«Дәрілік технологиясы» кафедрасы Реферат Тақырыбы: Улы, наркотикалық және күшті әсер ететін заттарды сақтау, есепке алу тәртібі. дәрілік түрлердің сапасын бағалау және босатуға безендіру ережелері. ҚР ДСМ бұйрықтары.
Қабылдаған: Асылова Н.А Тобы:ФӨТҚБ-02-21
Орындаған:Ташпулат Д.Б
Шымкент-2023ж.
Қазақстан республикасында бақылауға алынатын құрамында наркотикалық заттар, психотроптық заттар және прекурсорлар болатын дәрілік заттардың айналымы қр-ның сәйкес нормативтік құқықтық актілерімен реттеледі. Есiрткi, психотроптық заттар, сол тектестер мен прекурсорлар және олардың заңсыз айналымы мен терiс пайдаланылуына қарсы iс-қимыл шаралары туралы Қазақстан республикасының 1998 жылғы 10 шiлдедегi N 279 заңы. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес есiрткi, психотроптық заттар мен прекурсорларды өңдеудi не құрамында есiрткi, психотроптық заттар мен (немесе) прекурсорлар бар препараттар немесе дәрілік заттар өндiрудi жүзеге асыратын заңды тұлғалар:
1) есірткі, психотроптық заттар мен прекурсорлар айналымы саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органға келесi күнтiзбелiк жылға арналған тұтыну нормативiн бекiтуге өтінiмдердi ұсынады;
2) қамтамасыз ету нормативiне сәйкес есiрткi, психотроптық заттар мен прекурсорларды сатуды жүзеге асырады.
Құрамында күшті әсерлі, улы және наркотикалық заттар бар дәрілерді дайындау:
ҚР Үкіметінің қаулысы бойынша юристік және жеке тұлғаларды наркотикалық және психотроптық заттармен жұмыс істеуге жіберу ережелері бекітіледі. 18 жасқа толмағандар наркотикалық және психотроптық заттармен жұмыс істеуге жіберілмейді.
Дәрілер дайындау үшін қажетті наркотикалық дәрілік заттарды ассистенттік бөлмеге беру материалдық жауапкершіліктегі тұлғалар арқылы жүргізіледі.
Дайындалатын дәрілік форманың құрамына кіретін улы және наркотикалық дәрілік заттарды фармацевт ассистент бөлім меңгерушісінен, оның орынбасарынан немесе басқа арнайы жауапты қызметкерден алады. Рецептің артына улы және наркотикалық заттың атауы, мөлшері жазылып, жіберушінің және алушы фармацевт ассистенттің қолдары қойылады. Алынған заттар сол мезетте дәрілік форманы дайындауда қолданылады, дәрі дайындалған бойда бақылауға беріледі және босатылғанға дейін арнайы жабық шкафтарда сақталады.
Дәріханалық жағдайда дайындалған дәрілердің жарамды мерзімдері мен сақталу жағдайлары ҚР ДСМ бұйрығымен анықталып бекітіледі
Рецепттер типографиялық әдіспен мөрленіп бекітілген формалық бланкта жазылуы керек. Бланктың үш түрі қолданылады: құрамында наркотикалық заттары бар заттарды алуға арналған арнайы рецептуралық бланк (қызғылт түсті), жеңілдікпен босатылатын дәрілік заттарға, жалпы босатылатын дәрілік заттар- А 8 форматты рецептуралық бланк.
Рецептуралық бланктың формасына байланыссыз кез келген рецептте келесі негізгі (міндетті) реквизиттер болу қажет:
ЕПМ мөрі (ЕПМ аты, мекен-жайы, телефоны).
Рецепттің жазылу уақыты.
Науқастың аты-жөні, жасы.
Дәрігердің аты-жөні.
Дәрілік заттардың саны мен атауы (латынша атауы).
Қолдану әдісін толық мемлкеттік тілде немесе орыс тілінде жазылуы қажет («Белгілі» және «Ішке» сөздерімен шектелуге болмайды).
Дәрігердің жеке мөрі және қолы.
Арнайы рецептуралық бланк– «Наркотикалық және психотропты заттар» туралы тізіміне кіретін заттарды, морфин және оның туындылары, кодеин және оның туындылары, промедол және басқаларын алуға арналған. Ол барлық негізгі және міндетті келесі қосымша реквизиттерді қамтиды: рецептуралық бланктың сериялық нөмірі, қорғаныс дәрежесі (су белгілерімен қызғылт түсті бланк), бас дәрігердің немесе оның орынбасарының қолы, ЕПМ домалақ мөрі, науқастың ауру тарихының нөмірі.
Рецепті қол қойған дәрігер ғана жазып бере алады. Наркотикалық және психотропты дәрілік заттардың санын жазу үлгісімен көрсетеді. Сол рецептуралық бланкіде тек бір дәрілік зат жазуға болады.
Дәріханада дайындалған дәрілерді босату квитанция, жетон немесе чекпен жүзеге асырылады. Дәріні босату кезінде провизор бақылау жүргізеді, ол аурудың аты-жөнін, квитанциядағы нөмірді тексереді, дұрыс орамдау мен безендірілуін тексереді. Провизор дәрінің сыртқы түрін түсіндіреді, үй жағдайында қалай дұрыс сақталуын түсіндіреді. Рецептте провизор өз қолын қояды (дәрі босатылады).
Ауруға рецепттің орнына сигнатура беріледі. Оның жоғарғы жағында сары жолақ және «Сигнатура» деген жазу болады. Ол құрамында наркотикалық, психотрптық күшті әсер ететін, улы заттары бар экстремальды дайындалған дәрілерге және А және Б тізімі препараттарына: «Апоморфин гидрохлориді», «Атропин сульфаты», «Гоматропин гидробромиді», «Дикаин», «Пахикарпин гидройодиді», «Күміс нитраты», этил спирті. Дайын дәріні босатқанда қолдану әдісі этикеткада көрсетіледі.
Дәрігер дәрілік затты тағайындағанда дозасын дұрыс белгілемесе, оның бір реттік дозасы жоғары болса дәріхана жұмыскері бұл дәріні жоғары реттік дозасыныУлы және есірткі заттарға тапсырыс-талапты дәріхана меңгерушісі жазады және мөрмен бекітіледі, ал этил спиртіне жазылған тапсырыс-талапқа есеп қызметкері қолын қояды. Талапта көрсетілген улы және есірткі заттардың, этил спиртінің мөлшері жазумен жазылады.
Улы және есірткі дәрілік заттарды беру жеке сенімхат бойынша жүргізіледі (оның жарамдылық мерзімі 3 ай). Дәріханаларға және емдеу ұйымдарына улы және есірткі заттарды босату тікелей бөлімде жүргізіледі.
Этил спирті жеке сенімхат және накладной бойынша босатылады, онда спирттің пайыздық мөлшері көрсетіледі.
Ілы және есірткі заттар, этил спирті дәріханалық қоймада арнайы кітапта заттық-сандық есепке алынадың жартысын босату керек.
Наркотикалық, күшті әсер ететін дәрілік заттар және инкурабелді онкологиялық гемотологиялық аурулар үшін барбитур қышқылының туындыларын белгіленген нормадан екі есе үлкейтуге болады. Дәрігермен берілген рецепт белгілі бір уақыт аралығында жарамды:
Құрамында психотропты заттары бар дәрілік препараттар және заттарға; күшті әсер ететін және улы заттарға: «Апоморфин гидрохлориді», «Атропин сульфаты», «Гоматропин гидробромиді», «Дикаин», «Күміс нитраты», «Пахикарпин гидроиодиді», анаболикалық гормондарға- он күн.
Амбулаториялық және стационарлық науқастар үшін наркотикалық дәрілік заттардың қажеттілігінің есептік нормативтері Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау істері жөніндегі агенттігінің 2000 жылғы 24 сәуірдегі № 234 бұйрығына сәйкес анықталған.
Амбулаториялық және стационарлық жағдайда емделетін науқастар үшін наркотикалық дәрілік заттар қажеітілігінің есептік нормативтері төмендегі таблицада көрсетілген(келесі слайдта):
Ескерту: Нормативтер барлық дәрілік түрлерді таза әсер етуші заттарға ауыстырып есептеу жолымен белгіленген, сондықтан тапсырыстарды норматив бойынша есептік қажеттіліктермен салыстырғанда құрамында көрсетілген заттар бар барлық дәрілік заттарды таза әсер етуші заттарға ауыстырып есептеу жасау керек.
Наркотикалық дәрілік заттардың дәріханаларға қажетті мөлшері төмендегі формула бойынша есептелінеді:
Қ - дәрілердің мөлшері;
Н - дәрінің 1000 адамға есептелінген нормасы;
С - тұрғындар саны.
Стацттонарлық жағдайда емделіп жатырған науқастар үшін наркотикалық дәрілік заттардың қажеттіліктері емдеу-профилактикалық ұйымдардың емдеу бағыттары мен ем жүргізуші бөлімдері бойынша бір ауру төсегіне есептелініп анықталған есептік нормативтері арқылы жүргізіледі.
Наркотикалық дәрілік заттардың жылына бір ауру төсегіне керекті есептік нормативтері емдеу-профилактикалық ұйымдардың бөлімдері бойынша жоғарыда аталып көрсетілген № 234 бұйрықтың 2 таблицасында көрсетілген.
Наркотикалық дәрілік заттарды тіркеу және сақтау ережелері:
1. Наркотикалық дәрілерді дәріханадан жазып алуға, арнайы талап қағазын 3 дана етіп толтырып, онда мөр және бас дәрігердің қолы тұрады.
2. Наркотикалық дәрілер сейфте сақталады, ішкі жағында дәрілердің мөлшері жазылған журнал болады.
3. Сейфтің кілті кезекші дәрігерде немесе мейірбикеде сақталады.
4. Наркотикалық дәрілердің тізімі арнайы журналда жазылады. Бұл журнал арнайы тігілген және әр беті саналған (нөмері қойылған) болады. Журналдың соңғы бетінде журнал бетінің саны көрсетілген жеріне жібтің соңы қағазбен жабыстырылады. Осы бетте бас дәрігердің қолы және мөр тұрады.
5. Наркотикалық дәрілерді тек дәрігердің қатысуымен және аурудың даму тарихына тағайындағаннан кейін ғана енгізеді.
6. Қолданған бос ампулаларды тастамай, қолданбаған ампулалармен бірге өткізеді.
7. Кезекшілікті өткізер алдында журналдағы жазылған тізім бойынша қолданған ампула мен қолданбаған ампулалардың саны тексеріледі.