Дәріс Генетика пәні. Қысқаша даму тарихы. Генетиканың зерттеу әдістері. Дәрістің мақсаты
жүктеу/скачать 1,35 Mb. Pdf көрінісі
|
Краткий конс.лек. genetics
| Тура және кері мутация
Геннің кері және тура мутациялайтын қасиеті бар. Мутацияның жабайы түрінен жаңа қалыпқа өту жағдайын тура мутация десе, ал мутантты жағдайдан жабайы түрге өту жаңдайын кері мутация дейді. Тура мутация ылғида рецессивті, ал кері мутация доминантты күйде болады. Әртүрлі гендерде тура және кері мутация әртүрлі жиілікте пайда болады Мутацияның ек барысында да бірдей қалыпта өтуі. Тура мутация көбірек немесе Кері мутация көбірек өтуі. Кері мутация өтпейтін гендер де кездеседі. Кері мутацияның пайда болуы, тура мутация кезінде тұқым қуалаушылық материал жоғалып кетпей оның жағдайының ғана өзгергенін көрсетеді. Егер кері мутация жүрмесе онда жағдайының ғана өзгергенін көрсетеді. Егер кері мутация жүрмесе, онда тура мутациядан пайда болған өзгергіштік /мутация/ гендік материалдың жоғалуын делециядан бөлшектену, дефитенсиядан деп аталады. Көптеген жағдайда кері мутация геннің алғашқы тура мутациясына өтпей, басқа бір аллельді емес геннің тура мутациясын көрсетуі мүмкін. Мұндай кері мутацияның гендері алғашқы геннің тура мутациясына басымдылық көрсетеді де оның көрінуіне кедергі жасайды. Мұндай мутацияны супрессорлы мутация немесе супрессорлы гендер деп атайды. Сондықтан кез-келген мутацияның кері шешу үшін, тура мутацияның қалыпты түрін қайталай ма? Әлде геннің құбылысы мен қасиетін жартылай қайталайма? Ол үшін тура және кері мутацияның плейотропты жағдайын зерттеу қажет. Гомололгты хромосомалардың бірдей локусы екі аллельді гендерден тұрады. А және а, В және в, С және с локустың осы екі жағдайы тура, мутацияда кері мутация кезінде де пайда болады. Алайда бірдей локустың гендері бірнеше жағдайда өзгеруі мүмкін, осындай жағдайда кейде 10 нан да асып кетеді. А ген а 1, а 2, а 3, а 4, а п , жағайларға мутациялануы мүмкін. Осындай мутацияның қатарын көп сириялы аллельдер, ал осындай құбылысты көптік аллелизм дейді. 1. Көп аллельді сериалар диплоидты, тіршілікте екі аллельді гендерден тұрады. 2. Әрбір сирияның бір бөлігі, екіншісіне толық немесе толық емес доминанттылық көрсетеді. А > а 1 > а 2 >а 3 т.б. 3. Көп аллельдердің бір сериясы бір белгіге әсер етіп оның эффектісін күшейтеді. жүктеу/скачать 1,35 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|