Дәріс Жеке тұлғаның психологиялық ерекшеліктері. Темперамент адамның психикалық қасиеті ретінде. Адамның қалыптасуына әсер ететін мінез-құлық пен факторлар. Адам қабілеттерін дамыту және олардың негізгі түрлері
жүктеу/скачать 40,28 Kb.
|
7 дәріс (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- 2 Әрекет темпераменттері
- Э. Кречмер және У. Шелдонның
| 1 Сезімдер темпераменттері
A. Көңілді мінезді адамның сангвиниктік темпераменті Сангвиникті сезіну тәсілін келесі көріністер арқылы тануға болады. Бұл алаңсыз, үмітке толы адам, ол әр нәрсеге бір сәтке үлкен мән беріп, бір минуттан кейін ол туралы ойлауды тоқтатады. Эмоционалды тұрақсыз, сезімдерге оңай бейімделеді, бірақ олар әдетте күшті де, терең де емес. Ол адал түрде уәде береді, бірақ сөзінде тұрмайды, өйткені бұрын оны орындай аламын ба деп терең ойланған емес. Ол жақсы әңгімелесуші, әзілқой, көңілді, әлемдегі еш нәрсеге үлкен мән бермеуге дайын және барлық адамдар оған дос. Ол сәтсіздіктерді салыстырмалы түрде оңай сезінеді. Бұл типтің өкілі - жанды, ізденгіш, қозғалғыш (бірақ өткір, екпінді қимылдары жоқ) адам. Ол ұжымға өте бейім, оңай байланыс орнатады, көпшіл, ақжарқын, мейірімді, адамдармен тез тіл табысады, жақсы қарым-қатынас орнатады. В. Мұңды адамның меланхоликтік темпераменті Меланхолияға бейім адам өзіне қатысты барлық нәрсеге үлкен мән береді, қай жерде болмасын қорқыныш себептерін табады және бірінші кезекте қиындықтарға назар аударады. Ол уәдесін қиындықпен береді, өйткені ол оны орындай алмауы мүмкін, бірақ ол оны орындай алатынына күмәнданады. Осыған байланысты ол мазасыздыққа, сенімсіздікке, күмәнге толы болады. Меланхоликке келетін болсақ, тек қатыгездік, дөрекілік ғана емес, сонымен қатар жоғары тон да қабылданбайды. 2 Әрекет темпераменттері C. Қызу мінезді адамның холерикалық темпераменті Олар ыстық мінезді, тез ашуланады, бірақ басқалардың талаптарына сәйкес, ол көп ұзамай қайтады. Оның ашулануында жеккөрушілік жоқ. Ол белсенді, бірақ істі өз мойнына алғысы келмейді, өйткені ол төзімсіз, сондықтан ол ықыласпен істерді басқаратын бастық болады, бірақ оларды өзі жүргізгісі келмейді. Сондықтан оның басым құштарлығы - амбиция; ол қоғамдық істерге ықыласпен кіріседі және қатты мадақтағанды қалайды. Бұл түрдің өкілдері қозғалыстар мен әрекеттердің жылдамдығымен (кейде қызбалық жылдамдықпен), импульсивтілігімен және қозғыштығымен ерекшеленеді. D. Суық қанды флегматикалық темпераменті Бұл түрдің өкілі баяу, сабырлы, асықпайды. Тәртіпке бейім, таныс орта, ештеңенің өзгеруін ұнатпайды. Әдетте, ол басталған істі соңына дейін жеткізеді. Флегма әлсіздік ретінде – бұл әрекетсіздікке деген бейімділік, бұл іске мотивациясы өте күшті болса да, іске кіріскісі келмеу. Флегма күш ретінде - бұл оңай да емес, тез де емес, ұзақ уақыт бойына қозғалысқа түсу қабілеті. Суық қанды адамның табысты темпераменті оның даналығын алмастырады, тіпті оны күнделікті өмірде жиі философ деп атайды. Өзінің темпераментімен ол өзгелерден озып шығады. Ол көнбейтін, бірақ парасатты ерік-жігерімен басқалардың ерік-жігерін өз еркіне қалай бейімдеу керектігін біледі. Ұзақ уақыт бойы темперамент типтері туралы мәліметтер толықтырылды және жинақталды. Бірақ темперамент типтерін жіктеу негіздері түсініксіз болып қалды. Оларды анықтаудың алғашқы әрекеттері адам денесінің құрылымымен байланысты айқын ажыратылатын белгілерге сүйенді. Темпераментті дене бітімімен түсіндіруші конституционалды теориялар қатарына Э. Кречмер және У. Шелдонның еңбектері жатады. 1921 жылы Э. Кречмердің әйгілі «Дене бітімі және мінез» атты еңбегі жарық көрді. Оның негізгі идеясы белгілі типті адамдар белгілі психологиялық ерекшеліктерге ие. Адамдарды дене бітіміне байланысты Кречмер төрт конституционалды типке бөлді: лептосоматик, пикник, атлет, диспластик. 1. Астеник (лептосоматик) – нәзік денелі, ұзын бойлы, кеуде қуысы қушық, иығы тар, ұзын және арық аяқ-қолды. Шизотимикке астеникалық дене бітімі тән, тұйық, көңіл-күйі ауысып отырады, бірбеткей, бағдарлары мен көзқарастарын өзгертпейді, қоршағандарға күшпен бейімделеді. Бір уақытта бірнеше әрекеттерді орындай алады. Шизотимиктердің ішінде Кречмер сезімтал мырзаларды, идеалистік арманшылдарды, суық өктем мінезді, өзімшіл адамдарды бөліп көрсетті. жүктеу/скачать 40,28 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|