Дәріс кешені глоссарий (анықтама, сөздік)
жүктеу/скачать 31,88 Kb.
|
03cd0131-589b-11e5-884b-f6d299da70eeлекция
|
ДӘРІС КЕШЕНІ Глоссарий (анықтама, сөздік): Атмосфера - Жерді қоршап тұрған газды орта; Озон тесіктері - тірі организмдерге өте қауіпті ультраrүлгін сәлелерді өзіне сіңіріп, жерге өткізбей тұратын озоносфераның озоны азайған (50%) аймақтары; Фреондар – хлорфторсинтетикалық органикалық молекулалар; Смог – түтін мен тұманның қоспасы. Біріншілей ластағыштар - тікелей ластағыш көзден шығып жататын ластағыштар; Екіншілей ластағыштар – біріншілей ластағыштардың атмосферада әр түрлі реакциялар нәтижесінде пайда болған өнімдері. Қыщқыл жауын – шашындар деп атмосфераның антропогендік химиялық ластауының нәтижесінде қышқылдығы жоғары жауын – шашындар; «Жылыжай эффектісі» (парниктік эффект) - ауадағы антропогенді түрде пайда болған химиялық заттардың күн энергиясын өзіне сіңіруі нәтижесінде атмосфераның қызып, жер бетінің орташа температурасының көтерілуі. Педосфера - литосфераның ең маңызды компоненттерінің бірі я топырақ. Топыраққа педосфера деген атты академик Вернадский 1936 жылы береді. Топырақтың буферлік қасиеті – қандай да бір салмақты немесе жүктемені көтере алу, кері әсерді жұмсарту. Ақпаратты жинақтаушы қасиеті – ақпаратты генетикалық горизонттарда жаңа түзілістер қосындылар түрінде мыңдаған жылдарға дейін сақтау; Минералдық қаңқа - аналық жыныс (топырақ түзуші тау жынысы) бұзылып үгілуінен пайда болған бейорганикалық компонент. Коллоидты бөлшектер - өлшемі 1мкм-ден төмен бөлшектер Тұздану дәрежесі - топырақ суларда еріген тұздардың жалпы үлесі . Литосфера – жер қыртысының қатты қабаты(грек тілінен аударғанда «литос» - тас, «сфера» - қабықша). Құрамына жер қыртысы мен мантияның жоғарғы бөлігі кіреді. «Мохоровичич беті» немесе қысқаша «Мохо»- жер қыртысын жоғарғы мантиядан бөліп тұратын қабат. Гумус - топырақтың органикалық қосылыстары, (латынша гумус – жер, топырақ), өлі органиканың және тірі ағзалардың экскреттері мен фекациялары ыдырау нәтижесінде пайда болған қосылыстар. Құнарлылық - өсімдіктердің қоректік затқа, ауаға, биотаға, жылу режиміне, физика-химиялық ортаға деген қажеттіліктерін өтей алу қабілеті. Топырақ шіріндісі -толық ыдырамаған органикалық зат. Магмалық жыныстар дегеніміз жер қойнауында немесе жер бетінде магмалардың (силикатты, кейде силикатты емес балқымалар) кристаллизациясы кезінде пайда болған табиғи минералды агрегаттар. Метаморфтық жыныстар – жоғарғы температура және қысым әсерінен өзгерген жыныстар. жүктеу/скачать 31,88 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|