Модуль 1.Затты зертеудің негізгі концепциялары мен критерийлері
1-тақырып.Кіріспе.Қоршаған ортадағы химикаттар құрамы және өндіріс көлемі, қолдау аймағы, таралуы, ыдырау қабілеті және тұрақтылығы.
Дәріс мақсаты: Қоршаған ортадағы химикаттар құрамы және өндіріс көлемі, қолдану аймағы, таралуы, ыдырау қабілеті және тұрақтылығы туралы түсінік
Тақырыпқа қатысты сұрақтар:
Қоршаған ортадағы химикаттар құрамы, өндіріс көлемі.
Химикаттардың қолдану аймағы мен таралуы.
Химикаттардың ыдырау қабілеті мен тұрақтылығы.
Тақырыптың қысқаша мазмұны:
Қоршаған ортадағы химикаттар құрамы: органикалық және бейорганикалық ластағыштар. Қоршаған ортаны ластағыш өндірістер. Ластағыш өндірістердің пайыздық үлесі. Химиялық өнімдерді қолдану саласы: жабық қолдану, ашық қолдану және басқара отырып қолдану. Ыдырау қабілеті және тұрақтылығы. Жартылай ыдырау периоды туралы түсінік.
Өзін өзі бақылау сұрақтары:
Қоршаған ортадағы химикаттар құрамы, өндіріс көлемі?
Химикаттардың қолдану аймағы мен таралуы?
Химикаттардың ыдырау қабілеті мен тұрақтылығы?
Негізгі әдебиеттер: 1-11
Қосымша әдебиеттер: 12-21
2-тақырып.Заттарды зерттеудің негізгі тұжырымдамалары және көрсеткіштері. Әртүрлі орталар арасындағы ластағыш заттардың тасымалы
Дәріс мақсаты: Заттарды зерттеудің негізгі тұжырымдамалары және көрсеткіштері және ластағыш заттардың әртүрлі оратлар арасындағы тасымалы.
Тақырыпқа қатысты сұрақтар:
Заттарды зерттеудің негізгі тұжырымдамалары және көрсеткіштері
Әртүрлі орталар арасындағы ластағыш заттардың тасымалы: топырақ-ауа, ауа-су, су-топырақ.
Тақырыптың қысқаша мазмұны:
Топырақ-су тасымалы сулардың ластану процесінде маңызы зор. Сулар топырақ беті арқылы да және топырақ қалың қабаты арқылы да ағатын сумен ластанады. Осы тасымал негізінен адсорбция нәтижесінде жүзеге асады. Адсорбцияның Фрейндлих және Ленгмюр теңдеулері. Десорбция, диффузия, конвекция, дисперсия процестерінің топырақ-ауа тасымалындағы маңызы.
Өзін өзі бақылау сұрақтары:
Заттарды зерттеудің негізгі тұжырымдамалары және көрсеткіштері
Әртүрлі орталар арасындағы ластағыш заттардың тасымалы: ауа-су, топырақ-ауа, су-топырақ.
Негізгі әдебиеттер: 1-11
Қосымша әдебиеттер: 12-21
3-тақырып.Су-ауа ортасындағы ластағыш заттардың тасымалы
Дәріс мақсаты: Заттарды зерттеудің негізгі тұжырымдамалары және көрсеткіштері және ластағыш заттардың әртүрлі орталар арасындағы тасымалы.
Тақырыпқа қатысты сұрақтар:
Заттарды зерттеудің негізгі тұжырымдамалары және көрсеткіштері
Әртүрлі орталар арасындағы ластағыш заттардың тасымалы: топырақ-ауа, ауа-су, су-топырақ.
Тақырыптың қысқаша мазмұны:
Топырақ-су тасымалы сулардың ластану процесінде маңызы зор. Сулар топырақ беті арқылы да және топырақ қалың қабаты арқылы да ағатын сумен ластанады. Осы тасымал негізінен адсорбция нәтижесінде жүзеге асады. Адсорбцияның Фрейндлих және Ленгмюр теңдеулері. Десорбция, диффузия, конвекция, дисперсия процестерінің топырақ-ауа тасымалындағы маңызы. Географиялық және биотикалық тасымал.
Өзін өзі бақылау сұрақтары:
Заттарды зерттеудің негізгі тұжырымдамалары және көрсеткіштері
Әртүрлі орталар арасындағы ластағыш заттардың тасымалы: ауа-су, топырақ-ауа, су-топырақ.
Негізгі әдебиеттер: 1-11
Қосымша әдебиеттер: 12-21
4-тақырып.Ластағыштардың қоршаған ортаға келіп түсу жолдары.
Дәріс мақсаты: Ластағыштардың қоршаған ортаға келіп түсу жолдарын қарастыру.
Тақырыпқа қатысты сұрақтар:
Биоаккумуляциялану;
Биокөбею;
Биоконцентрлену;
Экологиялық байытылу.
Тақырыптың қысқаша мазмұны:
Ластағыштардың қоршаған ортаға келіп түсу жолдары. Тірі ағзада заттардың аккумуляциялануы. Аккумуляциялану коэффициенті. Су ағзаларында заттардың аккумуляциялануы: биоаккумуляциялану, биокөбею, биоконцентрлену, экологиялық байытылу. Химиялық заттардың су ортасынан тірі ағзалармен биоконцентрлену кинетикасы теңдеулері.
Өзін өзі бақылау сұрақтары:
Биоаккумуляциялану;
Биокөбею;
Биоконцентрлену;
Экологиялық байытылу.
Негізгі әдебиеттер: 1-11
Қосымша әдебиеттер: 12-21
5-тақырып.Химиялық заттарды сапалық және сандық анықтау әдістеріне жалпы сипаттама, олардың жинақталу, таралу және айналу заңдылықтары.
Дәріс мақсаты: Химиялық заттарды сапалық және сандық анықтау әдістеріне жалпы сипаттама, олардың жинақталу, таралу және айналу заңдылықтарын қарастыру.
Тақырыпқа қатысты сұрақтар:
Химиялық заттарды сапалық анықтау әдістері
Химиялық заттарды сандық анықтау әдістері
Химиялық заттарды жинақталу, таралу және айналу заңдылықтары.
Тақырыптың қысқаша мазмұны:
Химиялық заттарды сапалық және сандық анықтау әдістеріне жалпы сипаттама, олардың жинақталу, таралу және айналу заңдылықтары.
Өзін өзі бақылау сұрақтары:
Химиялық заттарды сапалық анықтау әдістері
Химиялық заттарды сандық анықтау әдістері
Химиялық заттарды жинақталу, таралу және айналу заңдылықтары.
Негізгі әдебиеттер: 1-11
Қосымша әдебиеттер: 12-21
6-тақырып.Ластағыш заттардың қоршаған ортадағы айналуларының химиялық негіздері
Дәріс мақсаты: Ластағыш заттардың қоршаған ортадағы айналуларының химиялық негіздері туралы түсінік беру
Тақырыпқа қатысты сұрақтар:
Ластағыш заттардың қоршаған ортадағы айналуларының химиялық негіздері. Абиотикалық айналулар.
Биотикалық айналулар.
Зиянды заттар метаболизмі.
Тақырыптың қысқаша мазмұны:
Ластағыш заттардың қоршаған ортадағы айналуларының химиялық негіздері. Абиотикалық айналулар. Биотикалық айналулар. Зиянды заттар метаболизмі. Зиянды заттар метаболизмінің өнімдері – метаболиттер туралы түсінік.
Өзін өзі бақылау сұрақтары:
Ластағыш заттардың қоршаған ортадағы айналуларының химиялық негіздері. Абиотикалық айналулар.
Биотикалық айналулар.
Зиянды заттар метаболизмі.
Негізгі әдебиеттер: 1-11
Қосымша әдебиеттер: 12-21
7-тақырып.Ластағыш заттардың айналуларын химиялық реакция типтері
Дәріс мақсаты: Ластағыш заттардың айналуларын химиялық реакция типтері тұрғысынан қарастыру
Тақырыпқа қатысты сұрақтар:
Тотығу;
Тотықсыздану;
Гидролиз;
Фотохимиялық реакциялар.
Тақырыптың қысқаша мазмұны:
Тотығу реакциялары. Автототығу процестері. Металол иондарының автототығу реакцияларына катализдік әсері. Озонолиз реакциясының маңызы. Атомдық оттегі және синглеттік оттегі. Сутегі асқын тотығы радикалының атмосферада түзілуі. Оның атмосферадағы органикалық заттарды ыдыратудағы ролі. Топырақтағы тотығу реакциялары. Тотықсыздану реакциялары. Пестиицдтердің гидролиздік ыдырауы. Гаммет теңдеуі. Фотохимиялық реакциялардың фотофизикалқы және фотохимиялық кезеңдері. Дипольдік ауысулар: фосфоресценция және флуоресценция. Сәулеленбейтін тасымалдар. Энергия тасымалымен жүретін ауыслар. Фотоминерализация.