5.4 Комплексті қосылыстардың электролиттік диссоциациясы Комплексті қосылыстар – бейэлектролиттер, сулы ерітіндіде электролиттік диссоциацияға ұшырамайды. Мысалы: Zn(NH3)2Cl2]; Co(NH3)3(NO2)3].
Комплексті қосылыстар – сулы ерітіндіде сатылап диссоциациялана-тын электролиттер:
бірінші саты бойынша ішкі және сыртқы сфераларға диссоциацияланады; сфералардың арасындағы байланыстың табиғаты иондық болғандықтан, бұл үдеріс қайтымсыз болады;
келесі саты бойынша диссоциациялану (комплексті ионның диссоциациялануы) комплекс түзуші лигандтармен ковалентті және донорлы-акцепторлық байланыс түзетіндіктен, үдеріс қайтымды болады.
Мысалы: Na2Zn(OH)4] комплексті қосылысының ЭД-сы қарастырайық:
Na2Zn(OH)4] 2Na+ + Zn(OH)4]2–(1 саты)
Zn(OH)4]2– Zn2 + + 4OH–(2-5 сатылар)
Комплексті ионның ЭД-сы қайтымды болуына байланысты, бұл жүйеде сандық түрде химиялық тепе-теңдік константасымен сипатталатын химиялық тепе-теңдік орнайды. Сатыланып диссоциациялану константасына тең комплексті ионның (КИ) диссоциациялануының жалпы реакциясының константасын тұрақсыздық константасы деп атайды және оны Ктз деп белгілейді.
Мысалы: Zn(OH)4]2–комплексті ионы үшін:
Тұрақсыздық константасы (Ктз) комплекс түзушілер, лигандтар табиғатына және координациялық сан мәніне тәуелді. Ктз мәні бойынша КИ беріктігін білуге болады: оның мәні неғұрлым төмен болған сайын, комплекс түзуші мен лиганд соғұрлым берік байланысады, демек комплексті ион (КИ) берік болады.
Мысалы: КAg(СN)2]; Ктз(КИ) = 110–21 (I); КСu(СN)2]; Ктз(КИ) = 110–24(II). Сәйкесінше, (II) КИ беріктігі (I) КИ беріктігінен жоғары болады.
