Дәріс мәтіндері Қазақстан тарихы курсына кіріспе
Тәуелсіздік жылдарындағы халық санақтары және оның қорытындылары (1999
жүктеу/скачать 1,46 Mb. Pdf көрінісі
|
Қазақстан тарихы Лекция22 (1) (1)
| 3. Тәуелсіздік жылдарындағы халық санақтары және оның қорытындылары (1999
ж., 2009ж., 2021ж.). 1999 жылдың басты оқиғаларының бірі – Тҽуелсіздіктен кейін алғаш рет ҿткен ұлттық халық санағы. Ақпан-наурыз айларындағы науқан барысында халық санының 14 миллион 652,7 мың адамға жеткені анықталды. Оның ішінде басым ұлт, яғни қазақ ұлтының саны 53,4 процентке жеткені белгілі болды. Бұл шын мҽнінде егемен елдің зор жетістігі болатын. . Қазақстан Республикасының халық санағы 1999 жылғы ақпан айында, 1989 жылғы КСРО Бүкілодақтық халық санағынан 10 жыл ҿткен соң жүргізілді. Тҽуелсіздікті алғаннан кейін, Қазақстан Республикасының алғашқы халық санағы. Санақ 1999 жылғы 25 ақпаннан басталып 4 наурызға дейін жалғасты. 2000 жылдың соңында мемлекет халқының алғашқы санағының негізгі қорытындылары жарияланды. 1999 жылғы ҿткен халық санағының қорытындылары бойынша Қазақстан Республикасы халқының саны 14953,1 мың адамды құрады, бұл 1989 жылғы бүкілодақтық халық санағы ұсынған қазақ тексерісінің деректеріне сҽйкес 1246,1 мың адамға қысқартылды. Санақ Қазақстан халқы санының тҿмендеу үрдісін тіркеді, 1950-1990 жылдарда кеңес уақытында кҿп жылға созылған ҿсу кезеңін ауыстырды. Бұл еуропалық этностардың кҿші-қоны қысқартылуымен белгіленеді. Саны кҿп ұлттар қатарына, бұрынғыдай, қазақтар (8,0 млн. адам) жҽне орыстар (4,4 млн. адам) жатады. Бұл ретте 1986 жылы қазақтар мен орыстардың республикадағы саны тең болған еді. Мемлекет халқы ішінде қазақтардың үлесі 53,4% (1989 жылы 39,7% ), орыстар – 30,0% (37,8%), ҿзбектер – 2,5% (2,0%) құрады. Ҽсіресе немістердің саны кҿпке, үш есеге қысқартылды. Осыған қарамастан, олар Қазақстанда табиғи ҿсімді сақтап қалды. Түрлі этникалық топтар санының біркелкі емес ҿзгеруі, ҽсіресе қалалық жерде кенет этномҽдени ілгерілеуді қалыптастырды. Солай, Астана қаласында (Целиноград) қазақтардың үлесі 17,7%-дан 41,3%-ға дейін; Шевченко қаласында (Ақтау) - 23,5%-дан 55,6%-ға дейін; Жаңаҿзенде - 50,6%-дан 95,3%-ға дейін ҿсті. Қалалардағы қазақтар саны 45%, ал ауылдық жерлерде - 9% ҿсті. Ер адамдар мемлекет халқының жалпы санынан 48 %, ал ҽйелдер саны 52 % есептелді. 1000 ер адамға 1076 ҽйел келген. Ҽйелдер санының басым болуы 25 жастан байқалды. 2009 жылғы халық санағына елімізде ерекше маңыз берілген. Ол ―Ҽркім де маңызды‖ ұранымен ҿткізіді. 2009 жылғы 1 қаңтардағы дерек бойынша елімізде 15 миллион 778 мың адам тұрады. Халық ең кҿп шоғырланған ҿңірлер – Оңтүстік Қазақстан облысында 2 миллионнан астам, Алматы облысында 1 миллион 600 мың, Шығыс Қазақстан облысында 1 миллион 400 мың тұрғын бар. Алдағы халық санағы бұл деректерге нақты ҿзгерістер мен толықтырулар енгізетіні сҿзсіз 2021 ж. 1 қыркүйек пен 30 қазан аралығында жүргізілген Ұлттық халық санағының алғашқы нҽтижесі бойынша, Қазақстан халқы 19 169 550 адамға жетті. Санақтың нҽтижесі жҿнінде президент Қасым-Жомарт Тоқаевқа баяндаған премьер-министр Асқар Мамин осылай деп мҽлімдеді. Қазақстандықтардың 48,71 пайызы – ерлер, 51,29 пайызы – ҽйелдер. "Қазақстан халқының орта жасы 31,94 жас деп кҿрсетілген. Жалпы халықтың 33,97 пайызы – 17 жасқа дейінгі балалар, 19,72 пайызы – 14-28 жас аралығындағы жастар. Еліміздегі қазақтардың үлесі – 70,18 пайызға жеткен. Халықтың 59,05 пайызы, яғни 11 320 410 адам еңбекке жарамды деп танылған" делінген Ақорда хабарламасында. Қазақстанда халық санағы он жылда бір рет ҿтеді. Бұған дейінгі санақ 2009 жылы ҿткен еді. Санақ қорытындысы бойынша елдегі халық саны 16 миллион 9 мың болған. жүктеу/скачать 1,46 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|