Қарастырылатын сұрақтар (дәріс жоспары): 1. Спорттық сұрыптаудың жалпы ережелері.
2. Спорттық сұрыптауғы қатысты адамның тұқымқуалаушылығын (генетикасын) зерттеу әдістері.
3. Спортшының морфологиялық ерекшеліктеріне және физиологиялық сапасына тұқымқуалаушықтың әсері.
4. Спорттық ерекшеліктерді болжау.
5. Нағыз спортшының эталонын моделдеу.
6. Онтогенздегі бұлшық ет қызметіне бейім белгілерінің біршама тұрақтыларын іріктеу.
7. Биологиялық жетілу қарқынын есепке алу.
Дәрістің қысқаша мазмұны: Спорттық сұрыптау (отбор) – балалардың спортпен шұғылдану қабілетін айқындайтын педагогикалық, психологиялық, әлеуметтік және медициналық-биологиялық әдістерден тұратын ұйымдастырылулы-әдістемелік іс-шараларының жүйесі. Спорттық бағдарлану – жас спортшының нақты бір спорт түрінде ғана маманадануына мүмкіндік беретін ұйымдастырылулы-әдістемелеік жүйесі. Спорттық іріктеу (селекция) – спорттық жетілудің әртүрлі кезеңдерінде жақсы спортшыларды кезеңімен сұрыптап отыруға мүмкіндік беретін іс-шаралар жүйесі. Спорттық сыұрыптаудың бірінші кезеңіндегі негізгі фактор – баланың денсаулық күйі. Тек дені сау балалар ғана спортпен шұғылдана алады. Спорттық сұрыптаудың жетілмеген әдісін қолданған кезде дайындау топтарына қойылатын талаптарға сай келмейтін балалар еніп қалады. Олардан жоғары дәрежелі спортшыларды тәрбиелеп шығаруға жұмсайтын қаражат және еңбек босқа кетеді (С.Н.Кучкин, В.И.Ченегин,2001). Спорттық сұрыптаудың түрлері және ұйымдастырылуы 1 үлгіде келтірілген.
Спорттық қабілеттерді болжау. Баланың қандай да бір спорт түрінде шеберлікке жету қабілетін екі түрлі құрылымды көрсеткіштері: 1) сұрыптау кезіндегі тұқым қуалай берілген құрылымды және функционалді қасиеттерге тәуелді дене күйінің бастапқы деңгейін; 2) баланы 1,5-2 жыл бойы бақылау кезіндеғана бағланатын дене сапаларының даму қарқынының шынықытрылуын ескере отырып анықтауға болады.
Қорыта айта кететін жағдай – сұрыптаудың тиімділігі жоғарыда аталғанға қосымша төмендегідей міндеттерді шешумен анықталады: 1) нағыз спортшының эталонын моделдеу; 2) нағыз спортшынының моделін құрайтын онтогенезіндегі тұрақты белгілерді сұрыптаудың сапасын таңдау; 3) алдын ала үйренген әсерлерді жою; 4) биологиялық жетілудің қарқынын анықтау.Осы дәріс бойынша бақылау сұрақтары: 1. Спорттық сұрыптаудың жалпы ережелері.
2. Спорттық сұрыптауғы қатысты адамның тұқымқуалаушылығын (генетикасын) зерттеу әдістері.
3. Спортшының морфологиялық ерекшеліктеріне және физиологиялық сапасына тұқымқуалаушықтың әсері.
4. Спорттық ерекшеліктерді болжау.
5. Нағыз спортшының эталонын моделдеу.
6. Онтогенздегі бұлшық ет қызметіне бейім белгілерінің біршама тұрақтыларын іріктеу.
7. Биологиялық жетілу қарқынын есепке алу.
