Дыбыстарды қою кезеңі – фонемаларды дұрыс айтылуын алғашқы қалыптастыру, қою кезеңінде негізгі 3 тәсіл қолданылады:
Еліктеуге негізделген. Бала естуді, көруді, тактилді тербелісті, бұлшық ет түйсігін пайдалана отырып, фонеманың дыбысталуымен артикуляциясын қабылдайды, қажетті дыбыстарын қайталауға талаптанады. Бұл жағдайда дыбыстарды тікелей естіп қабылдау сқйлеу қимылдарының көру арқылы қабылдау (айнаға қарау көмегімен)
Құралдардың штапель (зонд) немесе саусақтың көмегімен сөйлеу мүшелеріне механикалық ықпал жасауды көздейді. Бұл жағдайда белгілі бір артикуляция пайдаланады. Сөйлеу мүшелері механика жолмен баяу түрде қажетті қалыпқа келтіріледі. Сөйлеу мүшелерінің белгілі бір қалпымен немесе қимылымен байланысты гинетикалық тітіркендіргіштермен бірлесе отырып ми қабатында іздер жүйесі түрінде бекиді. Бұның өзі қажетті артикуляцияны кейінірек еркін және белсенді айтуға алғы шарт болып табылады.
3- тәсіл: Аралас тәсіл. Бүл тәсіл бойынша сөйлеу тілі механикалық ықпал жасаудың мақсаты- еліктеу және ауызша түсіндіру арқылы қажетті артикуляцияны мейлінше толық және дәл айтуға көмектесу. Бұған баланың қажетті артикуляцияны еркін меңгере алмаған жағдайда (төменгі тіс сигматизмін түзетуді қараңыз, тілдің ұшын астыңғы тістің артқы жағына түсіріп ұстап тұру үшін зонд пайдалану мысал бола алады) Аталған тәсілдердің бәрінде де дыбыстардың артикуляциялық тегістігін ескеру қажет және мүкіс дыбысты түзеткенде оның тектестерінің дұрыс айтылуына сүйену керек. Мысалы, үні дауыссыздарға еліктеу арқылы түзеткенде сәйкес ұяң дауыстыға сүйенген пайдалы. Қойылған дыбысты ұқсас дыбыстардан ажырату кезеңіндегі логопедиялық жұмыс дыбысты дұрыс машықтандыру кезеңіндегідей жүйемен жүргізіледі. Тіл кемшіліктерін түзетуге арналған логопедтің жұмыс тиімділігінің қажетті шартты оның сенімді жабдықталуы. Жабдықтар ең кем дегендн мыналарды қамтиды:
Оқушы мен логопедтің бетін қатар көрсете алатын үлкен айна;
Шпательдер мен зондтар, тазалық құралдары;
Сөзді жазып, қайталайтын магнитофон;
Тыныс алуды қажет ететін дамытуға қажетті ойыншықтар альбоммен құралдар;
Дыбыс айтылуын зерттеуге қажетті суреті бар альбом;
Түрлі дыбыс топтарына қажетті сөйлеу материалдарымен жұмыс істеу үшін суреттер лото;
Түрлі дыбыстың айтылуына бекітуге қажетті тілдің материалы бар кітап- құрал;
Әр класқа арналған оқу материалы бар кітап.
Дәріс №8. Көруі қабілеті бұзылған балалар психологиясы.
Арнайы педагогикада көруі бұзылған тұлғаларды оқыту мен тәрбиелеу мәселесін зерттейтін ғылымды – тифлопедагогика деп атайды. Тифлопедагогика грек сөзінен алғанда «tiflus» - соқыр деген мағынаны білдіреді,педагогика - тәрбиелеймін деген мағынада. Көруі бұзылған тұлғалар,соқырлар және нашар көретіндер тұлғалар арнайы педагогикада психоденелік бұзылысты қамтиды. Бұларда көріп қабылдаудың шектеулілігі анық байқалады. Болу себептері көруі бұзылған тұлғалардың бұзылу себептері мынандай: туғаннан соқыр, көруі бұзылған, жүре бара пайда болу.