Ж.Ж. Руссо, «Эмиль, или О воспитании» әйгілі педагогикалық романының авторы,
біздің алғашқы ұстаздарымыз - біздің қол аяғымыз, көзіміз деп айтқан.
Балалармен қарым-қатынасқа түскенде түсінікті сұрақтар қойып және оны
шешуге мүмкіншілік беру керек деген кеңес берген. «Сіз айтқанды емес, өзі
түсінгенді білсін, ғылымды жаттап алмаса да, оны ойдан шығарсын» (Ж.Ж.
Руссо Эмиль, или О воспитании.- М., 1996.- с. 211). «Біз тәжірибеге
кездейсоқ сияқты ұшырасуымыз қажет, оны тексеруге арналған құралдар
жасауымыз керек» (Там же.-С. 225). Тәрбиеленушінің өзбетінше ойды
тудыру мен өндіруді қадағалау. Руссо білу ынтасының тудыру үшін ойын
ынтасын қолдану қажет деп санаған.
Алайда ХХ ғасырдың 20-30 жылдары атақты ресейлік әдіснамашы ғалым
