|
«КӨПІР» тапсырмалары (оқушылар үйде орындап, бүгінгі сабаққа дайындалып келеді)
|
Сұрақтарға жауап бер:
Үлестер дегеніміз не?
Жауабы: Тұтас бір дене тең бөліктерге бөлінсе, бөлікер үлестер деп аталады.
Жай бөлшектер қалай жазылады?
Жауабы:
a- жай бөлшектің алымы, b - бөлімі, а жазылуы
b
Бөлшекті қысқарту дегеніміз не?
Жауабы:
Бөлшектің алымын да, бөлімін де олардың 1-ден өзге ортақ бөлгішіне бөлуді бөлшекті қысқарту деп атайды
Қысқартылайтын бөлшектер дегеніміз не?
Жауабы:
Алымы мен бөлімі өзара жай сандар болатын бөлшектер қысқартылмайтын бөлшектер деп аталады.
|
1- кезең: жаңа тақырып бойынша тапсырмалар
|
Теориясы: «БІЛУ» (Кім? Не? Нені? Қашан? Қандай? Қалай? Не істеді?)
|
Бос орынға қажетті сөздерді жазып, сөйлемді толықтыр .
Жай сандар деп 1-ге және өзіне ғана бөлінетін сандарды айтады
Үлестер деп тұтас бір дене тең бөліктерге бөлінгенді айтады
Жай бөлшектің алымын да, бөлімін де бірдей натурал санға көбейткеннен немесе бөлгеннен жай бөлшек өзгермейді
Егер бөлшектің алымы бөлімінен кіші болса, онда бөлшек дұрыс бөлшек деп аталады.
Егер бөлшектің алымы бөліміне тең немесе одан үлкен болса, онда бөлшек бұрыс бөлшек деп аталды.
Бүтін бөліктен және бөлшек бөліктен тұратын сан аралас сан деп аталады.
Бұрыс бөлщекті аралас санмен жазу үшін:
Бөлшектің алымын бөліміне бөлу керек
Толымсыз бөлінді аралас санның бүтін бөлігі болады
Қалдық (егер ол болса) бөлшек бөліктің алымы , ал бөлгіш бөлім болады.
Аралас санды бұрыс бөлшек түрінде жазу үшін:
Аралас санның бүтін бөлігін бөлшек бөлігінің бөліміне көбейту керек;
Шыққан көбейтіндіге бөлшек бөлігінің алымын қосып, алым ету керек;
Бөлшектің бөлімін өзгертпей, бөлім етіп қалдыру керек;
|
Теориясы: «ТҮСІНУ» (Неге? Неліктен? Себебі? Не үшін?)
|
Себебін түсіндіріп жаз:
Егер бөлшектің алымы бөлімінен кіші болса, онда бөлшек дұрыс бөлшек деп аталады.
Жауабы:
2, 4, 3 , 7 – дұрыс бөлшектер, өйткені 2<3, 4<9, 3<10, 7<8
3 9 10 8
Егер бөлшектің алымы бөліміне тең немесе одан үлкен болса, онда бөлшек бұрыс бөлшек деп аталды.
Жауабы:
5, 11, 12, 10, 36 – бұрыс бөлшектер, өйткені 5=5, 11>6,12>7,10=10,36>35
5 6 7 10 35
Бүтін бөліктен және бөлшек бөліктен тұратын сан аралас сан деп аталады
|
Теориясы: «ТАЛДАУ» (Салыстыр, Айырмашылығы неде? Ұқсатығы неде? Тақырыптың басты идеясын жаз, деген болу керек)
|
Венн диаграммасын толтыр:
дұрыс бөлшектер аралас сан бұрыс бөлшектер
  
Тақырыптың басты идеясын жаз:
Жай бөлшектің алымы бөлімінен кіші болуы мүмкін, оған тең болуы немесе бөлімінен үлкен болуы мүмкін.
|
Теориясы «ЖИНАҚТАУ» (қорытынды шығар , анықтама бер, Мазмұнды жүйелі кесте, сызба, т. Б. түрінде)
|
Жазықты, нүкте ұғымдарын жинақта:
 
|
Практикасы: «ҚОЛДАНУ» (қарапайым тапсырмалар)
|
А)1, 5 , 9 , 3 , 25 , 71 , 80 , 99 бөлшектерінің қайсысы дұрыс бөлшек,
3 4 9 10 26 71 9 36 қайсысы бұрыс
бөлшек?
Жауабы:
Дұрыс бөлшек; 1 , 3 , 25 , бұрыс бөлшектер; 9 , 5 , 71 , 80 , 99
3 10 26 9 4 71 9 36
Б)Бұрыс бөлшектерді аралас сан түрінде жаз;
25 , 38 , 50 , 48 ,
6 9 20 7 Жауабы:
4 1 = 6*4+1 = 25 , 4 2 = 4*9+2= 38 , 2 10 = 2*20+10=50, 6 6 = 6*7+6 = 48
6 6 6 9 9 9 20 20 20 7 7 7
|
Практикасы : «БАҒА БЕРУ» (Сен қалай ойлайсың? Не істер едің)
|
Сұраққа жауап бер:
Дұрыс бөлшек дегеніміз не?
жауабы: Егер бөлшектің алымы бөлімінен кіші болса, онда бөлшек дұрыс бөлшек деп аталады.
Бұрыс бөлшек дегеніміз не?
жауабы: Егер бөлшектің алымы бөліміне тең немесе одан үлкен болса, онда бөлшек бұрыс бөлшек деп аталды.
Аралас сан дегеніміз не?
жауабы: Бүтін бөліктен және бөлшек бөліктен тұратын сан аралас сан деп аталады.
|
2-кезең: Деңгейлік тапсырмаларды орындап, балл жинау
|
1 деңгей (5 балл) «Тас қақпа»
|
Теориясы: «БІЛУ» (Кім? Не? Қашан? Қандай? Қалай? Не істеді?)
|
Сұрақтарға жауап бер:
3 - дұрыс бөлшек неге?
4
Себебі: алымы бөлімінен кіші (3< 4)
5 , 6 - бұрыс бөлшек неге?
4 6
Себебі: алымы бөлімінен үлкен (5>4) немесе 6=6 алымы мен бөлімі тең
|
Практикасы «ҚОЛДАНУ» (қарапайым тапсырма)
|
№ 851
1 , 6 , 7 , 11, 3 , 23, 7 , 88 , 33, 81 бөлшектерінен дұрыс бөлшектерді және бұрыс
4 5 7 9 11 15 15 88 95 100
бөлшектерді жеке-жеке теріп жазыңдар.
Жауабы:
Дұрыс бөлшектер: 1 , 3 , 7 , 33, 81
4 11 15 95 100
Бұрыс бөлшектер: 6 , 7 , 11, 23, 88 ,
5 7 9 15 88
2) бөліндіні тауып жаз:
24= ? 9=? 64=? 33=? 51=? 48 =? 54 =? 111 =?
3 3 8 3 17 3 27 3
Жауабы:
24=6 9=3 64=8 33=11 51=3 48 =16 54 =2 111 =37
3 3 8 3 17 3 27 3
|
деңгей (5 балл + 4 балл= 9 балл) «Күміс қақпа»
|
Теориясы: «ТҮСІНУ» (Неліктен? Себебі? Не үшін? Неге?)
|
1)Бұрыс бөлшекті аралас сан түрінде жазуға болады. Себебі?
Жауабы:
Бұрыс бөлшектің бүтін бөлігін бөліп алу үшін алымын бөліміне бөлу керек. Сонда шыққан бөлінді - бүтін бөлік, қалдық-алымы бөлгіш бөлімі болады.
2)Аралас санды бұрыс бөлшекке қалай айналдырады?
Жауабы:
Аралас санның бүтін бөлігін бөлшек бөлігінің бөліміне көбейту керек;
Шыққан көбейтіндіге бөлшек бөлігінің алымын қосып, алым ету керек;
Бөлшектің бөлімін өзгертпей, бөлім етіп қалдыру керек;
|
Теориясы: «ТАЛДАУ» 1. Салыстыр.2. Айырмашылығы неде? 3. Ұқсатығы неде? 4. тақырыптың басты идеясын жаз, деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды Венн диаграммасы арқылы қамтуға болады.
|
Б  ес алманы тең етіп екі балаға бөліп берсе, олардың әрқайсысы қанша алмадан алады?
Себебі:
5:2= 5 = 2 1
2 2
|
Тақырыптың басты идеясын жаз:
Бес алманы тең етіп екі балаға екі жарым алмадан беруге болады.
|
Практикасы: «ҚОЛДАНУ» (2- кезең қарапайым тапсырмаларының өзгертілген жағдайдағы
нұсқалары орындалады)
|
№ 882 Бос орындарды толықтырып жазыңдар:
17= 3 ? ; 20= ? 6 ; 45 = 4 ? ; 60 = ? 5
5 5 7 7 10 10 11 11
12=? ; 33 = ? ; 5 3 = ? ; 91 = ?
3 3 4 4 10 10 5 5
Жауабы:
17= 3 2 ; 20= 2 6 ; 45 = 4 5 ; 60 = 5 5
5 5 7 7 10 10 11 11
12=5 ; 33 = 15 ; 5 3 = 53 ; 91 = 46
3 3 4 4 10 10 5 5
|
деңгей; (5 балл+ 4 балл+ 3 балл= 12 балл) «Алтын қақпа»
|
Теориясы:
«ЖИНАҚТАУ» (қорытынды шығаруға бағытталған: Мазмұнды жүйеле, анықтама бер, кесте, сызба толтыр, сөзжұмбақ, ребус шеш сияқты т.б. сөздер тапсырма шартарында болу керек.)
|
Бөлінділер :
|
Бұрыс бөлшектер түрінде жазыңдар
|
Бөлінділерді қысқарту
|
Қысқартылған бұрыс бөлшектерді аралас санға айналдыру
|
78:36; 70:42;
125:55;
99: 44
84:24
|
78 ; 70 ; 125 ; 99 ; 84
36 42 55 44 24
|
78 = 39 ; 70 = 35
36 18 42 21
125 = 25 99 =9
55 11 44 4
84 = 7
24 2
|
39= 2 3 ; 1 14
18 18 21
25=2 3 9 = 2 1
11 11 4 4
7 = 3 1
2 2
| |
