|
«КӨПІР» тапсырмалары (оқушылар үйде орындап, бүгінгі сабаққа дайындалып келеді)
|
Сұрақтарға жауап бер:
Үлестер дегеніміз не?
Жауабы: Тұтас бір дене тең бөліктерге бөлінсе, бөлікер үлестер деп аталады.
Жай бөлшектер қалай жазылады?
Жауабы:
a- жай бөлшектің алымы, b - бөлімі, а жазылуы
b
Бөлшекті қысқарту дегеніміз не?
Жауабы:
Бөлшектің алымын да, бөлімін де олардың 1-ден өзге ортақ бөлгішіне бөлуді бөлшекті қысқарту деп атайды
Қысқартылайтын бөлшектер дегеніміз не?
Жауабы:
Алымы мен бөлімі өзара жай сандар болатын бөлшектер қысқартылмайтын бөлшектер деп аталады.
|
1- кезең: жаңа тақырып бойынша тапсырмалар
|
Теориясы: «БІЛУ» (Кім? Не? Нені? Қашан? Қандай? Қалай? Не істеді?)
|
Бос орынға қажетті сөздерді жазып, сөйлемді толықтыр .
-
Жай сандар деп 1-ге және өзіне ғана бөлінетін сандарды айтады
-
Үлестер деп тұтас бір дене тең бөліктерге бөлінгенді айтады
-
Жай бөлшектің алымын да, бөлімін де бірдей натурал санға көбейткеннен немесе бөлгеннен жай бөлшек өзгермейді
-
Егер бөлшектің алымы бөлімінен кіші болса, онда бөлшек дұрыс бөлшек деп аталады.
-
Егер бөлшектің алымы бөліміне тең немесе одан үлкен болса, онда бөлшек бұрыс бөлшек деп аталды.
-
Бүтін бөліктен және бөлшек бөліктен тұратын сан аралас сан деп аталады.
-
Бұрыс бөлщекті аралас санмен жазу үшін:
-
Бөлшектің алымын бөліміне бөлу керек
-
Толымсыз бөлінді аралас санның бүтін бөлігі болады
-
Қалдық (егер ол болса) бөлшек бөліктің алымы , ал бөлгіш бөлім болады.
-
Аралас санды бұрыс бөлшек түрінде жазу үшін:
-
Аралас санның бүтін бөлігін бөлшек бөлігінің бөліміне көбейту керек;
-
Шыққан көбейтіндіге бөлшек бөлігінің алымын қосып, алым ету керек;
-
Бөлшектің бөлімін өзгертпей, бөлім етіп қалдыру керек;
|
Теориясы: «ТҮСІНУ» (Неге? Неліктен? Себебі? Не үшін?)
|
Себебін түсіндіріп жаз:
Егер бөлшектің алымы бөлімінен кіші болса, онда бөлшек дұрыс бөлшек деп аталады.
Жауабы:
2, 4, 3 , 7 – дұрыс бөлшектер, өйткені 2<3, 4<9, 3<10, 7<8
3 9 10 8
Егер бөлшектің алымы бөліміне тең немесе одан үлкен болса, онда бөлшек бұрыс бөлшек деп аталды.
Жауабы:
5, 11, 12, 10, 36 – бұрыс бөлшектер, өйткені 5=5, 11>6,12>7,10=10,36>35
5 6 7 10 35
Бүтін бөліктен және бөлшек бөліктен тұратын сан аралас сан деп аталады
|
Теориясы: «ТАЛДАУ» (Салыстыр, Айырмашылығы неде? Ұқсатығы неде? Тақырыптың басты идеясын жаз, деген болу керек)
|
Венн диаграммасын толтыр:
дұрыс бөлшектер аралас сан бұрыс бөлшектер
  
Тақырыптың басты идеясын жаз:
Жай бөлшектің алымы бөлімінен кіші болуы мүмкін, оған тең болуы немесе бөлімінен үлкен болуы мүмкін.
|
Теориясы «ЖИНАҚТАУ» (қорытынды шығар , анықтама бер, Мазмұнды жүйелі кесте, сызба, т. Б. түрінде)
|
Жазықты, нүкте ұғымдарын жинақта:
 
|
Практикасы: «ҚОЛДАНУ» (қарапайым тапсырмалар)
|
А)1, 5 , 9 , 3 , 25 , 71 , 80 , 99 бөлшектерінің қайсысы дұрыс бөлшек,
3 4 9 10 26 71 9 36 қайсысы бұрыс
бөлшек?
Жауабы:
Дұрыс бөлшек; 1 , 3 , 25 , бұрыс бөлшектер; 9 , 5 , 71 , 80 , 99
3 10 26 9 4 71 9 36
Б)Бұрыс бөлшектерді аралас сан түрінде жаз;
25 , 38 , 50 , 48 ,
6 9 20 7 Жауабы:
4 1 = 6*4+1 = 25 , 4 2 = 4*9+2= 38 , 2 10 = 2*20+10=50, 6 6 = 6*7+6 = 48
6 6 6 9 9 9 20 20 20 7 7 7
|
Практикасы : «БАҒА БЕРУ» (Сен қалай ойлайсың? Не істер едің)
|
Сұраққа жауап бер:
Дұрыс бөлшек дегеніміз не?
жауабы: Егер бөлшектің алымы бөлімінен кіші болса, онда бөлшек дұрыс бөлшек деп аталады.
Бұрыс бөлшек дегеніміз не?
жауабы: Егер бөлшектің алымы бөліміне тең немесе одан үлкен болса, онда бөлшек бұрыс бөлшек деп аталды.
Аралас сан дегеніміз не?
жауабы: Бүтін бөліктен және бөлшек бөліктен тұратын сан аралас сан деп аталады.
|
2-кезең: Деңгейлік тапсырмаларды орындап, балл жинау
|
1 деңгей (5 балл) «Тас қақпа»
|
Теориясы: «БІЛУ» (Кім? Не? Қашан? Қандай? Қалай? Не істеді?)
|
Сұрақтарға жауап бер:
3 - дұрыс бөлшек неге?
4
Себебі: алымы бөлімінен кіші (3< 4)
5 , 6 - бұрыс бөлшек неге?
4 6
Себебі: алымы бөлімінен үлкен (5>4) немесе 6=6 алымы мен бөлімі тең
|
Практикасы «ҚОЛДАНУ» (қарапайым тапсырма)
|
№ 851
1 , 6 , 7 , 11, 3 , 23, 7 , 88 , 33, 81 бөлшектерінен дұрыс бөлшектерді және бұрыс
4 5 7 9 11 15 15 88 95 100
бөлшектерді жеке-жеке теріп жазыңдар.
Жауабы:
Дұрыс бөлшектер: 1 , 3 , 7 , 33, 81
4 11 15 95 100
Бұрыс бөлшектер: 6 , 7 , 11, 23, 88 ,
5 7 9 15 88
2) бөліндіні тауып жаз:
24= ? 9=? 64=? 33=? 51=? 48 =? 54 =? 111 =?
3 3 8 3 17 3 27 3
Жауабы:
24=6 9=3 64=8 33=11 51=3 48 =16 54 =2 111 =37
3 3 8 3 17 3 27 3
|
деңгей (5 балл + 4 балл= 9 балл) «Күміс қақпа»
|
Теориясы: «ТҮСІНУ» (Неліктен? Себебі? Не үшін? Неге?)
|
1)Бұрыс бөлшекті аралас сан түрінде жазуға болады. Себебі?
Жауабы:
Бұрыс бөлшектің бүтін бөлігін бөліп алу үшін алымын бөліміне бөлу керек. Сонда шыққан бөлінді - бүтін бөлік, қалдық-алымы бөлгіш бөлімі болады.
2)Аралас санды бұрыс бөлшекке қалай айналдырады?
Жауабы:
-
Аралас санның бүтін бөлігін бөлшек бөлігінің бөліміне көбейту керек;
-
Шыққан көбейтіндіге бөлшек бөлігінің алымын қосып, алым ету керек;
-
Бөлшектің бөлімін өзгертпей, бөлім етіп қалдыру керек;
|
Теориясы: «ТАЛДАУ» 1. Салыстыр.2. Айырмашылығы неде? 3. Ұқсатығы неде? 4. тақырыптың басты идеясын жаз, деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды Венн диаграммасы арқылы қамтуға болады.
|
Б  ес алманы тең етіп екі балаға бөліп берсе, олардың әрқайсысы қанша алмадан алады?
Себебі:
5:2= 5 = 2 1
2 2
|
Тақырыптың басты идеясын жаз:
Бес алманы тең етіп екі балаға екі жарым алмадан беруге болады.
|
Практикасы: «ҚОЛДАНУ» (2- кезең қарапайым тапсырмаларының өзгертілген жағдайдағы
нұсқалары орындалады)
|
№ 882 Бос орындарды толықтырып жазыңдар:
-
17= 3 ? ; 20= ? 6 ; 45 = 4 ? ; 60 = ? 5
5 5 7 7 10 10 11 11
-
12=? ; 33 = ? ; 5 3 = ? ; 91 = ?
3 3 4 4 10 10 5 5
Жауабы:
-
17= 3 2 ; 20= 2 6 ; 45 = 4 5 ; 60 = 5 5
5 5 7 7 10 10 11 11
-
12=5 ; 33 = 15 ; 5 3 = 53 ; 91 = 46
3 3 4 4 10 10 5 5
|
деңгей; (5 балл+ 4 балл+ 3 балл= 12 балл) «Алтын қақпа»
|
Теориясы:
«ЖИНАҚТАУ» (қорытынды шығаруға бағытталған: Мазмұнды жүйеле, анықтама бер, кесте, сызба толтыр, сөзжұмбақ, ребус шеш сияқты т.б. сөздер тапсырма шартарында болу керек.)
|
Бөлінділер :
|
Бұрыс бөлшектер түрінде жазыңдар
|
Бөлінділерді қысқарту
|
Қысқартылған бұрыс бөлшектерді аралас санға айналдыру
|
78:36; 70:42;
125:55;
99: 44
84:24
|
78 ; 70 ; 125 ; 99 ; 84
36 42 55 44 24
|
78 = 39 ; 70 = 35
36 18 42 21
125 = 25 99 =9
55 11 44 4
84 = 7
24 2
|
39= 2 3 ; 1 14
18 18 21
25=2 3 9 = 2 1
11 11 4 4
7 = 3 1
2 2
| |
