1.1 Дифференциалды күшейткіш 1.1.1 Дифференциалды күшейткіштің жұмыс жасау режимі.
Д ифференциалды күшейткіш (1.1 суретті қара) дифференциалды сигналдар деп аталатын әр түрлі кіріс сигналдарды күшейтеді. Оны биполярлы және униполярлы транзисторларда құруға болады. Ол өз алдына параллелді-тең каскад немесе теңгерілген көпірді білдіреді.
Тұрақты токтың ортақ Rэ эмиттерлі кедергісінің екі күшейткіші арқылы салынады. Rк1 = Rк2 коллекторлық жүктемелер. Ұқсас VT1 және VT2 транзисторлары Rк1 және Rк2 резисторларымен бірге көпір иығын құрайды, оның бір диагоналіне Ек қайнар көзі, екінші жағына – Rн жүктемесі кіреді.
Каскад қорегі екі Eк = Eэ қайнар көзінен жүзеге асады, яғни қоректің
сомалық күшейткіші.
арқылы ортақ нүктеге қатысты VT1 және VT2 эмиттерлер потенциалы қысқарады, сонымен қатар потенциалдар келісуіне қажеттілік етпейді.
Дискреттік транзисторларда абсолюттік симметрияны алу қиын, сондықтан сапалы ДК интегралдық микросхемаларда құралады.
ДК жұмысының мүмкін болатын режимдерін қарастырайық:
а) тыныштық режимі. ДК-тің екі кірісі де жерленген, яғни
.
Эмиттер-базасының кернеу тыныштығы минус Uэ тең. Өз кезегінде эмиттердегі кернеу болады.
Демек, базада кернеу болады.
Транзистордың екеуі де ашық, активті режимде жұмыс жасауда. Тыныштық тогы ағуда. Олар Rк1және Rк2-де бірдей
кернеу түсуін қадағалайды.
Демек, . UшығRн –дан алынады.
.
Эмиттерлер тогы Iэ1= Iэ2; Iэ= Iэ1+ Iэ2.
Схемалардың артықшылықтары:
- ЭҚҚ-нің орнын басатын қайнар көзі керек емес;
- кернеу көзінің тұрақты еместігінен және температураның тұрақсыздығынан дрейф кішірейеді. Мысалы, Ек кернеу қорегін үлкейткен жағдайда немесе қоршаған ортаның коллекторларға кернеу жетілдіруі таңбасына және көлеміне қарай бірдей болса , осыдан шығады, ;
б) кіріс сигналдарының режимі. Сигнал берудің үш әдісін қарастырайық:
1) ес>0 сигналы транзисторлар базасының арасымен беріледі (1.2 a суретті қара).
Онда ,
.
Коллекторлы токтың жетілуі 0< , коллекторлы кернеудің жетілуі 0> . Шығыс кернеу
.
Коллектор тогының өзгерісі эмиттер тогының өзгерісіне әкеледі
0< , эмиттердің ортақ тогы , демек, –эмиттердің тұрақты тогы.
Эмиттерде кернеу жетілуі жоқ, UЭ тұрақты. Яғни тұрақты құраушысының кернеу тұрақтануы орынды, ауыспалы құраушысының кері байланысы жоқ;
2) сигнал базалардың біреуіне беріледі, ал екіншісі жерсіздендірілген (1.2 б суретті қара). Мұндай кіріс дифференциалды кіріс деп аталады.
база тогы өседі. Демек, коллектор тогы да және эмиттер тогы да өседі. Коллектордағы кернеу азаяды. Эмиттерлі токтың қосындысы тұрақты. Демек, , , . Кіріс кернеу, оның алдындағы жағдайдағыдай
;
3) сигналдар және екі кірісіне екі тәуелсіз қайнар көзінен беріледі (1.2 суретті қара). Мұнда суперпозиция принципі әділ.
,
мұндағы K – ДК-тің күшейту коэффициенті.
1.1.2 Тұрақты ток генераторымен дифференциалды күшейткіш.
1.3 сурет
Кіріс сигналдардың түрлілігі дифференциалды сигнал деп аталады.
Синфаздық сигнал – бұл екі кіріске бір уақытта әсер ететін сигнал, мысалы, кернеу қорегін, температураны және т.б. өзгерістерді сол себептен өзгертетін сигнал, яғни бұл бөгет, ал оның ықпалын төмендету керек. Синфаздық сигналдың (СС) қасиетін төмендету үшін эмиттер тогын тұрақтандыру керек. Екі кіріске коллекторлар тогын Iк1 және Iк2 үлкейтуге дайын синфаздық кернеу әсер етеді деп алайық. Ал олардың қосындысы тұрақты өлшем болып саналатын Iэ тең. Яғни коллектор тогы үлкеймейді және коллектор кернеуі мен кіріс өзгермейді. Эмиттер тогын тұрақтандыру үшін эмиттер кедергісін көбейту керек, бірақ ол кезде кернеу қорегі үлкейіп өзгереді. Транзисторларда орнына ток көзін немесе тұрақты токта аз ғана кернеуі бар, ал ауыспалы токта көп кернеуі бар тұрақты ток генераторын (ТТГ) қойған абзал (1.3 суретті кара).
ТТГ схемасына VT3 транзисторы,VD диоды, R1, R2, R3 резисторлары және қайнар көзі – Еэ кіреді.