Диплом жұмысы 5В010200 «Бастауышта оқыту педагогикасы мен әдістемесі» мамандығы

-

—

Тіл 

Тіл 

Тіл 

Тілдің 

Тіл  

2-сурет. Сөйлеу мәдениетінің белгілері 

сөзді  лайлап,  шұбарлайтын,  мәні  жоқ-паразит-сөздермен жаргондардың 

болмауы. 

Тілдің нақтылығы - айтылатын құбылыс немесе жағдайдың шынайы екенІн 

сөз  арқылы  нақты  бейнелеу.  Сөз  қоры  мол,  тілі  жан-жақты  дамыған  адам  әр 

уақытта қажетті сөздерді қиналмай тауып тілінде жеңіл қолдана алады. 

Тіл  логикасы  -  сөйлеушінің  тілі  мен  ойының  бірлігі.  Тілдің  логикалық 

құрлымына  синтаксис  белгілері,  яғни  қажетті  жерде  кідіріс  жасап,  акцентсіз 

сөйлеу.  

Тілдің  түсініктілігі  -  сөйлеуші  тілінде  қолданылған  термин  -сөздердің 

тыңдаушы үшін түсінікті болуы.  

эмоционалды сөйлей білуі. 

С.Ұзақбаева қазақ халық педагогикасындағы эстетикалық тәрбие мәселесі 

бойынша жүргізген зерттеулерінде де отбасындағы бала тәрбиесіне үлкен 

көңіл бөлген. Әрбір этностың қалыптасуының негізі - оның өзіндік ауызекі тілі, 

жазбаша тілі мен ойлау үрдісі. Қазіргі кезде қазақ елінің көрнекі ғалымдарының 

бірі  С.М.Жақыпов  екі  түрлі  топ  ретінде:  моноэтникалық  (бірэтникалық)  және 

полиэтникалық  (көп  немесе  аралас  этникалық)  қай  факторы  басым  екеніне 

байланысты қарастырады [74]. 

Осы  түрғыдан  алғанда  қала  балаларының  әлеуметтенуі  (полиэтникалық 

басым)  мен  ауыл  балаларының  әлеуметтенуіндегі  (моноэтыикалыққа  жақын) 

айырмашылықтардың  да  бар  екенін  және  тіл  мәдениеті  қалыптасуының 

деңгейі  де  түрліше  болатындығы  түсінікті.  Сөйлеу  мәдениетіне  жетпейінше 

ақыл-ой  мәдениетіне  жету  қиын.  Дұрыс  сөйлеу  -  бұл  дұрыс  ойлай  білу.  Адам 

басында  қандай  ой  туса  да,  егер  оны  жинақтап  қорытып,  жүйелеп,  лайықтап 

сөзбен  бере  алмаса,  ол  сөйлеушіге  де,  тыңдаушыға  да  түсініксІз  болады. 

Орынды,  мәдениетті  сөйлеу  -  адамның  абройын  арттырады,  жақтастарын 

көбейтеді. Отбасындағы ата-ананың ұрыс-керіс қылықтары толық қалыптасып 

бітпеген мектепке дейінгі бала психикасына негативті әсер етеді. Сондықтан да 

отбасының психологиялық-педагогикалық сауаттылығы — бала тәрбиесіндегі 

басты құрал - деп ойлаймыз. 

Бізге  дейінгі  зерттеулер  отбасы  тәрбиесі  ол  жердегі  белгі,  шарттарды  қатал 

33 

 

есепке 

алғанда 

ғана 

нәтижелі 

болатынын 

көрсетеді 

(С.Қалиев, 

К.ЖҚожахметова,  А.КМиноваров  т.б.)  [91,105].  А.К  Миноваров  көп  жылғы 

зерттеулері барысында Орта Азия халықтарына тән отбасының түрлерін былайша 

топтастырады: 

жүктеу/скачать 0,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: