Дипломдық ЖҰмыс мамандығы: 5В080700 -орман ресурстары мен орман шаруашылығы
жүктеу/скачать 1,89 Mb.
|
Мұхтар Бекболат дипломдық жұмыс
Тұлға болам, Жаксыбай Исатай Бисенбайулы, Полигибрид прези
- Бұл бет үшін навигация:
- 3.2 Меркі орман шаруашылығында орман өрттерімен күресудің тәсілдері
Меркі орман шаруашылығындағы орманның өрт қауіпсіздігі аймақтарына бөлу туралы мәлімет 7-ші кестесінде көрсетілген (кесте 7). Кесте 7 – Орман шарауашылығы аумағындағы орманды қорғау аймақтарына бөлу, мың га
Кестені талдайтын болсақ, Аспара-Меркі орманшылығының әр кварталының орташа ауданы – 105 га құрап отыр, Тәтті орманшылығының квартал ауданы орташа есеппен – 114 га және Сарығобы орманшылығының әр кварталының орташа ауданы – 131 га тең болып отыр. Өрт қауіптілігінің жоғарғы кезеңінде Меркі ауданы аймағындағы мемлекеттік орман қоры жерлерінде табиғи өртті жерден және әуеден қорғау жұмыстары жүргізіледі, табиғатты және жануарлар дүниесін қорғау, өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған іс шараларға мекеменің мамандары, жұмысшылары жұмылдырылады. 3.2 Меркі орман шаруашылығында орман өрттерімен күресудің тәсілдері Орман өрттерін сөндірген кезде басты міндеттердің бірі - қорғаныштық орман аумағында өрттерді уақтылы анықтау және әр нақты орман алаңы мен өрт түрі үшін өртті сөндірудің дұрыс жолын таңдау. Орман өртінің аумағын және периметрін анықтау, өрт сөндіру кезінде май жағуды тоқтатуды тоқтатып, өртпен күресудің тактикалық әдістерін біліп, жұмысшылар мен жабдықтардың қажеттілігін есептеп білу қажет. Ол үшін өрттің шетінен ұзындығы, сондай-ақ өрттің алдыңғы жағында жанудың, оның флангтары мен артқы жағында таралу жылдамдығы анықталады. Өрттің алдыңғы бөлігіндегі өрттің жылдамдығын анықтағаннан кейін флангаларда және артқы жағында өрт қозғалысының жылдамдығы Г.А. Амосова формулалары бойынша анықталады: Vфланга = 0,35Vфронта + 0,17; Vтыла = 0,10Vфронта + 0,20; мұнда: Vфланга – өрт бойында өрт тарату жылдамдығы, м/мин; Vтыла – артқы жағында өрт тарату жылдамдығы, м/мин; Vфронта – алдыңғы жағында өрт тарату жылдамдығы, м/мин. Орман өрттерін сөндіру жөніндегі жоспарды әзірлеуде кем емес маңызды фактор - шетінің және оның жекелеген элементтерінің дәрежесі, сондай-ақ өрттің периметрі. 5 м/сек немесе одан кем жел жылдамдығымен және орман отынының біркелкі күйінде өрттен алмұрт тәрізді формалар алынады. Егер осы нысанды квадратпен бірдей шаршыға ауыстырсақ, онда өрт периметрі келесі формула бойынша тең болады: P= 4L мұнда: P-өрт периметрі, м; L-алаңның ұзындығы, м. Квадраттың жағы келесі формула бойынша анықталады: L=√S мұнда: S – өрт алаңының алаңы, м2. Алайда, өрт шетінің қисапсыздығын ескере отырып, келесі формула қолданылады: P=5L Бұл ереже өрттің орамасында өрт сөндіру күштері мен құралдарын есептеу үшін қажет өрт шетінен ұзындықты анықтау қажет болғанда, іс жүзінде қолданылуы мүмкін деп саналады. Орманда өртті сөндіруге қажетті күштер мен құралдарды есептеу кезінде, ең алдымен, оның периметрінің ықтимал өсуін ескеру қажет, бұл өрттің алдыңғы, артқы және флангтер бойымен өркендеу жылдамдығына байланысты. Орман өртінің периметрін оның таралу жылдамдығына байланысты ықтимал көбеюі кестеде келтірілген мәліметтерден анықталады (кесте 8). Кесте 8 – Өрттің периметрін әртүрлі таралу жылдамдығымен көтеру
Орман пайдаланушылар мен ормандарда жұмыс жүргізетін немесе осында жолдары, қоймалары, құрылыстары және басқа да объектілері бар жеке және заңды тұлғалар жұмыс орындарында, жолдарда, қоймаларда және басқа да объектілерде орман өрттері шыға қалған жағдайда осы өрттерді өз күштерімен және құралдарымен жоюға шаралар қолданады және өрт туралы орман қоры учаскелерінің иесіне, жергілікті атқарушы органдарға және өртке қарсы мемлекеттік қызмет орнына хабарлайды. Азаматтар орман өртін байқап қалған жағдайда бұл жайында мемлекеттік орман иеленушінің орман шаруашылығы қызметкерлеріне, өртке қарсы мемлекеттік қызмет орнына, жергілікті атқарушы органдарға хабарлайды және оны сөндіруге шаралар қолданады. Жергілікті атқарушы орган бекіткен жеке және заңды тұлғаларды, сондай-ақ өртке қарсы техниканы, орман өрттерін сөндіру жөніндегі көлік және басқа құралдарды тарту жөніндегі іс-шаралар жоспарына сәйкес жеке және заңды тұлғалар мемлекеттік орман иеленушінің талап ету бойынша жұмысшылар мен техникалық құралдарды орман өрттерін сөндіруге жібереді. Орман мекемесінің, ерекше қорғалатын табиғи аумақтың басшысы өрт туралы хабар алған соң оны сөндіру үшін шаралар, соның ішінде өрт шыққан аумақ бекітіп берілген өрт сөндіру-химиялық станцияның күшімен шаралар қолданады. Өрт туралы хабар түскен жағдайда орман күзеті мекемесі мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтың өртке қарсы қызметінің басшысы: 1)команданы өртке дереу аттанып кетуге әзірлеу жөнінде шаралар қолданады; 2)орман мекемесінің басшысынан немесе орманшыдан (бағыныстылығына қарай) нұсқаулар алады; 3)команданың немесе жеке бригаданың өртке аттанып кетуі туралы шешім қабылдайды. Орманшылық аумағында бір мезгілде бірнеше өрт шыға қалған жағдайда немесе өртті тез сөндіру үшін бір өрт сөндіру-химиялық станцияның күші жетіспеген жағдайда орманшы көрші орманшылықтардың 2 типті өрт сөндіру-химиялық станциясының немесе І типті станциясының күштері мен құралдарын өрт сөндіруге жіберу үшін бұл жайында орман мекемесінің басшысына хабарлайды. Орман мекемесінде, ерекше қорғалатын табиғи аумақта пайда болған өрттерді тез сөндіруге күштер мен құралдар жетіспеген жағдайда және өрттердің кең алқаптарға таралып кету қатері төнгенде орман мекемесінің, ерекше қорғалатын табиғи аумақтың басшысы бұл туралы жергілікті атқарушы органдарға, өртке қарсы мемлекеттік қызмет орнына хабарлайды және бекітілген Орман өрттерін сөндіру жөніндегі жоспарға сәйкес жергілікті ұйымдардың күштері мен техникалық құралдарын, халықты өрт сөндіруге тарту жөнінде шаралар қолданады. Егер өрттер дүлей күш апаты сипатына ие болса, орман мекемесінің басшысы авариялық-құтқару қызметтерінің күштері мен құралдарын өрт сөндіруге тарту жөнінде шаралар қолданады. Орман мекемесі мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жеріндегі орман өрттерін сөндіруге жалпы басшылық орман мекемесі мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың басшысына жүктеледі. Жердегі күзет аудандарындағы әрбір орман өртін сөндіру жөніндегі жұмыстарға тікелей басшылық жасауды орманшылық аумағында орманшы немесе орман күзеті мекемесі мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтың өртке қарсы қызметінің басшысы не орман пайдаланушының өрт сөндіру бекетінің бастығы (орман қорының тиісті учаскілері орман пайдалануға берілген орман пайдаланушыда ол болған жағдайда) жүзеге асырады. Орманшы және орман күзеті мекемесі мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтың өртке қарсы қызметінің күштері келіп жеткенге дейін орман өртін сөндіруге басшылықты тиісті аумаққа бекітілген мемлекеттік орман күзетінің қызметкері, ерекше қорғалатын табиғи аумақты қорғау жөніндегі мемлекеттік инспектор (орманшы көмекшісі, орман шебері не инспектор, орман күтуші) жүзеге асырады. Ахуал ушығып кеткен жағдайда орман өртін сөндіруге басшылықты орман мекемесінің басшысы немесе оның тапсыруы бойынша осы мекеме басшысының орынбасары немесе осыған уәкілетті өзге адам жүзеге асырады. Ормандарды авиациямен күзету аудандарында жету қиын жерлерде орман өрттерін сөндіруге басшылықты өрт сөндіруге келген өрт сөндіруші- парашютшілер немесе өрт сөндіруші-десантшылар командаларының ішінен лауазымы жоғары қызметкер жүзеге асырады. Орман өртін сөндіру жөніндегі басшы: 1) өртті құрықтау іс-шараларымен байланысты емес барлық жұмысты тоқтатуы; 2) өртті сөндіруге қатысып жүрген адамдарды ықтимал жарақаттардан, уланудан, күйіп қалудан қорғауды қамтамасыз етуі; 3) адамдардың өміріне қатер төнген жағдайда қолда бар күштер мен құралдарды тегіс пайдаланып, оларды құтқаруды дереу ұйымдастыруы; 4) өрт сөндіруде жұмыс істеп жатқан барлық адамдардың жұмыстардың қауіпсіздік техникасы жөніндегі ережелерді қатаң орындауын қамтамасыз етуі; 5) өрт болып жатқан жерді тастап кетпеуі және өрт сөндіріліп немесе сенімді түрде құрықталып болғанша жұмысшыларды босатпауы; 6) орман өрті шыққан аумақта жұмыс істейтін ұйым объектісінің басшысын немесе басқа лауазымды тұлғасын өрт орнына шақыру жөнінде шаралар қолдануы қажет. Орман өртін сөндіру басшысы өрт сөндірудің тиімді ұйымдастырылуын қамтамасыз ету үшін өртке алдын ала жасалған барлау деректерінің негізінде орман өртін сөндірудің тактикалық жоспарын жасайды. Барлау арқылы өрттің түрі мен күші, орманның неғұрлым өрт қауіпі бар және бағалы учаскелері, суаттар, оттың таралуын тоқтата алатын немесе қарсы өрт жіберу үшін тірек жолағы бола алатын тосқауылдар, сондай-ақ осындай тосқауылдарды немесе тірек жолақтарын құру қажет орындар анықталады. Өрт сөндіру: 1) өртті тоқтату – өрт шетінде оттың алаулап жануын тоқтату; 2) сөндіру – оның одан әрі таралуы мүмкіндігін жою; 3) қосымша сөндіру – өрт ішіндегі жану ошақтарын сөндіру; 4) қарауылдау – жасырын жану ошақтарының және өрттің қайта шығу мүмкіндігінің жоқтығына көз жеткізуге жеткілікті белгілі бір уақыт бойы өрт сөндіру командалары жұмысшыларының өрт болған алқапта кезекшілік атқару; 5) өртті құрықтау – өрттің барлық жану ошақтарын түпкілікті түрде сөндіру және өрттің қайта шығып кету мүмкіндігінің болмау кезеңдерін қамтиды. Өрт сөндіру тактикасын таңдау кезінде орман өртін сөндіру басшысы жергілікті жердің ерекшеліктерін және ауа райы жағдайларын, өрттің түрін, өрт сөндіру күштері мен құрал-саймандардың бар-жоғын ескереді. Орман өрттерін сөндірудің мынадай негізгі жердегі тәсілдері: 1) төменгі өрттің шеттерін сабалау немесе оған топырақ шашу; 2) жер өңдейтін құралдардың және жарылғыш материалдардың көмегімен минералды жолақтар тарту және орлар қазу; 3) өрттерді сумен немесе өрт сөндіргіш химикаттардың ерітінділерімен сөндіру; 4) жағу немесе қарсы өрт қою пайдаланылады. Жетуге қиын аумақтарда және ірі орман өрттері шыға қалған жағдайда оларды сөндіру үшін ормандарды авиациямен күзету және орман шаруашылығына қызмет көрсету базасының, төтенше жағдайлар жөніндегі қызмет орындарының өрт сөндіруші-парашютшілер немесе өрт сөндіруші-десантшылар командалары тартылады. Орман өрттерін сөндіру жұмыстары басталмай тұрып осы жұмыстарға тартылатын барлық адамдар оларды жүргізу тәртібімен және қауіпсіздік техникасы жөніндегі ережемен таныстырылады. Орман өрттерін тікелей сөндіруге 18 жасқа толмаған адамдар, екіқабат және бала емізетін әйелдер, мүгедектер, көру және есту қабілеттері нашар адамдар жіберілмейді. Өрттің жиегін сөндіруде еңбек өнімділігі көбіне орман жанғыш материалдарының жану жылдамдығына байланысты (кесте 9). Кесте 9 – Орман өрттерін түрлі тәсілдермен сөндіру үшін еңбек өнімділігі, м/сағ.
Өрт сөндіру қызметі бөлінген кезде техникалық қызметкерлер мен өрт сөндіру топтары - орман өрттерінің бригадалары тұратын тұрақты топтар құрылады. Ормандағы өртті жоюға арналған қондырғылардың сыйымдылығы көлік құралдарының санына және тиісті жабдықпен өрт сөндіру қондырғыларына байланысты. Кестеде өрт сөндіру бойынша қызметкерлер мен топтардың (командалардың) қажетті саны келтірілген (кесте 10). Кесте 10 – Техникалық қызметкерлер мен өрт сөндіру топтарының саны, дана
Орман өрттерін өз қаражаттары мен құралдарымен тез арада жою мүмкін болмаған жағдайда және ірі аудандарға өрттеу қаупі бар болса, кәсіпорындар өздерінің тұрғындарын, өрт сөндіру жабдықтарын және жергілікті кәсіпорындардың көлік құралдарын қауіпсіздік жерге көшіреді. Компанияның ПКС-ін кадрлармен қамтамасыз ету үшін машиналар мен жабдықтарға деген жалпы сұраныс келесі кестеде келтірілген (кесте 11). Кесте 11 – Жабдықтарға және өртке қарсы жабдықтарға жалпы қажеттілік, дана
Жоспарланған шараларды толығымен іске асыру және ормандарды өрттен қорғауды жақсарту үшін орман күзетінің санын кезеңдер мен жылдарға ұлғайту жоспарлануда. Орман күзетінің санының артуы12-ші кестеде келтірілген (кесте 12). Кесте 12 – Орман күзетінің санының көбеюі
Біз техниктер мен орманшылар санының ұлғаюын болжадық, бірақ бұл мақсаттарға жұмсалатын қаржыны ұлғайттық. Өрт қауіпті маусымда уақытша өрт сөндірушілерді жалдауға орман күзетшілерден көмек көрсетіледі. Оларды ұстау үшін жылдық орман қорының 10% -ы босатылды. Оперативті орман өрт байланысының ұйымы - радиобайланыстың болжамды көлемі кәсiпорынның барлық бiрлiктерiмен, өрт сөндiру жөнiндегi қызметтермен, орманды күзетiлетiн бекеттермен патрульдеудi телефонсыз жедел байланыс үшiн қажеттi радиостанцияларды сатып алуды қамтиды. Радиостанциялардың болжамды түрлері мен көлемдері тек мекеме ішінде ғана емес, сондай-ақ көрші орман шаруашылықтарының кәсіпорындарымен байланыс орнатуға мүмкіндік береді. Радиостанциялардың жұмыс істеуі үшін қажетті түрлер мен көлемдерді анықтаған кезде қол жетімді радиостанциялардың түрлері, саны мен жағдайы есепке алынды. 01.01.2022 ж. жағдай бойынша мемлекеттік әкімшілікте 19 «Kenwoood» радиостанциясы бар, ол орман аудандары арасындағы байланысты қиындатады. Сондықтан қалыпты жұмыс істейтін байланыс үшін қосымша 16 радиостанцияны жасау қажет. жүктеу/скачать 1,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||