АЛМАТИНСКИЙ ТЕХНОЛОГИЧЕСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ
https://atu.kz/ ФАКУЛЬТЕТ «Экономика и Бизнес»
КАФЕДРА «РДиГБ 20-11»
ДИСЦИПЛИНА:
« »
ЛЕКЦИЯ №
Кандидат технических наук, доцент кафедры ТПП, профессор АТУ
Раб.тел.:8 (727) 396-71-33 (вн. 109)
Эл.адрес: s.abzhanova@atu.kz
ПЛАН ЛЕКЦИИ:
1.Экономикалық жүйелердің артықшылықтары мен кемшіліктері
2.Аралас экономиканың үлгілері
3.Шведтік социализм
4.Экономикалық жүйенің қазақстандық үлгісі
1.
Бұл экономикалық жүйенің сипатты белілерінің ерекшеліТаза капитализм немесе еркін бәсеке дәуірінің капитализмі
ктері мыналар:
Өндіріс факторларына жекеменшіктің биліктілігі
Нарықтық жүйе адамдардың аруашылық қызыметін үйлестіреді және оны басқарады
Жүйеге қатысушылырдың тәртібі жеке,эгоистік мқддесі мен қоғамдық мүдде қамтамасыз етіледі
Еркін кәсіпкерлік.Экономикалық таңдау еркінділігі
Әрбір шаруашылық жүрізуші субъект максимум пайданы алуға ұмтылыды.Ресурстарды пайдалану тиімділігі жоғарлайды
Өз еркімен жұмыс атқаратын көптеен сатушылар мен сатып алушыдардың,өндірушілер мен тұтынушылардың болуы
Экономикаға мемлекеттің араласуының азаю
8. Тұтынушылар өндірушілере билік жасайды, яғни өндірушілер тұтынушылардың қажеттіліктеріне қарай бейімделеді
Негізгі артықшылықтары
Жоғарғы тиімділік және тақырыптың ынталандырылуы
Тиімді емес және керексіз өндірістер сыртта қалды
Нарық тауарға толы болды
Тұтынушылардың құқығы және мүмкінділіктерінің көбеюі
Үлкен басқару аппараты жоқ
Табысты бөлісу негізінен әділетті болды,яғни кім көп және ұзақ жұмыс істесе немесе өндіріске қаржыны көп салса,сол көбірек алады
НЕГІЗГІ КЕМШІЛІГІ
Қоғамда теңсіздік күшейеді
Экономика тұрақсыз,оның дамуы дағдарыспен болады
Пайда бермейтін,бірақ қоғамға қажетті өндірістерді құру туралы қамқорлық болған жоқ
Табиғат және адамзатқа бизнестің не әкелетініне немқұрайлылықпен қарау
Экономиканың тиімділігің төмендететін монополиялардың пацда болуы
2. АРАЛАС ЭКОНОМИКА «Аралас экономика» принциптері Австрия экономисі А.Венгердің «саяси экономикак табалдырығы» кітабында толық баяндайды.Оның ойы бойынша халық шаруашылығы үш әр түрлі «шаруашылық жүйесі» қосындысынан тұрады: 1)жоғары пайда алуға ұмтылды,жеке капитализм; 2)жалпы пайда принципін жасап отырған қоғамдық шаруашылықтық жүйе; 3) Қайырымдылық жүйе Әрбір мемлекеттің оның экономикалық саясатының орталық орталық міндеті осы үш жүйенің қосындысы. Аралас экономика теориясы ХХ ғасырдың отызыншы жылдарында Америка экономистерінің С.Чейз еңбектерінде дамыды.Аралас экономика терминін С.Чейз енгізді.
3. Швед социализмі
Швеция салығы ең жоғары ел.Әлем бойынша бірінші орында тұр.Әлемде «швед социализмі» термині қалыптасқан.
Мемлекеттік сектордың дәрежесі жоғары
Әлеуметтік бағытталу
Мүліктік теңсіздіктің төмендігі
Жеткілікті түрде қамтамасыз етілмегендерге қамқорлық жасау
Аталмыш елдегі ең басты жетістік –жұмыс кепілдігі.Мемлекет балаларды кәмелет жасына толғанша тегін медециналық игіліктермен қамтиды,ересекктердікі де тегін десе де болады.
4.
Экономикалық жүйенің қазақстандық үлісі
Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін нарықтық экономикаға көшу жолына түсті.Осы бағытта 1992 жылы қантарда бағаны ырықтандыруға ,мемлекеттік меншікті оның иелігіне алып жекешелендіруге кірісті.Қазақстанға нарықтық экономикаға көшудің алғашқы кезде үш кезеңі белгіленді.Бірінші кезең- 1991-1992 жылдар, екінші кезең- 1993-1995 жылдар аралығы болып, осы мерзімде жүргізілген іс бағдарламасы жоғарғы кеңестің сессиясында мақұлдап, президенттің жарлығымен бекіді.Ал үшінші кезең- 1996-1998 жалдарды қамтуға тиіс болды.Осыған байланысты көптеген жаңа заңдар ,реформаны жүзеге асыруға өажет басқа да құжаттар қабылданды.
Қазіргі уақытта Қазақстан барша шаруашылық жүргізудің экономикалық жүйелік қызыметтерінің нарықтық үлгісі жасалуда.Осы жағдайда нарық экономикасы жоғары дамыған елдер қолданып отырған үлгілерлдің ерекшелігін білу өте қажет.Мәселен:
Географиялық орналасу
Табиғи ресурстардың бар болуы
Тарихи даму жағдайы
Халқының дәстүрі, әдет-ғұрпы
Өндіргіш күштердің даму дәрежесі
Қоғамның әлеуметтік бағытталуы
Шаруашылық жүрізудің нарықтық шарттарының әр елдердің өзіне тән ерекшеліктері болады.Сонымен қатар барлық нарықтық үлгілердің ортақ көрсеткіші болады:
Меншіктің әр алуан формаларының болуы
Тауарлар мен қызыметтерге көбінесі еркін баға болуы
Еркін бәсекенің дамыған жүйесі
Кәсіпкерлік әрекеттердің кең тарауы
Экономиканы мемлекеттік реттеудің белгілі жүйесі
Орындаган:Нурдавлетов.Н
Тексерген:Болаткызы.С
СПАСИБО ЗА ВНИМАНИЕ!
Консультации по лекции: кафедра «ТПП», корпус 2-А, каб. ___
