4 кесте Басты екі категориялар, қолайлы болып саналады («жұлдыздар» және «қажеттілер»), екі соңғылары – қолайсыз болып есептеледі («қабылданғандар» және «оқшауланғандар»). Қолайлы және қолайсыз маңызды категориялардың қосындыларының мөлшерінің қатынасы, қарым-қатынастың сәтті деңгейі туралы түсінікті береді (ҚСД).
«Жұлдыздар»+«Қажеттілер»+«Қабылданғандар»+«Оқшауланғандар»
Егерде де оқушылардың топтарының көп бөлігі қолайлы деңгейлі категорияларда болса, ҚСД жоғарғы деп анықталады: бірдей қатынас жағдайда – орташа, қолайсыз оқушылар топтарының қолайсыз деңгейі көп болған жағдайда – төменгі болып саналады.
Төменгі ҚСД – қауіпсіздік белгісі, оқушылардың өз сыныптастарымен қарым-қатынас жүйесінде эмоционалды сәтсіздікті білдіруі.
Маңызды диагностикалық коэффициент болып, қарым-қатынасты білдіретін, топта бар, қанағаттанарлық коэффициентін балаларды өзінің қатарластарымен қарым-қатынасы болып табылады. Ол қарым-қатынасты білдіретін, топта маңызы бар коэффициенті, балалардың өз қатарлас балалар арасындағы қатынас болып табылады (мысалы, бірінші сұрақ бойынша 16 сәйкес таңдаулар, ал барлық балалар саны 27, сондықтан 16/27*100%). Алынған нәтиже нормативі көрсеткіш деңгейлері балалардың өзі қатарлас балалармен қатынасын ҚК деңгейлерінің нормативті көрсеткішімен салыстырылады:
Төменгі деңгей – ҚК 33% және төмен;
Сәйкес таңдаулар есебі (5 кесте). Кестеде көрсетілгендей, біз сәйкес таңдауларды есептейміз (дөңгелекпен белгіленгендер «+»), бірінші сұрақ бойынша қара түспен, екінші сұрақ бойынша қызыл және де ҚК қанағаттанарлық коэффиценттін есептеп шығарамыз. Мысалы, кесте бойынша сыныпта 10 бала, бірінші сұрақ бойынша 5 сәйкес таңдаулар, ал екінші сұрақ бойынша 4 (сәйкес таңдауларды емес, сәйкес таңдаулары бар балаларды санаймыз, сондықтан 5 және 4, 7 және 4 емес, сары түспен көрсетілген). Содан соң қанағаттанарлық коэффициентін бірінші сұрақ бойынша 5/10*100%=50% табамыз (жоғарғы деңгей), яғни бұл сыныпта достық қарым-қатынасы жоғары деңгейде, ал жауапты іс-әрекетке қанағаттанушылық деңгейі бұл сыныпта – орташа (4/10*100%=40%)
5 кесте
№
Қатысушылар-дың аты-жөні
1.Иванов
2.Петров
3.Сидоров
4.Умирзақов
5.Сорокин
6.Тургаев
7.Сакенова
8.Ткаченко
9.Федерова
10.Ситникова
11
12
1
Иванов
++
+
+
2\1
2
Петров
+
+
0\0
3
Сидоров
+
+
+
1\0
4
Умирзаков
+
0\0
5
Сорокин
+ +
+
+
1\1
6
Тургаев
+
+
1\0
7
Сакенов а
+
+ +
2\1
8
Ткаченко
+
+
+
0\0
9
Федоров
+
0\1
10
Ситникова
+
0\0
11
және т.б.
5\4
12
5/1
1/0
1/2
1/0
2/3
1/0
3/1
0/0
2/1
0\0
13
Оқшауланған балалар санының топтағы тәрбиеленушілердің жалпы санына қатынасы оқшаулану коэффициентін (ОК) енгізуге мүмкіндік береді. Бұл диагностиканың табысты педагогтың жұмысын, балалардың қарым-қатынасында тәрбие беру көрсеткішін білдіреді.
А.Репина зерттеуінің нәтижесі бойынша , топты есептеуге болады:
- сәтті деп, егер де оқшауланушылар болмаса немесе оқшауланушылық 6%-ға дейін;
-тым сәтті емес деп, 25%-ға дейінгі көрсеткіш;
-сәтсіз деп, егер оқшауланушылық көрсеткіші 25%-дан жоғары болса.
Мысалы, біздің сыныпта 10 адам, бірінші сұрақ бойынша оның ішінде екеуі «оқшауланушылар» (достық қарым-қатыснас бойынша), бұл кезде біз 2/10*100%=20% тым сәтті емес коэффициенті, ал екінші сұрақ бойынша (жауапкершілік) 5/10*100%=50% сәтсәз оқшаулану коэффициенті (5 кесте).