Тақырыбы: Джон Фон Нейман принципі мен операциялық жүйелер
Орындаған: Ахметова Н.М.
Информатика ТиПО
Тексерген: Карменова М.
Джон фон Нейман (1903–1957) — кванттық физикаға, кванттық ло-гикаға, функционалдық анализге, жиындар теориясына,
информатикаға, экономикаға, т.б. ғылымдарға маңызды үлес қосқан. Көбіне қазіргі компьютерлер архитектурасының атасы деп танылады.
Джон фон Нейман принципі бойынша 1. Екілік кодтау принципі: Осы принцип бойынша ЭЕМ ондык жүйеде емес екілік жүйеде жумыс істеуі кажет. Бул принцип бойынша берілгендер жане командалар екілік тізбектер түрінде беріледі.
2. Багдарламалык баскару принципі: ЭЕМ-дегі барлык есептеулер багдарлама түрінде берілуі кажет. Багдарлама жазылу реті мен автоматы түрде орындалатын командалар жиынынан турады.
3. Жадынын бір тектілік принципі: Бул принципке сайкес берілгендер жане командалар бір гана жадыда сакталады.
4. Негізгі жадынын адрестік принципі: Негізгі жады номірленген уяшыктардан туруы кажет.
ЭЕМ-ді уйымдастыру принциптері томендегідей:
арифметикалык-логикалык курылгы, арифметикалык жане логикалык операцияларды орындайды;
• жадтайтын курылгы немесе багдарламалар мен деректерді сактайтын жад;
баскару курылгысы, ол багдарламаларды орындау процесін уйымдастырады;
• акпарат енгізу-шыгару сырткы курылгысы.
Осы принциптер бойынша компьютерде мыналар болуы керек:
Компьютер курылымы негізгі 3 боліктен турады:
1. Орта болігі (микропроцессор жане негізгі жады)
2. Жүйелік шина
3. Перифериялык курылгылар
Процессор – акпаратты ондейтін жане компьютердін барлык курылгыларынын жумысын баскаратын интегралдык схема.
Алдымен
Белгілі бір сырткы курылгынын комегімен компьютердін жадына багдарлама енгізіледі.
Екінші
Баскару курылгысы жадтан багдарламанын бірінші командасын тауып окиды жане онын орындалуын уйымдастырады.
Нәтиже
Бірінші команданы орындаганнан кейін, баскару курылгысы келесі командаларды окиды жане т.с. ЭЕМ-нін осы курлысын фон Нейман архитектурасы деп атау келісілген.
Фон Нейман сәулетінің негізгі ерекшеліктері іске асырылған алғашқы компьютерлер келесілер болды:
прототип — Манчестерлік кіші эксперименттік машина — Манчестер университеті, Ұлыбритания, 21 маусым, 1948 жыл;
EDSAC — Кембридж университеті, Ұлыбритания, 6 мамыр 1949 жыл;
Манчестер Марк I — Манчестер университеті, Ұлыбритания, 1949 жыл;
BINAC — АҚШ, сәуір, немесе тамыз 1949 жыл;
CSIR Mk 1 — Аустралия, қараша 1949 жыл;
EDVAC — АҚШ, тамыз 1949 ж. нақты іске 1952 жылы қосылды;
CSIRAC — Аустралия, қараша 1949 жыл;
SEAC — АҚШ, 1950 жылғы 9 мамыр;
ORDVAC — АҚШ, қараша 1951 жыл;
IAS-машина — АҚШ, 10 маусым 1952 жыл;
MANIAC I — АҚШ, наурыз 1952 жыл;
AVIDAC — АҚШ, 28 қаңтар 1953;
ORACLE — АҚШ, соңында 1953 жылы;
WEIZAC — Израиль, 1955 жыл;
SILLIAC — Австралия, 4 шілде 1956 жыл.
Бағдарламалық қамсыздандыру (жасақтама) – көпшілік пайдалану үшін компьютердің ұзақ уақытты жады құрылғыларында сақталған бағдарламалар жиыны.
Бағдарламалық қамсыздандыру классификациясы. Барлық бағдарламар жиыны қолдану міндетіне қарай, арналуына байланысты үш күрделі топқа: жүйелік, қолданбалық және бағдарламалау жүйесі деп бөлінеді
Қолданбалық бағдарламалық қамсыздандыру. Қолданбалы бағдарлама дегеніміз пайдаланушының ақпараттық мұқтаждықтарын қанағаттандыратын бағдарламалар: компьютерлік ойын ойнау, сурет салу, мәтін теру, компьютерлер көмегімен есептеу, т.б.
Мысалы: WINDOWS операциялық жүйенің кіріктірілген «Стандартные» тобынан: «Калькулятор», «Блокнот», «Paint» бағдарламаларын көрсетіңіз.
Операциялық жүйенің негізгі қызметі. Оқушыларға жүйелік БҚ бағдарламалары, ең алдымен, компьютердің өзіне қызмету ету, оның құрылғыларын басқаруға арналғанын түсіндру қажет. Жүйелік бағдарламалар қамсыздандырудың ең маңызды және басты бөлігін– операциялық жүйе (ОЖ) құрайды. ОЖ – өте күрделі бағдарламалық жүйе.
Операциялық жүйе (ОЖ) – компьютердің ресурстарын басқаруды жүзеге асыратын, қолданбалы бағдарламаларды қосып, олардың жұмысын сыртқы құрылғылармен, басқа бағдарламалармен үйлестіретін, деректерді қорғайтын, пайдаланушы және бағдарламаның сұранысы бойынша сервистік қызметтерді орындайтын бағдарламалар жиыны.
Кез келген операциялық жүйелердің, қай типі болмасын, үш негізгі қызмет атқарарады:
компьютердің құрылғыларын басқару;
пайдаланушымен әрекеттестік жасау;
файлдармен жұмыс жасау.
ОЖ төрт модульді құрайтын бағдарламалардан тұрады: файлдық жүйені басқаратын, негіздік модуль;
командалық процессор;
сыртқы құрылғылардың драйверлері;