Досымова Г. А. Бастауыш сынып мұғалімі Бұланды ауданы Макинск қаласы Мектеп-лицейі Сабағымыздың тақырыбы: Сөз және оның мағынасын пысықтау

1. 
   Сабағымыздың мақсаты:
   

1. 
   Білімділік: Лексика саласынан өткен материалдарды қайталай отырып, практикалық тұрғыдан жүзеге асыра білуді қалыптастыру;
   
2. 
   Дамытушылық: Оқушылардың ой-өрісін, сөздік қорын, ойлау қабілетін
   

3. 
   Тәрбиелік: Ана тілін сүюге, қадірлеуге баулу, Абай өлеңдері арқылы сөз өнерін құрметтеуге, тіл құрметін сезіне білуге тәрбиелеу.
   

2. 
   Сабақтың барысы: Сайыс сабақ, топпен жұмыс.
   

• 
  Таныстыру
  
• 
  Зерделі сұрақ, дәлелді жауап
  
• 
  Талдау - табыс кілті
  
• 
  Ойын ой-өрісті дамытады
  
• 
  Мақал - сөздің мәйегі
  
• 
  Шығармашылық жұмыс
  
• 
  Қорытынды
  

3. 
   Ұйымдастыру кезеңі:
   

1. 
   Оқушылар бүгінгі сабаққа дайынбыз ба?Дайынбыз.
   
2. 
   Бүгінгі сабақ - ерекше сабақ. Бізге қонақтар келіп отыр. Сол кісілерге ілтипатымызды білдіріп қояйық.Отырамыз.
   

4. 
   Психологиялық дайындық:
   

«Білімдіден шыққан сөз,

Талаптыға болсын кез»

Абай

1. 
   Әр топ басшысы сайланып және тобының атымен таныстырады.
   
2. 
   1 топ – Омоним/қуандық,сәуле,оңалсын/
   
3. 
   2 топ – Синоним/нұрхан,гүлназ/
   
4. 
   3 топ – Антоним/асылжан,нұрбол,анель/
   

«Жүрегімнің түбіне терең бойла,

Мен бір жұмбақ адаммын,

оны да ойла».

Абай
деп Ұлы Абай айтқандай, лексика тереңіне үңілейік.
Әр топқа 5 сұрақтан беріледі:

1-топ:

1.Мағынасы бір-біріне жуық ,мәндес сөздер не деп аталады?/синоним/

2.Мағынасы бір-біріне қарама-қарсы сөздер?/антоним/

3.Туынды сөздер қалай жасалады?/жұрнақ жалғану арқылы/

4.Мәндес сөздерге мысал келтір./оқу,өнер,су;сенді,нанды,иланды;бал,өжет,уәде/

5.Бірыңғай мүшелердің арасына қойылатын тыныс белгі./үтір/

1.Түс көрмейтін адам болмайды./осы сөйлемнен жазылуы бірдей,мағынасы әртүрлі болатын сөзді көрсет/ түс/

7.Тұрлаулы мүшелерді

ата?/бастауыш,баяндауыш/

8.Мектеп-кеме,.../білім-теңіз/

9.Тұрақты сөз тіркесіне мысал/қас пен көздің арасы-жақын,төбе шашы тік тұру-шошу.

10.Заттың қимылын білдіретін сөзге мысалдар келтір/жүгірді,ойлайды./

3-топ:

1.Заттың сынын білдіретін сөзге мысал:/әдемі,жасыл/

2.Сөз мағынасын зерттейтін сала не деп аталады? /лексика/

3.Бірыңғай мүшелердің арасына қойылатын таңба/үтір/

4.Құрмалас сөйлем неше жай сөйлемнен құралады?/екі немесе одан да көп жай сөйлемдерден құралып,күрделі ойды білдіреді/

5.Жай сөйлем дегеніміз не?/бір ғана тиянақты ойды білдіретін дара сөйлем.Үсен жарысқа қатысты./

Төбел ат,үйдің төбесі,қуанышты күндер /тура мағынада айтылған сөз тіркесі/

Төбесі көкке жетті,қуанышы қойнына сыймады,бөркін аспанға лақтыру/қуану.

Сөйлемдегі қарамен жазылған сөздердің орнына мағынасын білдіретін тіркестерді тауып жазу.5-ж

Мыс:Дәуреннің жазуы анық екен./тайға таңба басқандай/.Асқарға апасы жаңа велосипед сатып әперді./су тегін/.Тез деген сөзге дыбыстық талдау.
2 шарттың қорытындысы:
3 шарт - «Талдау - табыс кілті»

Эпиграф:

«Білгенге маржан,

Білмеске арзан».

Абай

Тақтаға қоржын алып ілінеді . Қоржынға сыйлықтар салынған.Ол сыйлықтарға ие болу үшін сұрақтарға жауап беру керек:

Ондағы сұрақ: сөздің тура және ауыспалы мағынасы дегеніміз не? Тақтаға семантикалық карта ілініп, 1 топтан 1оқушы ашық көзді толтырып жатқанда сол топтан тағы 1 оқушыдан тапсырмаға байланысты ереже сұралады:

сөздер	Тура мағынасы	Ауыспалы мағынасы
Бет	Адамның беті	Парақтың беті
Терең	Терең құдық	Терең сезім
Ашық	Ашық терезе	Ашық мінез
Шерту	Домбыра шерту	Сыр шерту
Бас	Адамның басы	Таудың басы

Тірек сөздер беріледі, сол бойынша оқушылар шағын мәтін құрайды. 1 оқушыдан тапсырмаға байланысты ереже сұралады:

Мыс:Баян мен Аян саябаққа келді.Олар бұта түбінен қоянды көрді.Аян қоянға жақын келді.Қоян зып беріп,қаша жөнелді.Баян қорқақ қоянды қуды./су жүрек-қорқақ,қас пен көздің арасындай-жақын;/

Осы сөздерді қатыстырып мәтін құрау.топпен жұмыс.

Ондағы сұрақ: тұрақты тіркестер

1. 
   Қой аузынан шөп алмайды - момын
   
2. 
   Жүрек жалғау-тамақтану
   
3. 
   Төбе шашы тік тұру-шошу
   
4. 
   Қас пен көздің арасында-жақын
   
5. 
   Бетінен оты шықты-ұялды
   
6. 
   Бармағын тістеу-өкіну
   
7. 
   Аузына құм құйылу-сөйлемеді
   
8. 
   Тайға таңба басқандай-анық
   
9. 
   Ат ізін салмау-хабарласпау
   
10. 
    Бес саусақтай білу-жетік білу
    

«Арттағыға сөзің мен ісің қалсын».

3 топқа тапсырма беріледі: антоним,омоним және синоним сөздерді пайдаланып мақал-мәтелдер айтып жарысу.

«Мақсатым тіл ұстартып

Өнер шашпақ».

Абай

1. 
   Әр топқа жеке тапсырма беріледі (өлең жолдары немесе қара сөз).Өз ойларын жазбаша немесе ауызша білдірулері керек.
   

Абайдың аңсағаны қандай азамат? Синонимдер.

«Ақырын жүріп анық бас,

Еңбегін кетпес далаға

Ұстаздық еткен жалықпас

Үйретуден балаға».

Абай
Тест тапсырмалары:

5. 
   Үйге тапсырма.6-жаттығу,95-бет.Берілген сөз тіркестерінің қандай мағына білдіретінін айт.Мыс:көздің қарашығындай сақтау/ұмытпау/,қой аузынан шөп алмас/момын/,қас қағымда/жақында/,судың да сұрауы бар/сұрап алу/
   

6. 
   Білімді бағалау.Оқушыларды бағалау.Мадақтау.
   

Тақырыбы: