7
Кушан мемлекеттері орын алады. Ежелгі ведалық үштік үрдісі: Тәңірі-Аспан,
Жер-Су, Ұмай-мәңгілік ана.
Төртінші кезең –
Шамамен VІ ғасыр мен ХІІІ ғасырдың басы
аралығында – түркілер-Ашина ақсүйек әулетінен тараған ұрпақтар орын
алды. Осы үрдістер тоғысында тұңғыш Түркі қағанаты – Мәңгілік Ел бой
көтерді. Бұл үшінші империя - Байкалдан Каспийге дейінгі аймақты
қамтыды. Түркі ұлттық рухының осынау тегеуріні Күлтегін құлпытасында –
өзінің табиғи жалғасын тапты. Сол замандағы оның рухани аспанында
жарқырап көрінген үш жарық жұлдыз: Сыр бойында - әл-Фараби, Жетісуда -
Жүсіп Баласағұн және Махмұд Қашғари. Әл-Фараби Орталық Азияда
Гректің Платоны рөлін атқарды. Жүсіп Баласағұнның «Құтты Білігі» -
Қазақстан мен Орта Азиядағы түркі тілдес халықтардың бізге жеткен ең
тұңғыш зайырлық шығармасы, Махмұд Қашқаридан қалған түркі тілдерінің
«Диуани лұғат – ат – түрк» сөздігі – XI ғасырдағы түркінің ең тұңғыш
энциклопедиясы. XI ғасырда Түркістаннан тараған аса қуатты рухани
сәулемен нұрланған Түркілердің тұңғыш сопысы – Қожа Ахмет Иассауи 1093
жылы туған. Ол негізін қалаған исламның тылсым құпиясы – сопылық
(суфизм) нұсқасы Орталық Азияның барлық аумағына дейін тарады. Сөйтіп,
Қожа Ахмет Иассауи Орталық Азияның барлық түркі халықтарына ұлттық
ілім жүйесін ұсынды.
Достарыңызбен бөлісу: 
