империя (қағанат) түріне айналды. Осы тұрғыда Түркі қағанаты ғұндар дәстүрін жалғастырып, еуразиялық империя құрылымын жасады. Ежелгі түріктер ерекше
өркениет ошағын құрды. Біртұтас билік шеңберінде
болмыстың жаңа серпінді формалары көрініс тапты, оның жаңа
коммуникативтік құралдары ретінде – отырықшылдық пен урбанизация
үрдістері жанданды, қалаларды салды, дүниетанымда - фәлсафалық
талпыныстарымен әлемдік «Тәңір» дінін жаратты, мәдениеттің қажетті межесі
деп - Ұлы Дала болмысына тән
Қасиетті сақтап қалды. Осының бәрі
қоғамның құрылуындағы әлеуметтік және саяси өмірінде бейнеленді.
Объективті мазмұны бар таным жетістігі болып - тасқа қашаған таңбалардан
қағазға біткен қолжазбаларда дыбыс белгілейтін әріптік жазудың пайда
болуында. Көне түрік жазуы скиф-сақ дәуірі мәдениетімен үндесіп, астасып
жатты.
Көшпелі
түрік
қоғамы
бірсипаттылығымен,
элементтердің
ұқсастығымен және дәстүрлік бірлесу негізінен байқалады.
Күлтегіннің үлкен жазба Құлпытасында: « Жоғарыда Көк Аспан, төменде
Қара Жер пайда болған кезде, ортасында Адам баласы жаралды... оларға билік
етуге менің бабаларым Бумын қаған және Истеми қаған таққа отырды... төрелік
айтып, Түрік Елін құрды». Осы жазба ескерткішінде қағанаттағы биліктің
жіктелуі тайға таңба басқандай -
