Е. А. Бөкетов атындағы Қарму-нің тарих факультетінің деканы, тарих ғылымдарының докторы, проф



Pdf көрінісі
бет56/76
Дата08.02.2022
өлшемі1,1 Mb.
#118323
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   76
Байланысты:
Нугман Цивилизация Великой степи каз

Қыпшақтар (ХІ ғ. басы - 1219 ж.). 
Қимақ Қағанаты саяси сахнадан кеткен 
соң ортағасырлық жазба деректерде қыпшақ деген атаумен белгілі 
тайпалардың бірігуі күшейген. Қыпшақ этнонимі орта ғасырлардан гөрі 
мейлінше ертерек мәлім болған сияқты. Бірқатар зерттеушілер және 
қытайдың «Тарихи жазбалар» атты жылнамаларында біздің заманымыздан 
бұрын ІІ ғасырларда өмір сүрген тайпалардың бірі дейді. Оны ежелгі қытай 
транскрипциясындағы «цзюйше» атымен байланыстырса, С.М. Ахинжанов 
қыпшақ этнонимі алғашында «се» (қытай деректері) және «сир» (көне түркі 


65 
деректері) түрінде пайда болған тайпалар дейді. «Қыпшақ» атауы нақты 
түрде 760 ж. ежелгі түріктің руникалық ескерткішінде аталады. Араб 
географы Ибн Хордадбек қыпшақтарды VІІІ ғасырға жататын түрік 
тайпаларының тізімінде көрсетеді. Батыс еуропа деректерінде «коман», 
«куман» деп аталса, орыс деректерінде «половцы» делінеді.
Алтай тауы мен Ертіс өңірін жайлаған қыпшақтар әуелі Батыс Түрік 
қағанатының құрамында болып, кейін қимақтардың басшылығымен 
конфедерация одағының өзегін құрайды. Сол себепті қыпшақтардың саяси 
тарихы ІХ-Х ғасырларда қимақтардың тарихымен қоса өрледі.
 
ХІ ғасырдың 
басында Қимақ мемлекетінің өкімет билігі қыпшақ хандарының қолына 
көшеді. Сөйтіп, ХІ ғ. басынан бастап қыпшақ бірлестігі көптеген елдердің 
басын біріктіріп, қыпшақ деген сөз қол астына біріккен халықтардың жалпы 
аты ретінде қолдана бастады, ал мемлекеті 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   76




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет