Э. З. Дулаева ф.ғ. к., ҚазМемҚызпу аға оқытушысы



Pdf көрінісі
бет50/146
Дата03.10.2024
өлшемі3,8 Mb.
#205569
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   146
Байланысты:
Түрікше оқулық

’’başkasına 
yaptırma’’
anlamı kazanır.
Ekleri: -tır, - t, -r 
Örnek:
Mektubu ona yazdırdı.
Bu cümleyi nesne-yüklem ilişkisine göre inceleyelim.
1. Fiilin kökü ‘’yaz’’ 
2. ‘’onu yaz’’ denir, fiil geçişlidir. 
3. Geçişli olan ‘’yaz’’ fiili –dır ekini aldığı için ettirgen çatılı olmuştur. 
Örnekler:
Bütün soruları tek tek inceletti. 
Kapıcıya da gazete aldırdı. 
Bu soruları da Can’a çözdürdüm. Bu cümlelerin fiilleri ettirgen çatılıdır. 
NOT:
Yüklemi fiil olmayan cümlelerde yani isim cümlelerinde çatı aranmaz.
Örneğin:
Hayatın en büyük anlamı sevgidir. 
Dün seni arayan Aysel’di. 
Her şey çok güzeldi.


Altı çizili sözcükler isim ya da isim soylu sözcüklerdir. Bu cümlelerde çatı aranmaz. 
 
Ettirgen fiil 
Kural Dışı Fiiller 
1.
görmek / göetermek 
2.
gelmek / getirmek 
3.
gitmek / götürmek 
4.
kalkmak / kaldırmak 
5.
yemek / yedirmek 
6.
öğrenmek / öğretmek 
7.
yanmak / yakmak 
 
-dır- -t- -ır- 
1.
yaz-dır- bekle-t- yüksel-t- piş-ir- 
2.
in-dir uyu-t- alçal-t- düş-ür- 
3.
kız-dır- taşı-t- azal-t- bit-ir-
4.
uyan-dır- ağla-t- çoğal-t- geç-ir- 
5.
dol-dur- başla-t- otur-t- yat-ır- 
6.
aç-tır- temizle-t- getir-t- kaç-ır- 
7.
çalış-tır- dinle-t- götür-t- iç-ir- 
8.
yap-tır- hatırla-t- sür-t- uç-ur- 
9.
öl-dür- oku-t- bağır-t- taş-ır- 
10.
kes-tir- öde-t- duyur-t- doy-ur- 
11.
unut-tur- hesapla-t- içir-t- bat-ır-
Alıştırmalar:
1. Aşağıdaki cümlelerden oldurgan ve ettirgen fiilleri bulunuz ve gösteriniz. 
1.
Askar’ı Astana’da büyük halası okuttu. (..............................) 
2.
Oyuncularını iki gün boyunca dinlendirdi. (..............................) 
3.
Bal mumunda heykelini yaptırmış. (..............................) 
4.
Olayların aslını çevresindekilere sordurttu. (..............................) 
5.
Misafirleri için bütün bir hindiyi pişirdi. (..............................) 
6.
Yeni şirketin tanıtımı için broşür bastırdı. (..............................) 
7.
Arkadaşımın bu hareketi beni çok korkuttu. (..............................) 
8.
Misafirlerin tümünü havaalanından aldırdı. (..............................) 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   146




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет