Еңбектің халықаралық бөлінісі және оның әлемдік экономиканың қалыптасуындағы ролі
жүктеу/скачать 74,98 Kb.
|
2 дәріс
- Бұл бет үшін навигация:
- Халықаралық еңбек бөлінісі дегеніміз не
|
Еңбектің халықаралық бөлінісі және оның әлемдік экономиканың қалыптасуындағы ролі Халықаралық экономикалық қатынастардың мәнін және мазмұнын анықтайтын категориялардың бірі – халықаралық еңбек бөлінісі. Қазіргі уақытта халықаралық еңбек бөлінісіне тартылмаған елдер жоқтың қасы. Өндіргіш күштердің ғылыми – техникалық прогресс әсерімен жедел дамуы халықаралық еңбек бөлінісі тереңдеуінің негізгі кепілі. Қоғамның өндіргіш күштерінің даму деңгейі халықаралық еңбек бөлінісі мен оны кеңейту қажеттілігін анықтады. Тарихи тұрғыдан күрделене түскен халықаралық еңбек бөлінісінің өсуі өндіріс пен сауданың дүниежүзілік өсуімен, капитализмнің өрлеуімен және индустрияландыру процестерінің күрделілігімен тығыз байланысты. Халықаралық еңбек бөлінісінің, сондай-ақ елдер арасындағы экономикалық қатынастардың басқа нысандарының өкілдік етуіне, негізінен, сол халықтардағы басым өндірістік қатынастар әсер етеді. Халықаралық еңбек бөлінісі әлемдік нарықтың дамуының объективті платформасын құра отырып, әртүрлі елдер арасындағы сауданың кеңеюі үшін өте маңызды. Халықаралық еңбек бөлінісі дегеніміз не? Бұл белгілі бір елдердің өндірістің әр түрлі салаларында, атап айтқанда өнімдерде немесе өндіріс процесінің таңдалған бөліктерінде мамандандырылуын білдіреді. Тұжырымдама бүкіл әлем бойынша нарықтардың таралуы экономикалық қызметтің прогрессивті саралануын тудырады деп ұсынады. Ол компаниядағы бар еңбек бөлінісіне ұқсайды, бірақ оның орнына халықаралық деңгейде болады. Осылайша, кейбір жұмысшылар белгілі бір міндеттерді орындауға мамандандырылғаны сияқты, халықаралық деңгейде де белгілі бір өндірістік қызметке мамандануға бейім екендігі халықаралық деңгейде байқалады. Мысалы, Швейцарияда қаржылық қызмет көрсету саласы бар деп саналатыны сияқты, Бразилияның кофе немесе тауық етін өндіруге көбірек маманданғандығы байқалады. Ірі өнеркәсіптің өрлеуі өндірістегі үлкен дифференциацияға және ұлттық шекаралардан асатын маманданудың дамуына әкелді. Халықаралық еңбек бөлінісі индустриалды елдердің оларға аз дамыған елдер жеткізетін ауылшаруашылық өнімдері мен шикізаттың көп мөлшеріне үлкен сұранысының ықпалында болды. Халықаралық еңбек бөлінісіне қатысатын көптеген елдердің кәсіпорындары ішкі тұтынушылық немесе өндірістік сұранысты қанағаттандыруға қажетті өнімді мөлшерінен тыс анағұрлым көп өндіреді. Әр елдің шаруашылық субъектілері саналы түрде артық өнім өндіре және өзіне қажетті басқа елдердегі артық өнімді иелене отырып, оны әлемдік нарыққа өткізеді. Әрбір ел өндірісте белгілі бір тауар топтарына мамандануды жетілдіре, нығайта отырып, халықаралық нарықта басқа маманданған елдермен өздеріне қажетті тауарларды басқа тауар топтарына айырбас жасау арқылы алады. Нәтижесінде халықаралық еңбек бөлінісі әлемдік экономиканы ұйымдастырудың тәсілі ретінде көрінеді, яғни әрбір елдің кәсіпорындары белгілі бір тауарлар мен қызметтер өндіруге маманданады, одан кейін олармен айырбас жасайды. Дүниежүзілік шаруашылықтағы үдемелі өндіріс процестерін жүзеге асыруда халықаралық еңбек бөлінісінің рөлі зор. Ол, біріншіден, осы процестерінің өзара байланысын қамтамасыз етеді, екіншіден, салалық, аймақтық және еларалық қажетті пропорцияларды қалыптастырады. Халықаралық еңбек бөлінісі ғылыми теориясы классиктерінің басты еңбегі – “Өндірістік шығындардың салыстырмалы теориясы”. Бұл теориясының негізінде әр түрлі елдердің өндіріс жағдайларындағы айырмашылықтар, олардың өнім өндіру шығындарын да әркелкі етеді деген идея жатыр. Осы идеяға сәйкес, қандай бір ел болмасын оның табиғат жағдайына қарамастан кез келген тауар өндірісін қалыптастыруға болады. Өндірістік шығындардың салыстырмалы теориясы бойынша өндірілетін өнімнің бір түріне маманданудың, басқа бір елдегі сол өнімді өндірудің басым артықшылықтарына қарамастан, пайдалы екендігі дәлелденеді. Өндірістік шығындардың салыстырмалы теориясы. Халықаралық еңбек бөлінісі ғылыми теориясындағы классиктердің басты жетістігі халықаралық сауда туралы экономикалық ілімнің негізгі өндірістік шығындардың “салыстырмалы теориясы” болып есептелінеді. жүктеу/скачать 74,98 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|