Еңбекті қорғау

Пероксидтерді кетіру үшін еріткішті бір тәулік бойы алюминий тотығының үстінде ұстайды. Мұнда араластырғыш қолданылса өңдеу уақытын 1-1,5 сағатқа дейін қысқартуға болады. Пероксидтерден одан да тез арылу үшін, оны алюминий тотығымен толтырылған шыны колонка арқылы еріткішті жіберуге бодады.

Алюминий тотығы пероксидтерді ыдыратпайды, тек оны адсорбциялайды, сондықтан еріткішті өңдегеннен кейін, адсорбенттің кебуін тоспай, оны 0,5%-дық FeSO₄ ерітіндісін құю керек. Адсорбцияланған пероксидті ыстық сумен немесе метанолмен де элюлирлеуге болады.

Өңдеу соңынан пероксидтің жоқтығына көз жеткізу үшін, жоғарыда қарастырылған тәсілдердің біреуімен тексеру қажет.

Бұл әдіс кез-келген еріткіштерден, соның ішінде тіпті сумен араласатын диоксаннан да перокидтерді кетіру үшін қолдануға жарамды. Мұнда қышқылдық сипаттағы еріткіштердің бір мезетте кептірілуі де тазалануы да жүреді.

Ионалмастырғыш смоламен өңдеу. Бұл – айдау процесінсіз және еріткіш шығынынсыз эфирлерден және басқа да тазалығы жоғары еріткіштерден пероксидтерді кетірудің қарапайым да сенімді әдісі. Эксперимент жүзінде 10 мм диаметрлі, іші 4 г анионалмасқыш Dowex-1 смоласымен толтырылған колонка көмегімен 3 ай бойы алдын ала ашылып тұрған 2 литрлік бөтелкедегі диэтилэфирінен пероксидті толығымен жойылдырған.

Металл тұздарымен өңдеу. Құрамында біршама мөлшерде пероксидтері бар құрғақ эфирді егер айдау қажет болса, онда айдау колбасына 1 л эфирге 5 г мөлшердегі мыс Cu₂Cl₂ немесе қалайы SnCl₂ хлоридтерін қосады, әлде 1 л эфирге 1 г мөлшердегі гидрохинон қосады.

Сілтілердің концентрациялы ерітінділерімен экстракциялау. Бұл әдіспен суда ерімейтін немесе аз еритін эфирлерден пероксидтерді экстрациялауға болады. Мысалы, 0,5сағат бойы 1 көлем бөлігіндегі 23%-дық NaOH пен 10 көлем бөлігіндегі диэтилэфирін араластырғанда пероксидтер толығымен гидролизденеді. Кейбір пероксидтер мысалы, ди трет-бутилпероксиді гидролизге төзімді екенін ескеру керек.

Түйіршектелген қатты түрдегі сілтілермен өңдеуде, ереже бойынша, еріткішті қайнатқан жағдайдың өзінде де пероксидтерді кетіру мүмкін емес. Сондықтан түйіршектелген сілтілердің үстіне құйып сақталатын еріткіштерде пероксидтер пайда болмайды деген ұғым қате болып саналады.

Сұрақтар:

1. Органикалық еріткіштерді пайдалану мен сақтау қауіптіліктері қандай жағдайларға тәуелді?

2. Тұтану температурасына қарай ОТС-тар қандай разрядқа бөлінеді?

3. ОТС-мен жұмыс барысында қандай негізгі принциптерге сүйену керек?

4. Органикалық еріткіштерде түзілетін перосидтердің түзілу жылдамдығы мен түзілу мөлшері қандай факторларға тәуелді?

5. Сұйықтардағы пероксидтерді анықтаудың қандай әдістерін және оларды жоюдың қандай амалдарын білесіңдер?