Қалмақ қызы(Құралай)
- Баян алып келген 14 жасар сұлу, айлакер қалмақ қызы.
«Сол сұлу – сұлу екен атқан таңдай,
Бір соған бар сұлулық жиылғандай.
Торғын ет, шапақтай бет, тісі – меруерт,
Сөздері – су сылдырап құйылғандай...»
Ауыл ақсақалы
- Баянға екі жастың қашқанын хабарлап, Ноянның кінәсіз екенін айтқан адам.
«
Маңызды деректер:
Жер-су атаулары:
Бурабай - Абылай хан бастаған жиын өткен жер;
Көкшенің бауыры - Баянды жиылған халыө күткен жер;
Сарыарқа - сәске кезінде екі жастың қашқан жері;
«Қандыөзек» аталып кеткен Жолдыөзек - Баянның түс ауа екі жасты қуып жетіп, өлтірген жері;
Іле бойы - Батыр Баянның соңғы соғысы өтіп, қаза болған жері;
Арқа - Баянның туған жері;
Кездесетін батырлардың есімдері:
Ер Көкше, Ер Қосай, Сары, Баян, Барыс.
Тарихи оқиға:
«Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама»; Қалмақ, қытай, орыстар 3 жақтан қауіп төнген кезең.
Қалмақтан қулықпен құтылмақ болған қос қалмақ қонтайшысы:
Ұса, Серен(жеті елші жібереді).
Қалмақ қыздың Ноянға айтқан қалауы:
Ата-анасына, еліне қайту, Ноянмен қашып кету. Анасының «Елдің
шетін көрмей, ерге барма!» - деген анты.
Қайғыдан күңіреніп, ашуға бой алдырып, кейіннен Баянның қатты өкінген жыр жолдары:
«Жарыққа қу қалмаққа жүрді неге?
Тәтті бал, балауса тал жас сұлуды,
Көр болғыр екі көзім көрдің неге?»
Батыр Баянның інісі мен қалмақ қызын өлтіру себебі: «
Алты Алаштың намысы үшін
».
«...Ел беті енді маған арам,
Алашым, аттанамын, жауында өлем!» -
деп, Көкшетаудағы ақ ордаснда күтіп отырған Абылай ханға келіп,
жауға аттанады, сол соғыста қаза болады.
«
Ұлттық құндылық:
Тарихи оқиға, батырлық.
«
Түсінік+өз ойым:
Қазақ әдебиетінде өзінің сыршылдығымен ғана емес, романтикалық сарынымен де ерек-
шеленетін, маңызды орын алатын тарихи-әдеби мұра. Батырлық пен намысты насихаттайды.
«
Достарыңызбен бөлісу: |
