Парменид ( б.з.д. ҮІІ ғ.аяғы -ҮІ ғғ.) – европалық рационализмнің негізін салушы болып есептеледі. Болмыс категориясын енгізді. Болмысты ол танылатын әлем, ойлау деп түсінді. Болмыс бар, бейболмыс жоқ. Ойлау және “бар болу” бір.
Элейлік Зенон (б.з.д. 480 – 430 жж.) - Парменидтің шәкірті: - негативтік, терістеу диалетикасының негізін салды;
- көптілік пен қозғалысты ойлау мүмкін емес деді;
- қозғалыстың болмайтынын дәлелдеуге тырысты;
- Апория – ойлаудағы қиналу, аң-таң болу, шешілмейтін жұмбақ.
Зенонның атақты апориялары: «Ахилес пен тасбақа», «Дихотомия», «Жебе», «Стадий» және тб.
Атомизм Левкипп (б.э.д.V)
Демокрит (470 немесе 460 ж.б.э.д.)
Негізгі қағидалары: барлық материалдық дүние атомдардан тұрады; атом бөлінбейді, мәңгілік, өзгермейді, өзіңе-өзі тең, барабар;атомдар мәңгі қозғалыста болады, атомдар айналымы да бар;
атомдар арасында қуыспен толтырылған кеңістік бар; атомдарда сапалық қасиет болмайды, олардың түсі, иісі, дыбысы жоқ, олар бір-біріне өзгермейді; атомдар ішінде ешқандай да қозғалыс болмайды, атомдар шар тәрізді. Бұрышты, қармақ, тб. формада болады.
Демокрит б.э.д. 470
Әлем атомдардан тұрады
ВИДИКТЕР
Софистер - «даналық ұстаздар».
Б.з.д. Ү-ІҮғғ. бірінші жарсытысында өмір сүрген. Протагор, Горгий, Гиппий, Продик, Антифонт, Критий және тб.
Протагор (б.з.д. 481-411) – атақты аға софист. Оның атақты кредосы: “Адам – барлық тіршіліктің, нәрсенің өлшемі, өмір сүрушілер үшін өмір сүру, өмір сүрмейтіндер үшін өмір сүрмеу”. Софист Горгий көзқарастары:
- ештеңе жоқ;
егер бір нәрсе бар болса, оны да білуге болмайды;
Огер оны білген күнде де, оны тануға болмайды.
Сократ (б.э.д.469 – 399 жж.)
Антикалық мағынадағы диалектиканың негізін салушы, ақиқатты анықтауда «майевтика» әдісін, индуктивтік әдістің де негізін салды.
