«Әке – алтын діңгек» (Отбасы мен бала тәрбиесіндегі әкенің рөлі) Дайындаған: А. Андирова 2014-15 оқу жылы Шараның мақсаты: «Бала нені білсе жастан, ұядан өле өлгенше соны таныр қиядан»

2014-15 оқу жылы

таныр қиядан» - дегендей бала тәрбиесінің отбасынан

бастау алатындығын түсіндіру. Баланың бас ұстазы

ата – ана десек, соның ішінде қазіргі уақыттағы

әкелердің тәрбиелік ролі туралы.

Шараның көрнекілігі: Слайд шолу, қанатты сөздер.

Жақсы әкелер болмаса,

Жақсы тәрбие болмайды.

Н.М.Карамзин

В.А.Сухомлинский

Анасының қзіреттілігі-киіндіру, тамақтандыру, жылылық пен ыңғайлылықты қамтамасыз ету; ал үлкен істерді жүзеге асыру-үйге жөндеу жұмысын жүргізу, көлікті немесе басқа техниканы жөндеу, зияткерлік әңгіме жүргізу-бұл әкесінің айрықша құзіреті.Әрине, қазіргі заманда ата-аналар рөлдерін айырбастап алады, бірақ дәстүрлер қалыспайды.

Отбасындағы әкенің рөлі өте күрделі мазмұнда болады; ол келесі параметрлер бойынша айқындалады деп саналады:

*әкесінің отбасындағы адамдар саны мен соларға жауап беретіндердің саны;

*оларға жүргізетін үстемдігінің дәрежесі;

*тура жақындықта баласымен өткізетін уақыттың саны;

*әйелімен және балаларымен өткізетін уақыты және осы байланыстардың сапасы; қандай тәсілмен ол балаларын күтумен айналысады;

*әкесі балаларды іскерлік пен дағдылыққа тура және жанама үйретуде қаншалықты жауапты болады;

*оның балаға қатысты рәсімдерге, іс-шараларға қатысуы;

*отбасыны ұстау үшін қаншалықты еңбек етеді;

*отбасының ресурстарын ұлғайту және қорғау үшін оған қаншалықты күш жұмсау қажет;

Әке белгілі бір мінез-құлық көзін, сенімділік пен сыйластық үлгісін көрсетеді. Әке-тәртіп пен реттіктің белгісі.Әкесінің беделінсіз өсіп келе жатқан бала тәртіпсіз, әлеуметтік жат қылықтарды істеуші, ересектер мен балаларға қатысты қарым-қатынаста ашушаң болып өседі. «Әке-дүние, еңбек және техника туралы танымдардың көзі болып табылады, ол болашақ мамандыққа бағытталуға ықпалын тигізеді және әлеуметтік пайдалы мақсаттарды құрайды».

Тек қана әке бала бойында жігерлілік пен топтық басымдылыққа қарсы шығу қабілетін қалыпастыра алады.

Баласы анасына қаншалықты байланып қалған болса, айналасындағылардың агрессиясына қарсы тұруда барынша төмен белсенділік танытады. Бала әкесіне жақындығы төменірек болса, баланың өзін бағалауы төмендеу болады, рухани және әлеуметтік құндылықтармен салыстырғанда материалдық және жеке құндылықтарға көбірек көңіл бөледі.

Әкесінің жеке қасиеттері, соның ішінде балаларына деген махаббаты да кіреді, баланың дамуына мағыналы түрде әсер етеді.Әке махаббаты баласына жалғызбасты ананың толыққанды қамтамасыз ете алмайтын эмоционалды –психологиялық жайлылығын сезінуге мүмкіндік береді.Әке махаббаты ұлы мен қызын балаларға және қоршағындағыларға деген ер адамның махаббатын қалай көрсететіндігіне үйретеді.

Әкесіз және әкесімен өскен балаларды салыстырғанда әкесіз өскендердің құштарлықтың төменгі деңгейімен, қобалжулық деңгейі жоғары болатындығы анықталған.Оларда невротикалық белгілер жиі кездеседі.Әкесінің жоқтығы оқуда және балалардың өзін сыйлауында теріс әсер етеді.

Суық әкелердің балалары ұялшақ, үрейленгіш болып келеді, олардың мінез-құлқы бейәлеуметтік болады. Керісінше, әкесімен эмоционалдық жақындық балаға жағымды әсер етеді.

6 жастан 11 жасқа дейінгі әкелері өсірген ұл балаларды аналарымен өмір сүретін ұлдармен салыстырғанда әкелермен тұрған ұл балалардың өмірдің әртүрлі жағдайларына тез бейімделетіні анықталған.

Әкесінің қызын мақтан етуі өте маңызды, оған сен қандай әдемісің деп айтып отырғаны абзал, өскен соң ол өзінің сыртқы бейнесінен қысылмайды, ер адамдармен қарым-қатынаста үйлесімдірек болады. Оның үстіне әкесінің бейнесі қыз баланың өзіне таңдаған өмірлік досының –жас жігіттің типажына әсерін тигізуі мүмкін: ол өзінің таңдағанын әкесінің бейнесімен салыстырады, әсіресе, егер бақытты отбасында өссе.

Ұл бала өзін еркек ретінде өзі достық қатынаста болған ұлдар мен еркектердің үлгісі арқылы тани бастайды.Ол өзіне ұнамайтыннан үлгі ала алмайды. Егер әкесі үнемі шыдамсыз және ашушаң болса, ер бала қоғамда ғана өзін ыңғайсыз сезінеді, сонымен қатар басқа ұлдар мен ерекектердің ортасында да қысылады. Мұндай ұл бала анасына жақын және оның әдеті мен мүдделерін қабылдайды.Егер баласы әкесін ұнатпаса, онда еркектің мінез-құлқында баланы қабылдамау байқалғаны. Тіпті ол дұрыс сөздер айтса да, бәрібір дауысы, сөйлеу мәнері мен көзқарасы білдіріп қояды.