«экология және тұРАҚты даму» барлық мамандықтарға арналған ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік материалдары доцент Жумабеков С. Ж



бет15/64
Дата11.09.2020
өлшемі140,82 Kb.
#77774
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   64
Байланысты:
44961bc1-4649-11e4-973d-f6d299da70eeЭкол.3 каз

Динамикалық көрсеткіштер белгілі бір уақыт аралығында популяцияда болатын өзгерістерді сипаттайтын көрсеткіштерді айтады. Оларға: өлім саны, туылу саны және популяцияның өсу жылдамдығы жатады. Популяция санының ауытқуының шартты себептерін атап көрсетуге болады:

1.азық мөлшерінің жеткілікті болуы популяция санының артуына әкеледі, бірақ өсудің максималды шамасында азық шектеуші фактор болады. Азық қорының жетіспеуі популяция санының кемуіне әкеледі.

2. популяция санының артуы мен кемуі мекен ету ортасы үшін бірнеше популяциялардың бәсекелесу процесінде байқалады.

3. жыртқыш пен жемтік, паразитпен иесі арасындағы күрделі өзара қатынастар популяция санының ауытқуына себеп болады.

4. абиотикалық факторлар (температура, ылғалдылық, ортаның химиялық құрамы) популяциялар санына көп әсер етеді және олардың ауытқуларын туғызады.

Популяция ішілік реттеуші механизмге эмиграция жатады. Эмиграция – берілген ареалдың қолайсыздау бөліктерінен популяцияның бір бөлігінің орын ауыстыруы.Тығыздық артып кеткен жағдайда бірқатар сүтқоректілер мен құстарда эмиграция байқалады. И.И.Шмальгаузен барлық биологиялық жүйелер белгілі бір дәрежеде өздігінен реттелуге яғни, гомеостазға қабілетті (грек тілінен аударғанда homoios – ұқсас, сол, stasis-қозғалыссыз, тұрақты) болады деді. Гомеостаз – тірі жүйелердің, соның ішінде популяциялардың қоршаған ортаның өзгермелі жағдайында тұрақты динамикалық тепе-теңдікті ұстап тұруға қабілеті.



Туылу саны (туылу жылдамдығы) – белгілі бір уақыт аралығында дүниеге келген даралар саны.

Өлім саны (өлім жылдамдығы) - белгілі бір уақыт аралығында өлген даралар саны.

Туылу мен өлім сандарының қатынасы популяцияның өсу жылдамдығын береді.





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   64




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет