Рандомизациясыз жүргізілетін бақылаулы зерттеулер. Рандомизациясыз жүргізілетін бақылаулы зерттеулерде науқастарды таңдауды кездейсоқ емес жүргізеді, мысалы қосымша аурулары бар науқасты өзіне сәйкес топқа қосады. Осыған байланысты мұндай зерттеулер нәтижелерінің дәлелдігі, рандомизациямен жүргізілген зерттеулер нәтижелерінен салыстырғанда төмен.
Когортты зерттеулер. Когортты зерттеулерде науқасты әрекет жасалған уақыттан бастап (мысалы дәрілік заттар қабылдау) зерттеудің соңына дейін бақылайды. Когортты зерттеулердің мәні науқастар тобында белгілі бір әрекетке ұшыраған – ұшырамағандығын ажырата түсу.
Когортты немесе проспективті зерттеулер өзінің концепциясы бойынша эксперименталды зерттеулерге ұқсас. Зерттеуге қатысушыларды қауіп әсеріне байланысты белгілі бір уақыт аралығында олардың денсаулықтарын бақылау үшін топтарға бөледі. Когортты зерттеулердің эксперименталды зерттеулерден айырмашылығы когортты зерттеу кезінде оның деңгейіне белсенді әсер етпейтін факторды тіркейді. Одан кейін әсерге ұшыраған топтағы аурушаңдық, әсерге ұшырамаған топтағы аурушаңдық көрсеткіштерімен салыстырылады. Бақылау ұзақтығы әр түрлі болуы мүмкін: жедел ауруларда бірнеше күн, жүрек-тамыр және онкологиялық ауруларда он жылға дейін созылады. Когортты зерттеулерге қатысушыларды олардың патогенді әсерді ұстанушылықтарына тәуелді таңдайды, яғни барлық потенциалды субъектілерде талданатын аурудың белгілері болмауы керек, кейін когортаны бақылау кезінде дамыған ауруларды тіркейді.
Кездейсоқ бақылау әдісі науқас жағдайын зерттеудің соңынан басына қарай бақылайды. Белгілі бір аурудың бар жоғын науқастар тобына ретроспективті зерттеп, болжанушы қауіп факторының маңызын анықтауға тырысады.
