«Эксперименталды психология» пәні бойынша практикалық сабақтарға арналған Әдістемелік нұСҚАУ
жүктеу/скачать 138,47 Kb.
|
Практ зан Эксп псих
- Бұл бет үшін навигация:
- 2 модуль. Эксперименталды зерттеудің әлеуметтік – психологиялық аспектілері
| Пайдаланылған әдебиеттер:
Негізгі: Дружинин, В.Н. Экспериментальная психология: Учебник для вузов / В.Н. Дружинин. - СПб.: Питер, 2012. - 320 c. .Носс, И.Н. экспериментальная психология. учебник и практикум для академического бакалавриата / И.Н. Носс. - Люберцы: Юрайт, 2015. - 321 c. Корнилова, Т.В. Экспериментальная психология: Учебник для бакалавров / Т.В. Корнилова. - Люберцы: Юрайт, 2016. - 639 c. Корнилова, Т.В. Экспериментальная психология: Учебник для бакалавров / Т.В. Корнилова. - М.: Юрайт, 2013. - 640 c. Одинцова Л. И. Экспериментальная деятельность в ДОУ; Сфера - Москва, 2012. - 128 c. Рейковский Я. Экспериментальная психология эмоций; Прогресс - Москва, 2014. - 392 c Қосымша: Барсегов Д. Г., Греков А. А., Черненко А. А. Общая и экспериментальная физика. Механика; Феникс - Москва, 2013. - 512 c. 2. Дабл Рик Экспериментальная цифровая фотография; Астрель - Москва, 2012. - 192 c. Лазурский А. Ф. Психология общая и экспериментальная; Алетейя - Москва, 2012. - 288 c. 4 .Ломоносов М. Вольфианская экспериментальная физика; Книга по Требованию - Москва, 2012. - 206 c. 5. Макаревич Р. А. Экспериментальная психология. Теоретические основы, лабораторный практикум; Университетское - Москва, 2014. - 176 c. 6. Мухин К. Н. Экспериментальная ядерная физика (Книга 1. Часть 1.); - Москва, 2014. - 935 c. 7. Мухин К. Н. Экспериментальная ядерная физика (Книга 1. Часть 2); - Москва, 2014. - 190 c. № 2 модуль. Эксперименталды зерттеудің әлеуметтік – психологиялық аспектілері Психологияда эксперимен жүргізуде эксперименталды жағдайда автоматты құралдарын ауыстыратын болсақ, ол идеалды экспериментке айналған болар еді. Бірақ психологияда барлық жағдайда автоматтандыруға келмейді. Сондықтан экспериментатор субъективті тұлға болғандықтан онда қателіктер, нәтиженің өзгеріске ұшырауы кездесуі мүмкін. Бірақ та ол қателікті дұрыстауға түзетуге болады . Мұндай еске алатын нәрсе экспирименталды ситуацияда экспериментатор жүріс-тұрысының тенденциясы бейсаналы түрде сыналушының жүріс –тұрысының өзгеруіне әкелуі мүмкін. Сонықтан экспериментатордың жүрі-тұрысы мен іс-әрекеті максималды түрде объективтік болуы керек . Сыртқы жағдайлардың әсерінен қарамастан нәтиже объективті көрсетілуі керек . Іс-әрекет тұрғысынан алғанда эксперимент сыналушының психикасын зерттеп анықтау мақсатында жүргізілетін іс-әрекет . Эксперимент жүргізуде экспериментатор белсенді болуы керек, мұнда ол сыналушыға зерттеуді ұйымдастырып оған тапсырма береді, сыналушының жүріс-тұрысын жазып, нәтижесін бағалайды және қортынды шығарады . Әлуметтік-психологиялық тұрғыдан алғанда экспериментатор жетекшінің мұғалімнің,ойында басқарушының ролін атқарады, ал сыналушы болса орындалушының, оқушының, ойынға қатысушының және бағынушының ролін атқарады. Экспериментті экспериментатордың іс-әрекеті ретінде қарастыратын болсақ необихевиоризм моделіне сәйкес келеді . Стиумул – аралық уақыттан кейін - реакция , яғни экспериментатор оған сыналушыға тапсырма береді, ол сыналушы тапсырманы орындайды. Егер экспериментатор өзінің болжамына қызығушылығы жоғары болса, онда ол экспериментке бейсаналы түрде субъективті пікірін қосып нәтижесіне өзгеріс енгізуі мүмкін, яғни сыналушының болжам бойынша жұмыс істеуіне жағдай жасайды. Бұл экспериментатордың іс-әрекетін американ психологы Р. Розенталь “Пигмалион” эффектісі деп атаған .Бұл атау грек мифінің негізінде туған .Пигмалион деген мүсінші керемет сұлу Галатея деген қыздың мүсінін жасайды, ол өте әдемі шыққандықтан Пигмалион оған ғашық болып қалады. Содан кейін құдайдан мүсіннің тірілуін тілейді. Құдайлар оның тілегін қабыл етіп, қыз тіріледі . Сол сияқты зерттеуші өз болжамының расталуын қалайтын болса, онда ырықсыз түрде оның орындалуына жағдай жасайды . Мұндай жағдайды бақылауға алуға болады, ол үшін зерттеу жүргізуге экспериментатор ассистенттер қатыстырылады ,ол зерттеудің мақсаты мен болжамын білмеуі керек. Н. Фридман экспериментаторлар барлығы бірдей біліктілігі жоғары және объективті емес, мұнда басты мәселе – экспериментаторлар мотивациясының айырмашылықтары. Олар жаңаны тануға тырысқанымен де, олардың танымы, мақсаты, құралдары мен жолдары әр түрлі. Сондай –ақ экспериментаторлар “идеалды сыналушы” мынадай сапаларды шешуі керек . Олар : тіл алғыш , саналы тез түсінетін, еңбексүйгіш агрессивті емес болуы керек. Ақылды экспериментатор бұл тек арман екенін біледі. Кейде сыналушының жүріс –тұрысы экспериментатор күткендей болып шықпаса, ол оның ашу-ызасын келтіруі мүмкін. Сондықтан экспериментатор объективті нәтиже алуы үшін мұндай жағдайларын көңіл бөлмеуі керек . Сондай –ақ эксперимент жағдайына бейсаналы бағыттар, мимика, интонация эмоционалды т.б. әсер етеді және экспериментатордың сыналушыға берген алғашқы бағыты экспериментке әсер етеді. “Алғашқы әсер” эффектісі зерттеуде әрі қарайғы бағытында өз әсерін тигізіп отырады. Эксперименттің нәтижесіне бірнеше факторлар әсер етеді : 1. экспериенттің нәтижесіне экспериментатордың биоәлеуметтік сапалары (жасы, жынысы, нәсілі , мәдени- діни , этникалық ерекшеліктері). Психоәлеуметтік сапалары (алаңдаушылық деңгейі , әлуметтік қолдауға қажеттілігі , агрессивтілік , жаулық , авторитарлық , әлуметтік статус ) . көңіл күй т.б. экспериентті бақылаудың мынадай түрлері бар : 1. зерттеуді автоматтандыру . 2. зерттеудің мақсатын білмейтін экспериментаторларды қатыстыру . 3. Бірнеше экспериментаторды әсерін толық жоя алмаймыз , бірақ та бақылауға алуға болады. Сондай - ақ экспериментатордың обьективті көзқарасын жетілдіру керек. Экспериментатордың жеке басы немесе іс - әрекетіндегі негізгі екі мәселені қараған жөн. 1. қателіктер, яғни эксперимент кезіндегі нормадан еріксіз шығып кету. Мұндай қателіктерді жөндеуге болады. 2. Эксперимент ситуациясы барысында әсер ететін және санасыз психикалық әрекет бағытына әсер болып табылатын экспериментатордың тұрақты мінез – құлық тенденциясы. Эксперимент нормасы оны өткізу құрылымы жоғары деңгейде объективті болуы керек. Яғни эксперимент нәтижесі экспериментатордың кәсіби шеберлігіне сыртқы ортаға әсер етпеу қажет. Экспериментатордың іс - әрекеттік позициясы бұл сыналушының іс - әрекетін өзгерте отырып, оның психикалық ерекшелігін көрсетуге бағытталған, сыналушыға әсер етуші экспериментатордың іс - әрекеті болып табылады. Яғни экспериментатордың сыналушының жұмысын ұйымдастырады, сыналушыға тапсырма береді. Эксперимент нәтижесін бағалайды, эксперименталды жағдайға жетекшілік етеді. Сыналушының іс - әрекетін хаттамаға енгізеді, тіркеуге алады. Әлеуметтік психологиялық көзқарас бойнша экспериментатор жетекші, мұғалім, ойын, инциаторы рөлін, сыналушы, бағынушы, орындаушы, оқушы, ойынға қатысушы рөлін атқарады. жүктеу/скачать 138,47 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|