Білместіктің екі түрлі сорақылығын осы жуырда көрдім.
Мен – қазір екі көзім теледидардағы, екі құлағым радиодағы, бар зейінім баспасөздегі зейнеткермін. Хабарлардың, жарияланымдардың бәрін дерлік көріп, тыңдап, оқып отырамын.
Көп уақыт өте қойған жоқ, мені алғаш теледидардан беріліп, кейін «Ақ жолда» жарияланған бір хабар мазаландырды.
Осы Тараздағы бір мектеп-интернатта өзінше бір әдемі шара өтіпті. Оның мәнісі мынау: әке-шешелерінен алыста жүрген, аз қамтамасыз етілген балаларға өкіл әке, өкіл шеше керек екен. Мектеп-интернат басшылығы балаларға сол өкіл әкелер мен өкіл шешелерді тауып, таныстырып игілікті іс атқарған.
Бір қызығы – теледидардың да, «Ақ жолдың» да басшыларының өскен өлкесінде өкіл әке, өкіл шеше дегендер жоқ, аяқ астынан шыға келген жақсы дәстүр жөніндегі хабарларды ойланып жатпай жариялап жіберген.
Менің білуімде өкіл әке, өкіл шеше — жаңа отау құрған екі жастың «еншісі». Әке-шеше баласы үйленерден бұрын өкіл әке мен өкіл шешені таңдайды. Әдетте, олар баласы үйленетін әке-шешенің ағайын-туғаны, дос-жараны болып келеді. Өкіл ке мен өкіл шеше үйлену тойына қатысып, сол жерде олардың ендігі жерде кім екендігі жария болады.
Олар жас жұбайлардың өкіл әкесі, өкіл шешесі ретіндегі жөн-жоралғысын жасайды. Шын әке-шеше баласы мен келініне өкіл әке мен өкіл шешесін өздерінен бір мысқал кем көрмеу, сыйлау жөнінде аманат тапсырады. Бұл бір – екі жасты да, ата-ананы да, өкіл әке мен өкіл шешені де, тойға жиналғандарды да қуанышқа бөлейтін әдемі үрдіс.
Сонда өкіл әке мен өкіл шеше кімнің өкілі, міндеті қайсы?
Мына мектептің іс-шарасында ол – демеуші (спонсор), ал біздің жақтың, яғни Шу жағының салтында ол – өкіл. Некелескен екі жастың әке-шешесінің, тілеулес ел-жұртының өкілі. Өкіл әке мен өкіл шеше – ендігі жерде екі жастың ең жақын адамдары.
Дәстүрдің озығы бар, тозығы бар.
Өкіл әке мен өкіл шеше тағайындау, біздіңше, соның озығы. Бүйректен сирақ шығарып керегі не?! Орыста «Дурной пример заразителен» деген сөз бар. Бесіктен белі шықпай жатқан балаға өкіл әке мен өкіл шеше телімек болған мына сорақы қылық басқаға жұқпаса екен.