Әлемдегі қазіргі демографиялық жағдай
Әлемнің саяси картасының басты объектілері
жүктеу/скачать 4,95 Mb.
|
СЕССИЯсессия эконом (2)
- Бұл бет үшін навигация:
- Басқарудың екі негізгі формасы бар-республика және монархия.
- Геодемографияның ең маңызды санаттарының қатарына
- Геодемографияның негізгі міндеттері
- Урбанизация (лат. urbanus — қалалық)
- Урбанизация
| Әлемнің саяси картасының басты объектілері әлемнің егеменді мемлекеттері және өзін-өзі басқара алмайтын аумақтар болып табылады. Әлемнің қазіргі саяси картасында шамамен 252 ел бар, олардың 195 - і Тәуелсіз Мемлекеттер.
Басқарудың екі негізгі формасы бар-республика және монархия. Кез келген елдің саяси жүйесі әкімшілік-аумақтық құрылым формасымен де сипатталады. Әкімшілік-аумақтық бірліктерге бөлу экономикалық, тарихи, ұлттық, табиғи және басқа да факторларды ескере отырып жүзеге асырылады. Әкімшілік-территориялық құрылымның екі формасы бар - унитарлық және федеративтік. 33. Геодемография: урбандалудың жаһандық процесі. Қалалардың анықтамасы және типтері. Геодемография - белгілі бір аумақ бойынша геодемографиялық жағдайларды, яғни демографиялық процестер мен құрылымдар жиынтығының және әлеуметтік-экономикалық жағдайлар мен факторлардың арасындағы тарихи қалыптасқан катынастарды зерттеумен айналысатын халық географиясы мен демографияның тоғысқан тұсындағы ғылыми зерттеулер бағыты. Геодемографияның ең маңызды санаттарының қатарына халықтың жыныстық- жастық, әлеуметтік, кәсіптік құрылымдары, оның табиғи және механикалық қозғалыстары, жұмыспен қамтылуы және тағы да басқалары енеді. Геодемографияның негізгі міндеттері - аумақтық жоспарлаудың мақсаты үшін болжамдар мен ұсыныстар жасау. Қалалардың қалыптасуын және дамуын урбандалу деп атаймыз. Урбанизация_(лат._urbanus_—_қалалық)'>Урбанизация (лат. urbanus — қалалық) - Қоғам дамуындағы қалалардың, қалалық мәдениеттің және "қалалық қатынастардың" рөлін арттыру, ауыл тұрғындарымен салыстырғанда қала халқының санын көбейту және қалаларда қалыптасқан жоғары мәдени үлгілерді қалалардан тыс жерлерге "тарату" процесі. Урбанизация-жаһандық процесс. Қазіргі ғылымда жаһандық процестерді, біріншіден, бүкіл әлемді қамтитын, екіншіден, адамның бүкіл өміріне енетін жүйелік құбылыстар ретінде елестетуге болады. Қазіргі урбанизация процесінің глобалдылығы үш негізгі аспектіде көрінеді: Біріншіден, философиялық және дүниетанымдық. Урбанизация біздің заманымыздың жаһандық проблемалары арасында алғашқы орындардың біріне жатады, өйткені қалада әлемдік проблемалардың көпшілігі шоғырланған және адамзаттың даму перспективалары анықталған. Сондықтан урбанизация негізінен ежелгі қаланың пайда болуынан бастап бүгінгі күнге дейін жер үсті өркениетінің дамуын анықтайды. Екіншіден, проблемалық. Қазіргі әлемдегі урбанизация келесі негізгі мәселелермен сипатталады (Г. А. Гольц, 1995 ж): табиғат пен қоғам арасындағы тепе-теңдікті сақтау үшін қажет қарқынды кеңейіп келе жатқан урбанизацияланған аумақтар мен өңделетін ауыл шаруашылығы жерлерінің, орман алқаптарының және т. б. ресурстары арасындағы қақтығыс; қала мен ауыл арасындағы мәдени және экономикалық қақтығыс, урбанизацияның кеңеюінің әсерінен ауыл халқының экономикасы мен демографиялық жағдайының нашарлауы; ресми түрде өсіп келе жатқан қала халқы мен оның мәдениеті мен санасының қалалық емес деңгейі (едәуір бөлігі үшін), өндірістік және қызмет көрсету салаларының жеткіліксіз дайындығы (жалған урбанизация немесе жалған урбанизация) арасындағы қақтығыс); көшіп келушілердің есебінен біліктілігі төмен жұмыс күшінің толықтырылуына байланысты қалалардың ескі және жаңа тұрғындары деп аталатындардың арасындағы мүліктік және басқа да айырмашылықтардың күрт өсуі нәтижесінде урбанизацияланған аумақтардағы әлеуметтік-мәдени және әлеуметтік-этникалық сипаттағы қақтығыс . Үшіншіден, кеңістіктік (географиялық). Урбанизация белгілі бір дәрежеде қазіргі әлемнің барлық континенттері мен елдеріне әсер етеді. Сонымен қатар, урбанизация процесінің терең аумақтық және аймақтық саралануы байқалады, ол әр түрлі елдердегі оның жаһандық сипатын күшейтеді. Осылайша, урбанизация жаһандық әлеуметтік-кеңістіктік процесс ретінде географиялық талдау үшін ерекше маңызды бірқатар жалпы белгілерге ие. Олардың ішінде мыналарды бөліп көрсетуге болады: 1) қала халқының өсуі; 2) ірі қалалар мен агломерацияларда оның шоғырлануының ұлғаюы; 3) урбандалған аумақтарды кеңейту. жүктеу/скачать 4,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|