Әлеуметтік-саяси білім модулі (әлеуметтану, саясаттану) пәні
жүктеу/скачать 0,56 Mb.
|
|
Ғұмарбек Даукеев атындағы Алматы энергетика және байланыс университеті Әлеуметтік-саяси білім модулі (әлеуметтану, саясаттану) пәні. Орындаған: Назаров Мағжан Қабылдаған: Абуханов Шаяхмет Басқарушы элита мен саяси көшбасшилық биліктің әлеуметтік субъектілері ретінде «Элита» термині француз тілінен elite – іріктелген, таңдалған деп аударылады. 17 ғасырдан бастап, бұл термин таңдалған, атақты, жоғары мәртебелі адамдарды атауға қолданған. Элита теориялары әр әлеуметтік структуранның қажетті бөлігі деп жоғарғы, ерекше құқықтары бар қатарды мойындаған әлеуметтік-саяси концепцияларының жиынтығы. Саясаттың сан алуан субьектілерінің оған ықпалы, әрине әр түрлі. Жеке азаматтар және әлеуметтік тортар күнделікті саяси өмірге тікелей қатынаса бермейді. Күнделікті саясатпен адамдардың ерекше қабаты айналысады, оларды ерекше басшы топ атайды. Саяси элита аталымын қалай түсінуге болады. Саяси элита-бұл билік құрилымдарында жетекші орын алтын және билікті пайдалануға қатысты маңызды шешімдер қабылдоуға тікелей қатысатын адамдардың артықшилықты чтобы Вальфредо Парето Элита терминін ғилыми айналымға енгізген Вальфредо Парето ( ). Жалпыға бірдей социология трактатында (1916) ол элиталардың айналу теория сын фасады. Ол бойынша элита билік басы на алдыңғы қатарлы идеяны ұсынуының арқасында келеді. Ол идея жүзиге асқанда олардың энергиясы азайып, ізденісі баяулай бастарды. Олардың урнына жаңа идея мен жаңа элита билік басы на келеді. Мұндай алмазу қоғамда әрқашан болмақ. Яғни, дейді олар, бір элита екіншіні алмастырып, жаңарып, қоғамды алға жылжытып отрады. Тарихи жағынан алғанда адамдарды ел билеуші тандоулыларға және олардың денегін істейтін бағанныштыларға бөлу идеясы өте ертеден бастау аллоды. Мысалы, Конфуций (б.з.б ) адамдарды асыл азаматтарға (билеуші элитаға) және төменгі (қарапайым) адамдарға бөлді. Платон билеуші философтарға, әскерлерге, егіншілер мен кәсіпшілерге ажыратты. Алайда элитарлық теорияны көзқарастар жүйесі ретінде XX ғ. басында италия ғалымдары Г. Моска, В. Парето, неміс Р. Михельс және т.б. калыптастырды. Гаэтано Моска ( ) элита теория сын Саяси ғилым негіздері (1896) денег еңбегінде негіздеді. Онда ол қоғам басқарушылар мен басқарылушыларға бөлінеді деді. Оған ұйтқы бола- тын қасиеттерге әскери ерлікті, байлықты, діни дәрежені (мәртебені) жатқызды. Осы үш қасиет, оның ойынша, адамға басқарушылар (элита) қатарына кіруге есік ашады. Гаэтано Моска Сонда коғамда саяси элитанны тудыратын факторлары қандай? Оларға мыналар жатады: 1) қоғамға арнайы білімі, тәжірибесі, қабілеті бар кәсіби басқарушылар керек; 2) адамдардың психологиялық (туа біткен) және әлеуметтік (оқу, тәрбие барысында қолы жеткен) теңсіздіктері; 3) қоғамда басқарушы еңбек жоғары бағаланады және ынталандырылады; 4) бұқара халықтың саяси енжарлығы, селқостығы (күнделікті өмірде әркім саясаттан шалғай өз жұмысымен айналысады). Саяси элита стратегиялық мақсатты айқындайды, мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатын белгілейді, өз жоспарларын жүзиге асурыдың тетіктерін тамады, қоғам алтына қойылған мақсаттардың жүзеге асуына бақылау жасайды. Сонымен, саяси элита деп қазына-байлықты, қаржы-қаражатты бөлуге байланнысты және т.б. саяси маңызды шешімдер қабылдауға қатысты жоғары мәртебесі мен ықпалы бар ұйымдасқан топты айтады. Қазіргі саясаттану ғылымында білімнің элитология деген арнайы салаты бар. Ол элиталардың қалыптасу жағдайын, оның қоғамдағы рөлін, әлеуметтік-саяси жәпроцестерге ықпал эту әдіс-тәсілдерін не т.б. зерттейді. жүктеу/скачать 0,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|