3а. Дүниежүзі елдерінің даму деңгейін анықтайтын 2 әдісті атаңыз
3b. таңдауыңыз бойынша осы көрсеткіштің біреуіне талдау жасаңыз
Бағалау критерийі
Тапсырма №
Дескриптор
Балл
Білім алушы
Дүниежүзінің түрлі белгілер бойынша геосаяси аудандарға бөлінуін сипаттайды
1
тарихи – географиялық аймақты таңдап, жоспар бойынша сипаттама береді:
1.аймақтың географиялық орнын;
2.тарихи – географиялық аймақтың құрамына қандай ірі мемлекеттер кіретінін;
3.этникалық және діни ерекшеліктері бойынша (халқына сипаттама)
4.мәдениет және тұрмыс салтына;
5.әлеуметтік-экономикалық, саяси жағдайына сипатама береді;
1
1
1
1
1
Дүниежүзінің түрлі белгілері бойынша бөлінуін мысалмен түсіндіріңіз
2
физикалық-географиялық аудандастыру;
4
тарихи-мәдени аудандастыру;
саяси-географиялық аудандастыру;
геосаяси аудандастыру;
Елдің рейтингте орналасқан орына
әсер ететін фактор ларды талдайды
3
дүниежүзі елдерінің даму деңгейін анықтайтын 2 әдісті атайды;
1
таңдауы бойынша осы көрсеткіштің біреуіне талдау жасайды;
2
Жалпы балл
12
1 – тапсырма:
Таңдалған тарихи – географиялық аймақ: Латын Америкасы
Географиялық орта: Солтүстік Американың оңтүстік бөлiгi , Рио – Браво – Дель -Норте өзенінің оңтүстігінен бастап бүкiл Орталық Амекрика мен Вест - Үндістан аралдарын және Оңтүстік Америка материгінің толық бөлігін құрайды.
Құрамына кіретін ірі мемлекеттер: Жалпы құрамына 33 мемлекет және Франция, Нидерланд, АҚШ-тың бiрнеше тәуелдi аумақтары кіреді. Ірі мемлекеттер: Бразилия, Мексика, Аргентина, Колумбия, Перу, Чили, Венесуэла, Уругвай, Парагвай, Эквадор,ямайка, Куба және басқада көбтеген мемлекеттер.
Халқына сипатама: Ұлттық құрамы өте күрделi этникалық және тарихи процестерден өткен еуропалықтардың ұрпақтары, үндiстер, метистер, негрлер, мулаттар, т.б. Мұнда ресми және мемлекеттік тiл ретiнде негiзiнен испан тiлi, ал Бразилияда – португал тiлi, Гаитиде – француз тiлi, Суринамда – нидерланд тiлi саналады. Одан басқа 14 кiшi мемлекет, Ямайка мен Багам аралдары халықтары ағылшын тiлiнде сөйлейдi. Жалпы халықтың 10%-на жуығы үндiс және жергiлiктi диалектiнi қолданады. Латын Америка халқының көбі , яғни 95%-і католик христиан дінін ұстанады. Ал қалған бөлігі шаманизм дінің ұстанады. Жалпы, Латын амкеримка халқына дуализмдік мәдениет тән, яғни оның халқы Еуропа мн Американың жергілікті тұрғындарының қосылысы. Қазіргі кезде, Латын Америка халқын латынамерикалықтар деп атай береді.
Әлеуметтік – экономикалық жағдайы: Латын Американың әлеуметтік – экономикалық жағдай тұрақсыз және нашар. Халқының көбісі өте кедей. Және латын Америка елдерінде нашақорлық зор таралған. Мысалы: Венесуэлада дуалистік билік жүріп жатыр,яғни бұл мемлекетте екі билеуші,бұл жағдай мемлекетті саяси тұрақсыздыққа қояды. Бірақ Латын Америка мемлекеттері ішінде дамыған елдер де кездеседі. Мысалы, Бразилия жедел дамып бара жатқан индустриялды-аграрлы ел болып келеді және барлық Латын Америка құрамына кіретін елдер ішінде экономсикасы ең потенциалды мемлекет болып келеді. Егер жалпы латын Америкасын алсақ, бұл аумақ таби,и ресурстарға бай. Мысалы, Венесуэла мұнай қорына ең бай мемлекет болып саналады. Ал Бразилия болса, орман жазықтарынан және тұщы су қорларына алдынғы қатарда келе жатыр.
№2 тапсырма
Физикалық – географиялық: Солтүстік Еуропа мен Исландия
Тарихи- мәдени: ТМД, Латын Америкасы
Саяси – географиялық: Батыс және Шығыс Еуропасы
Геосаяси:Таяу Шығыс және Кавказ
А) 1. Халықтың өмір сүру деңгейі және ел экономикасының типі бойынша талдау жасаймын.
Б) Ел эконмикасының типі: Экономика бұл- материалдық игіліктерді өндіру, айырбастау, бөлу және тұтыну үрдісі кезінде адамдар арасында пайда болатын өндірістік қатынастар.
АҚШ-тың экономикасы туралы айтатын болсақ:
АҚШ – экономикасы дамыған мемлекет. Жер қойнауы отын-энергетикалық шикізаттарға, темір, түсті металл қазбаларына, табиғи күкіртке, уран шикізаттарына, фосфориттерге, калий тұздарына, т.б. пайдалы кендерге бай. АҚШ мемлекеті өз жерінің табиғи байлықтарын бей-берекет пайдаланбай, ұқыптылықпен қарап, көп минералдық ресурстарды сырттан тасиды.
АҚШ өнеркәсібі – бүкіл экономиканың жетекші саласы. Оның энергиялық балансында мұнай мен газ маңызды орын алады, ауыр және жеңіл өнеркәсібі өркендеген. Машина жасау өнеркәсібі автомобиль, авиация электр техникасы салаларына түрлі жабдықтар өндіреді. Атом өнеркәсібі, тоқыма және тігін өнеркәсібі айрықша дамыған.
АҚШ-тың ауыл шаруашылығында механикаландырылған фермерлік шаруашылықтар жетекші рөл атқарады. Онда өндірілетін негізгі дақылдарға бидай, арпа, сұлы, қара бидай, жүгері, соя бұршақтар, картоп, қант қызылшасы, мақта жатады. Мал шаруашылығында сиыр, шошқа, қой өсіріледі, тауық пен күрке тауық өсіру жаппай дамыған.
АҚШ-тың бір жылғы ұлттық табысы жан басына шаққанда 62 мың долларға жуық. Негізгі сауда серіктестіктері – Батыс Еуропа елдері, Канада, Мексика, Жапония.
Бұл елдің экономикасы дүниежүзінде ең ірі болып келеді. Әрбір экономикалық жүйеде кәсіпкерлер мен менеджерлер қызмет пен тауарды өндіріп, тарату үшін табиғи ресурстар, жұмыс күші мен технологияны біріктіреді. Осы элементтерді ұйымдастыру мен қолдану тәсілдері ұлттық мәдениет пен саяси мұраттарды көрсетеді. Құрама Штаттары көбіне «капиталистік шаруашылық» деген терминмен сипатталады. Құрама Штаттары құнарлы ауыл шаруашылық жерлерге және минералды ресустарға бай, әрі климаты қолайлы. Сонымен қатар ол Атлант және Тынық мұхиттарымен шектеседі. Ал құрылықтық ортасынан ағатын өзендер мен Канада және АҚШ арасындағы шекараны бойлай жатқан Ұлы Көлдер кемелердің келуін қамтамасыз етеді. Жұмыс күшінің сапасы - адамдардың қаншалықты еңбек еткісі келетіні мен олардың кәсіпкерлігі - экономиканың табысты болуы үшін маңызды. Шекаралық өмір көп жұмыс істеуді талап етті, әрі протестантизмнің жұмыс істеу этикасы мұны қолдады.
Онымен қоса, жалғыз бір типпен ғана шектелмей басқа деректермен айтып кетсем. Американдықтар өздерінің экономикалық жүйесін мақтан түтады, сондай-ақ, ел азаматтарына жақсы өмір сүру мүмкіндігін береді деп сенеді. Алайда елдің көптеген жерлерінде кедейлік проблемасы бар. Үкіметтің кедейлікті болдырмау шаралары жүмыс істегенімен мәселені толығымен шешкен жоқ. Осылайша тұрақты экономикалық өсу кезеңдерінде жұмыс орындары көбейіп, кедейлік деңгейі төмендегенімен оны жойыл жібере алмады. Федералдық үкімет төрт адамнан тұратын отбасына өмір сүру үшін ең төменгі кіріс мөлшерін есептейді. Әрине, ол сан отбасының орналасуы мен өмірдің құнына байланысты өзгеруі мүмкін. 1998 жылы осындай төрт адамнан тұратын отбасылардың жылдық кіріс мөлшері 16 530 доллардан кем болса, олар кедейлікте өмір сүреді деп саналатын. АҚШ ауданы 9,5 млн км²(әлемде 4-ші орын). Халқы — 179 млн адам ірі мемлекет.