Емтихан сұрақтары Геохимияның зерттеу пәніне сипаттама беріңіз. Геохимия
жүктеу/скачать 0,67 Mb.
|
Геохимия емт.сұрақтары (1)
| Шөгінді геохимиясы — геология ғылымының жаңа тармағы; шөгінді тау жыныстарының әр түрлі типтері пайда болған кезде болатын химиялық процестерді зерттейді.
Төрт түрі бар: литогендік, сутектік, биогендік және космогендік . Литогенді шөгінділер құрлықтан өзен, мұз, жел және басқа процестер арқылы келеді. Биогендік шөгінділер планктон сияқты организмдерден олардың экзоскелеттері бұзылған кезде пайда болады. Сутекті шөгінділер судағы химиялық реакциялардың нәтижесінде пайда болады. Голдшмидт бойынша шөгінді түзілістердің жіктелуін сипаттаңыз. Шөгінді түзілімдер - пайда болған тау жыныстары негізінен еру және тотығу нәтижесінде, барлық төзімсіз минералдар түрленуге ұшыраған кезде. Ақыр соңында құм қалады. Кварц бір ерітіндіде өте тұрақты. Негізгі жыныстар-құмдар мен құмтастар, негізгі элемент – Si.Негізгі кен орындары-шөгінділер. Олар ауыр минералдардан түзіледі. Қалдық түзілімдер судың әсерімен және минералдардың тығыздығы бойынша гравитациялық бөлінуімен байланысты. 2) Гидролизаттар - гидролиз-судың ыдырауы. Сыртқы қабықтардағы су алюминий силикаттарын ылғалдандырады және шөгінді жыныстардың негізгі минералдары – саздар пайда болады. Саз минералдары – гидролиз өнімі. Гидролиз қарқындылығы климаттық ерекшеліктерге байланысты. Қоңыржай ендіктерде әртүрлі саздар пайда болады, тропикалық ендіктерде процесс әрі қарай жүреді және латеритті ауа-райының қабығының пайда болуына әкеледі. Аль-бокситтер-тұқым,алюминий тотығымен байытылған, яғни одан кремний диоксиді шығарылды. Бұл глинозем болғандықтан болады 3) Оксидаттар-тотығу өнімдері. Негізгі элементтер тотығу кезінде суда нашар қоныс аударатындар-Fe, Mn. Оксид кендері пайда болады. Темір-марганец түйіндері, мұхит түбіндегі кортикальды түзілімдер. Білім беру көздері-шылым шегушілер, қара темекі шегушілер. Оларда бірқатар пайдалы элементтер – Cu сорбцияланады. 4) карбонаттар-теңіз суындағы Ca тұндыру өнімдері. Химогендік карбонаттар тек жылы, тұзды лагуналарда болады. CaCO3 тұндыруының көп бөлігі тірі организмдер қоздырады. Ca2+ + HCO3- = CaCO3 + H2O + CO2 Ca2+ + HCO3- = CaCO3 + H+ 5) буландырғыштар-теңіз суын қоюлату өнімдері-булану. Құрғақ аймақ.Булану басым. Теңіз суынан түсетін үлкен арық тұздар пайда болады. Алдымен CaCO3, содан кейін сульфаттар – гипс, хлоридтер - галит, KCl, MgCl2 – бишофит түседі. Буландырғыш бассейндер. 6) Биолиттер-биохимиялық тұндыру-тірі зат есебінен қалыптасады. Органикалық заттардың көп бөлігі шөгінді тау жыныстарында – керогенде шашыраңқы күйде болады. Орташа Гидросфераның құрылымын түсіндіріңіз. Жер алғаш пайда болған кезде онда су болмаған. Төрт миллиард жыл бұрын біздің планета үлкен сфералық балқытылған дене болды. Су планетамен бір уақытта пайда болды деген теория бар. Кішкентай мұз кристалдары түрінде ол Жер пайда болған газ және шаң бұлтында болды. Басқа нұсқа бойынша, құлаған кометалар мен астероидтар бізге суды «жеткізді». Кометалардың метан мен аммиак қоспалары бар мұз блоктары екені бұрыннан белгілі. жердің су қабығы Жоғары температураның әсерінен мұз еріп, су мен буға айналды, одан Жердің су қабығы пайда болды. Ол гидросфера деп аталады және геосфералардың бірі болып табылады. Оның негізгі мөлшері литосфера мен атмосфера арасында таралады. Оған планетаның барлық сулары кіредікез келген агрегация күйінде, соның ішінде мұздықтар, көлдер, теңіздер, мұхиттар, өзендер, су булары, т.б. Су қабығы жер бетінің көп бөлігін алып жатыр. Ол қатты, бірақ үздіксіз емес, өйткені ол жер учаскелерімен үзіледі. Гидросфераның көлемі 1400 млн текше метрді құрайды. Судың бір бөлігі атмосферада (бу) және литосферада (шөгінді жабын суы) болады.
Элементтердің изоморфты қатарларын сипаттаңыз. В.И.Вернадский (1909-1910) Жер қыртысының минералдарындағы химиялық элементтерінің орналасуы жайлы эмпирикалық мәліметтердің негізінде изоморфизмнің классикалық эмпирикалық қатарын ұсынды. Оның бір сіңірген еңбегі ол изоморфтық алмасулардағы термодинамикалық жағдайлардың ролін ең алғаш көрсетті, яғни изоморфты қатарлар температура мен қысымның әсерімен қозғалады. В.И.Вернадский бойынша Элементтердің изоморфты қатарлары 1. Al, Fe, Cr, Mn, Ti, B (V), (Cl), V 6. NH4, K, Na, Cs, Rb, Te, Li, H I I II II, III III 2. Ba, Ca, Sr, Pb 7. W, Mo 8. Ge. Se I, II III I I 3. Br, J, Cl, F, OH 9. Mg, Mn, Fe, Zn, Be, Cd, Cu, Ni, Co I I II, III II, III 4. V, P, As, Sb 10. Au, Ag, Hg, Cu, Pb, Tl I I II, III 5. Bi, Sb, As 11. Pt, Fe, Cd, Zr, Rh, Cu I III 12. Os, Ru, Rh, Zr 13. Ca, Mg, Mn 14. O, F, OH 15. Co, Te, Ni I I III II, III III II 16. Si, Ti, Zr, Sn, Mn, Th 17. Nb, Ta 18. S, Se, Te II,III I,II,III II, III I. Мору қыртысы, төмен температура (Т) және қысым (Р) (гиперг) II. Метоморфизация облысы, жоғары қысым (Р) және жоғары емес температура (Т) III. Магматизация облысы, жоғары температура (Т) және қысым (Р) облысы Вернадскийдің осы 18 қатарын қарай отырып келесідей қорытындыға келуге болады, изоморфты арасудың кең ауқымы температура және қысым жоғары мөлшердегі терең магмалық және метаморфтық түзілімдерге тиісті болып келеді. Егер термодинамикалық жағдайлар элементтердің изоморфты алмасуының дәрежесін жақсартса, кристаллохимиялық факторлар осы алмасулардың мүмкіндігін анықтайды. Изоморфты алмасулардың мүмкіндігін анықтайтын факторлар: 1) атомдардың координациялық саны (kr) - бұл кристаллохимияның негізгі түсініктерінің бірі, кез-келген атомдар мен иондарды жақын қашықтықта қоршап тұратын атомдар мен иондардың санын көрсетеді; 2) байланыс конфигурацияларының типі (коваленнті қосындыларда); 3) атомдардың валенттілігі. Изоморфизм дәрежесінің жақсартылуын анықтайтын фактор – атомаралық байланыс және химиялық байланыстың типі. Жоғарыда айтылған сөздерге негізделе отырып изоморфизм түсінігін былай қорытындылауға болады: изоморфизм дегеніміз тек қана атомдардың бірдей координациялық сандарында, ал ковалентті қосындыларда - байланыс конфигурациясының жоғарылауы (оның жоғарылау дәрежесі атомаралық қашықтықтың жақын болуымен, химиялық байланыстың типімен және атомның электрондық қабығының құрылысымен анықталады) кезінде мүмкін болатын аналогтық элементтердің минералдардың құрылымында бір-бірін алмастыру қасиеті. Элементтердің негізгі сипаттамалары және олардың геохимиялық жіктелуіне сипаттама беріңіз. Жер қыртысындағы элементтер тұрақты химиялық тепе-теңдік жүйесін құрайды. Осындай жүйелердің тобы химиялық элементтерді анықтаудың түрлері деген атға ие болды. Әр түрлі формада орналасқан элементтердің тәртібін білу іздеу болжамдарының сенімділігін арттыруға септігін тигізеді. Жер қыртысындағы элементтерді анықтаудың төмендегідей сегіз түрі бөлінеді: жүктеу/скачать 0,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|