дәріс. Электрмен жарақаттану

8 
еңбек, көлік, тұрмыстық немесе басқа жағдайда қайталанатын жарақаттар 
жиынтығы деп айтуға болады. 
Электр жарақаты деп электр тогының немесе электр доғасының әсерінен 
туындаған жарақаты және–
электрмен жарақаттану - 
электр жарақаттарының 
жиынтығымен сипатталатын құбылыс деп түсіну керек. 
Себеп-салдарлық белгілері бойынша келесі электр жарақаттарын 
ажыратады: 
- электр жабдықтарының қалыпты жұмысының бұзылуына байланысты 
адам денесі арқылы электр тізбек пайда болады немесе адам үлкен 
кернеуліктің электромагниттік өрісінде болады; 
- электржабдықтардың қалыпты жұмысының бұзылуымен байланысты, 
ол кезде адам денесі арқылы электр тізбек пайда болмайды, ал адамның 
зақымдануы күйік, механикалық жарақаттар, доғамен көзді шағылыстыру 
және т. б. болады; 
- аралас, зардап шегушіге алдыңғы екі пунктте көрсетілген факторлар 
бірлесіп әсер етеді. 
Әсер ету дәрежесі бойынша электр жарақаттарының үш түрі бар: 
- жергілікті - жергілікті күйіктер, зақымданулар пайда болады; 
- жалпы - адамның өмірлік маңызды мүшелері зақымданады; 
- аралас. 
Жергілікті электр жарақаттары терінің металдануы, электр белгілерінің 
пайда болуы, механикалық зақымданулар және электрофтальмия (әдетте 
дәнекерлеу кезінде электр доғасынан ультракүлгін сәулелердің әсерінен 
көздің сыртқы қабығының қабынуы) сияқты зақымданулармен сипатталады. 
Терінің металдануы электр доғасының әсерінен балқытылған металдың 
ұсақ бөлшектерінің теріге өтуі нәтижесінде болады (әдетте қысқа тұйықталу 
кезінде). Терінің зақымдалған бөлігі қара реңк пен металл жылтырға ие 
болады; терісі қатты беті бар. Уақыт өте келе тері әдетте ериді, зақымдалған 
жер қалыпты түрге ие болады және ауырсыну сезімі жоғалады. 
Электр белгісі - негізінен механикалық және химиялық ток әсерінен 
туындаған терінің ерекше зақымдануы. Күйікке қарағанда электр белгілері 
әдетте терінің электродпен жақсы байланыста болады. . Кейбір жағдайларда 
электр белгісінің нысаны электродтың ізін білдіреді. Олар қатты, бірақ ауыр 
емес және біраз уақыттан кейін терінің жоғарғы қабатымен бірге кетеді. 
Электр белгісі - негізінен механикалық және химиялық ток әсерінен 
туындаған терінің ерекше зақымдануы. Күйікке қарағанда электр белгілері 
әдетте терінің электродпен жақсы байланыста болады. 
Механикалық зақымдану - ток әсерінен бұлшықеттердің кенеттен 
еріксіз қысқаруының салдары.
Нәтижесінде терінің, қан тамырлары мен 
нервтері жарылуы, сондай-ақ буындардың шығуы және тіпті сүйектердің 
сынуы болуы мүмкін. 
Электр жарақаттарын тексеру. 
Әрбір жазатайым оқиға, медициналық қорытынды бойынша қызметкер 
бір жұмыс күніне және одан да көп басқа жұмысқа ауысуының қажеттілігі 

9 
болса, еңбек қабілетін кемінде бір жұмыс күнге жоғалтуына немесе оны 
қайтыс болуына әкелсе, өндірісте жазатайым оқиға туралы актімен 
ресімделеді.
Электр жарақатын тексеру бағдарламасына келесі міндеттер кіреді: 
- электр жарақатының жағдайын анықтау; 
- нормативтік-құқықтық актілердің (НҚА) бұзылған талаптарын 
анықтау); 
- электр жарақатының себептерін анықтау; 
- НҚА бұзуға жол берген тұлғаларды анықтау; 
- қайталанған электр жарақаттарының алдын алу бойынша іс-шараларды 
әзірлеу. 
Электр жарақатының мән-жайын анықтау үшін келесілерді орындау 
керек: 
- жарақат болған орынды тексеріп қарау; 
- зардап шегушіні, куәгерлерді және басқа адамдарды сұрастыру; 
- жарақатқа қатысы бар құжаттармен танысу; 
- қажет болған жағдайда техникалық сараптама жүргізу.
Оқиға орнын тексеріп қарау кезінде электр жарақаты болған электр 
қондырғысының түрін, электр қондырғысының сипаттамасын және оның 
сыртқы жағдайын, үй-жайдың сипаттамасын және оның электр қауіпсіздігіне 
қатысты жіктелуін анықтайды.
Оқиға болған жерді тексеру кезінде зардап шегушіден (егер ол 
ауруханаға жатқызылмаса) жауап алу орынды. Сұрақ қою кезінде оның 
қандай жұмыс атқарғанын, тапсырманы кімнен және қандай формада 
алғандығын, жеке қорғану құралдарын пайдаланғанын анықтау керек. 
Куәгерлерді сұрау кезінде зардап шегушінің оқиға алдында, оқиға кезінде 
және одан кейін не істегеін, көргенін немесе естігенін анықтау керек. 
Оқиғаға қатысы бар құжаттармен танысу кезінде зардап шегушінің 
сипаттамасы, орындалатын жұмыстың оның мамандығы мен тапсырмасына 
сәйкестігі нақтыланады. Жұмысқа өкім немесе наряд, қорғаныш жерге 
тұйықтау мен нөлдеуді сынау журналдары, қауіпсіздік іс-шараларын сақтау 
үшін лауазымды адамдардың жауапкершілігін айқындайтын бұйрықтар 
тексеріледі. 
Техникалық сараптама электр қондырғыларының ақаулығының сипатын 
анықтау, қорғаныс құралдарын тексеру, есептеулер немесе өлшеу жүргізу 
қажет болған кезде жүргізіледі. 
Электр жарақатының себептері деп осы бұзушылықтардың объективті 
және субъективті алғышарттарымен өзара іс-қимылда НҚА бұзылуларын 
түсінген жөн. Объективті алғышарттарға, мысалы, еңбекті дұрыс 
ұйымдастырмау, материалдық-техникалық қамтамасыз етудің кемшіліктері, 
ауа райы қолайсыз, ал субъективті – қызметкерлердің тапсырылған іске 
жауапсыз қатынасы, олардың салғырттығы жатады. 
Қолданыстағы НҚА мен электр жарақаттарының классификаторын 
басшылыққа ала отырып, қандай қорғау шаралары орындалмағанын және 

10 
олардың орындалуына не кедергі болғанын белгілеу қажет. Мынадай себептер 
топтарын бөледі: техникалық, ұйымдық-техникалық, ұйымдастырушылық 
және ұйымдық-әлеуметтік. 
Техникалық себептерге электр қондырғыларының, қорғаныс құралдары 
мен құрылғылардың конструкциялау, дайындау, жөндеу және пайдалану 
сатысында туындаған қауіпсіздік талаптарына және қолдану шарттарына 
сәйкес келмеуі жатады. 
Ұйымдастыру себептеріне жұмыстардың қауіпсіздігін қамтамасыз 
ететін 
ұйымдастыру 
іс-шараларының 
орындалмауы 
немесе 
дұрыс 
орындалмауы жатады. Ұйымдастыру-техникалық себептерге қызметкерлердің 
электр қондырғыларын пайдалану сатысында техникалық қауіпсіздік 
шараларын сақтамауы жатады. Ұйымдастыру-әлеуметтік себептерге үстеме 
уақыттағы жұмыс, мамандық жұмысының сәйкес келмеуі, 18 жасқа толмаған 
адамдарды жұмысқа жіберу жатады. 

жүктеу/скачать 0,72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: