Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев



Pdf көрінісі
бет638/644
Дата01.03.2023
өлшемі11,21 Mb.
#170587
1   ...   634   635   636   637   638   639   640   641   ...   644
Байланысты:
b51b9b89e1b6b84ef8ef8f36547c93bb

ЭТНОПСИХОЛОГИЯ
(грек. 
eth-
nos
– ру, тайпа, халық) әртүрлі-эт-
ностардың өзіне тән ұлттық мінезін, 
оларды өзіне тән психологиялық ерек-
шеліктерін зерттейтін пәнаралық ғы-
лым. Э. – әрбір халықтың рухани әре-
кетін (миф, фольклор, тіл, дәстүр, 
салт, әдет-ғұрып, діл, дін, т.б.) сол ха-
лықтың психологиясын, сана-сезімін 
көрсететін негізгі өлшемдер. Э. жеке 
ғылым ретінде XIX ғ. ортасында Ре-
сейде, кейінірек Батыс Еуропада (Ла-
царус, Штейнталь, Вундт. т.б.) пайда 
болды.
Қазақ елінде бұл мәселемен Шоқан 
Уәлиханов т.б. айналысты. Оның ең-
бектерінде «халық рухы» дейтін ұғым
жиі кездеседі, Мұны «халықтық пси-
хология» ұғымының синонимі деу-
ге болады. Этнопсихологияның зерт-
тейтін сан алуан мәселелері (этнос-
тереотип, этноцентризм, ұлттық тұр-
ЭТНО
ЭТНО


600
пат, халық рухы, ұлттық намысалы, 
ұлттық сана, дәстүр, салт және т.б.)
бар. Э. міндеттері: әртүрлі халықтар
мен мәдениеттер өкілдерінің психи-
калық ерекшеліктерін, ұлттық дүние-
таным, ұлттық қатынас мәселелерін, 
ұлттық мінез мәселелерін, ұлттық
өздік санамен этникалық стерео-
типтердің міндеттері мен қалыпта-
су заңдылықтарын, ұлттық қоғам-
дастықтардың қалыптасу заңдылық-
тарын зерттейді.
ЭТНОПСИХОЛОГИЯ МЕН ИН-
 
НОВАЦИЯ 
– этностық дамудың 
соңғы кезеңінде пайда болған руха-
ни құбылысты белгілейтін ұғым. Ин-
новацияның келуінде кездейсоқтық 
пен сыртқы ықпалдың әсері, күші, 
жаңалық енуі 3 кезеңнен тұрады.
Оның біріншісі – таңдау, талдау, яғни 
сырттан келген ғылыми жаңалықтың 
толық енбей, сұрыпталуға түсуі. Екін-
шісі – сұрыпталу кезеңі, мұнда эт-
ностағы психологиялық ерекшелік-
тер маңызды рөл атқарады. Үшінші-
сі – интеграция кезеңі, мұнда сырттан 
келген ғылыми жаңалықтар (ғылыми 
термин, атау т.б.) жаңа жағдайға сіңі-
сіп, сол этностың дәстүрлі мәдение-
тімен үндесіп отырады (мәселен 
идентификация, агрессия, адаптация, 
стратегия т.б.).


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   634   635   636   637   638   639   640   641   ...   644




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет