1. Бие байларда қандай ырым Мәтіннің бірінші бөліміне жасалады? лайықты такырып

3. Қыз бала тәрбиесіне қатысты пікір қай бөлімде сөз болады?

4. Мәтін бойынша қазақ халқының қыз баланы тәрбиелеудегі басты мақсаты

A) Үшінші

B) Бірінші және екінші

C) Бірінші
D) Тергінші
E) Екінші

A) Қатарынан қалмауы

B) Өскенде ата-анасын асырауға жәрдемдесуі

C) Басқа үйдің үл-қыздарына үлгі болуы

D) Қатарының алды, өжет болуы
E) Болашақта жақсы келін, аяулы ана атануы

0. 
   Бірінші азатжолдағы негізгі ой
   
1. 
   Отбасында қыз баланы ерекше құрметтеген.
   
2. 
   Отбасында ұл баланың тәрбиесінде әкенің орны.
   
3. 
   Отбасы мүшелері тең қарым-катынаста болады,
   

0. 
   Отбасында ананың орны жоғары.
   
1. 
   Отбасында балаға барлық жағдай жасалады.
   
2. 
   Төменгі тұжырымдардың қайсысы дұрыс?
   
3. 
   Жеке бала тәрбиесі ұлт болашағаның жағдайына әсер етеді.
   
4. 
   Қазақта өрескел мінез-құлық көрген қария тыйым салуға, ақыл айтуға құқылы болған.
   

3.Ұлтық тәрбие - отбасылық құндылықтардың бастауы.

A) Бірінші мен үшіншісі B) Үшеуі де

C) Бірінші D) Тек үшіншісі E) Екінші

Ескі замандарда бір-бірін қатты жақсы көретін өте бауырмал екі ағайынды болыпты.

Үлкенінің есімі Халил, кішісі Ибраһим. Халил үйленген, бала-шағалы, ал Ибраһим әлі бойдақ

екен. Екеуінің ортақ егіс алкабы бар еді. Бірлесе егіншілікпен айналысып, шыққан өнімді екіге
бөлісіп күнелтеді,

Бір жылы екі ағайынды бидай егеді. Шыққан бидайды орын, өнімді екіге бөледі Кейін екеуі өз

үлестерін үйлеріне тасуға кіріседі. Үлкен бауыры Халил: «Ибраһим, сен осында қүте тұр, мен
қаптарды алын келейін», - дейді. Ибраһим: «Жарайды аға», - деп астық басында қалады. Халил қаптарды алып келуге кеткенде інісі ойланады: «Ағам үйленген, бала-шағасы бар. Маған қарағанда оған бидай көбірек керек», - деп, өзінің үлесіндегі бидайдың бірнеше күрегін ағасының бидайына қосып кояды. КейІн ағасы қаптарды алып келіп: «Қане, Ибраһим, тасуды алдымен сен баста», - дейді. Ибраһим: «Жарайды», - деп бір қапты толтырыл, алып кетеді, Ол кеткен кезде ағасы ойланады: «Мен үйленгенмін, бала-шағам да бар. Ал інім әлі бойдақ, Оған әлі көп жүмыс істеп, ақша табу керек. Үйленіп, үй болуы керек», - деп, өзінің бидайынан біраз күрек інісінің бидайына тастайды. Келесі кезекте Халил кеткенде інісі өзінің бидайынан тағы да оның үлесіне қосып қояды, Ағасы да өз кезегінде бірнеше құрек інісінің бидайына тастап отырады. Осылайша біраз уақыт жалғасса да, ағайындылардың бір-бірінің әрекетінен хабары болмайды. Соңында кеш батып, күн қараяды. Ал бидайдың таусылатын турі жоқ, тіпті азаймайды да.

7. Халил мен Ибраһимнің екеуіне

де тән қасиет

A) Үнемшілдік

B) Сыншылдық

C) Жанашырлық

D) Сақтық
E) Болжай білгіпттік

9.Ибраһим неліктен бидайды

ағасының қабына салды?

A) Ағасы өзінен үлкен болғандықтан

B) Ағасы өтініш жасағандықтан

C) Ағасы отбасын асырай алмағандықтан

D) Ағасына көмектескісі келгендіктен
E) Ағасының бай болғанын қалағандықтан

8. Халил әрекеті арқылы автор
нені айтқысы келді?

A) Жайдары болуды

B) Қанағатшыл болуды

C) Адал болуды

D) Жомарт болуды
E) Еңбекқор болуды

10.Ағайындылар қандай

жұмыспен айналысады?

A) Бау-бақша салады

B) Диірмен тартады

C) Диқаншылықпен айналысады

D) Бидай сатады
E) ұн шығарады

149

A) Қайырымдылықты даріптеу B) Кәсіппен айналысуға

C) Көркем мінезді үлгі ету D) Адал еңбек етуге шақыру

E) Достықты үлгі ету

шақыру

XVIII ғасырдың соңында Жаңа Зеландияда моа алып құстарын кездестіруге болатын еді, бүгінгі күні олар жойылып кеткен түрлердің тізіміне енгізілген, алайда энтузиастар екі ірі аралдың шалғайдағы қуыстарынан осы бірегей қауырсындыларды кездестіруге әлі де үміттенеді. Бір кездері, адамдар келгенге дейін, Жаңа Зеландия нағыз құстардың «қорығы» болған, бұл жерде сүтқоректілер (жарқанатты есепке алмағанда) болмаған, қауырсындылар патшалығы дәуірлеген және көбейіп тұрған, олардың ең ірі өкілдері - моа құстары үшін тек алып қыран ғана үлкен қауіп төндіретін.

Алып моалардан баска, салмағы 20 кг-нан аспайтын кішірек тұрлері де болған. Моаның ең ірілерінің биіктігі 3,5 - 4 метрге жететін және шамамеи салмағы 250 кг-дай тартатын, Сонынен қатар, аналығы аталығынан екі есе ауыр болатын.
Әрине, мұндай ұша алмайтын және тістемейтін, жеуге жарамды, еті құнарлы «тауықтар», аралды алғаш ашушылардың құрметіне маори атауын алған. Құстар Полинезия аралынан қоныс аударғандар үшін оңай әрі дәмді табыс болған, Моалардың жойылуына аралға полинезиялық қоныс аударушылар алып келген иттер мен егеуқұйрықтар да бірталай үлес қосқан. Fалымдардың бағамдауы бойынша, моаларды қырып-жою кезеңі IX ғасырдан XIV ғасырға дейін созылған.
XIX ғасырдың екінші ширегінде еуропалық ғалымдар экзотикалық құсқа соншалықты қызығушылық танытты. Моалардың қаңқалары аралдарда өте көп болатын, ал тірісі көзге туспейтін. Аман қалған құстарды табуға тырысып, ғалымдар аралдардың ең шалғай бұрыштарына бірқатар экспедициялар ұйымдастырады. зерттеушілердің ынтасын маорилердің «Бақапунақа тауының құзар басында аман қалған бір моа тығылып жүр екен» деген аңызы одан әрі өршітіп жіберді. Өкінішке орай, тауда ешкім тығылмаған болып тықты, бір де бір тірі құс табылмады.
Моаларды алғаш зерттеуші палеонтолог Ричард Оуән болды, ол 1839 жылы Жаңа Зеландиядан табылған алып сүйектің, қандай да бір аңның емес, құстың сүйегі екенін дәлелдеген. Ғалым өз өмірінің 45 жылын моаларды зерттеуте арнаған. Оның өтініші бойынша, натуралист Уолтер Мәнтелл 1847 жылдан 1850 жылға дейін оған алып құстың шамамен мыңға тарта сүйегі мен олардың жұмыртқа қабықтарының қалдығын жинап берген. Оуән әр түрлі моалардың түрлерін сипатаған және мұражайларға алып құстың бірнеше қаңқасын жинап берген.
XIX ғасырдың ортасында Кромвелге жақын жерден моаның ең үлкен жұмыртқасы табылған: оның ұзындығы 30 см-ге, ал диаметрі - 20 см-ге тең болған. Моаларды зерттеу қазіргі уақытта да жалғасуда.
Ғалымдар 2009 жылы жойылып кеткен алып құстың түсін құрастырып шығуға қол жеткізгендерін жариялады. Олардын қолында жасы 2,5 мың жылдық қауырсын бар болатын. Олардың ДНК-сын зерттей отырын, ғалымдар моалардың төрт түрінде реңсіз қоңыр қауырсын болғанын, тек кейбір жеке дарабастарында ғана қауырсындарының ұшы ақ болғанын анықтаған. Ғалымдардың есептеуінше, нәзік сарғыш реңкті қауырсындары моалар үшін алып Хааст қыранынан жасырыну үшін өте жақсы бүркеме болған, Дәл осы қыран құс - адамдар келгенге дейін моалардың жалғыз жауы және әлемдегі ең ірі қыран құс болатын.

13. Моалардың жүмыртқасының сипаты	тақырып сәйкес келеді?
A) Салмағы шамамен 25 кг-дай.	A) Адам қолынан қырылған алыптар
B) ұзындығы 20 см, диаметрі 30 см.	B) Моалардың дәуірлеу кезеңі
C) Салмағы 20 кг-нан аспайды.	C) Қызғылт реңкті қауырсынды құс
D) Ірілерінің биіктігі 3,5-4 метр.	D) Алып қырандар
E) Ұзындығы 30 см, диаметрі 20 см,	E) Қоныс аударушылар
14.Мәтін мазмұнына қай	A) Қызығушылығы
15.Ричард Оуән мен Уолтер
Мэнтелді не байланыстырады?	B) Кәсібі

150