Шешімі: Есептің шарты бойынша, мұндай реакция тек шекті энергиядан артық болғанда жүретіндіктен, реакция кезінде энергия жұтылады (эндотермиялық реакция). Осы екі энергияның айырымын Q деп белгілеп, оны реакцияның энергиясы деп атауға болады.
мұндағы, pα – α–бөлшектің импульсі, ал mα– оның массасы.
Бұл кезде реакция өнімдері біртұтас болып жүреді, яғни, олардың u жылдамдықтары бірдей.
Энергияның сақталу заңы бойынша:
және импульстің сақталу заңы бойынша:
мұндағы M0–оттегі атомы ядросының массасы, ал mp–протон массасы. Теңдеулерден u жылдамдықты шығарып тастаса:
Енді α–бөлшектің кинетикалық энергиясы Еn шекті энергиядан көп болсын, ал реакция нәтижесінде пайда болған протон қозғалыссыз. Бұл жағдайда энергия мен импульстің сақталу заңдары мына түрге келеді:
Мұндағы,υ–оттегі атомы ядросының жылдамдығы. Осы теңдеулерден υ жылдамдығын шығарып тастағаннан кейін:
.
Сонда α–бөлшектің энергиясы шекті энергиядан мына шамаға артық болады: МэВ. 14. Егер реакцияның энергиясы Q = +2,8 МэВ болса, онда баяу қозғалатын нейтрондардың 10В нуклиді ядросымен әсерлескен кездегі реакцияның нәтижесінде пайда болған α–бөлшектердің кинетикалық энергиясын анықтау керек.
Екінші теңдіктен maKa = mLiKLi екені шығады. Сонда:
МэВ.
15. азот изотопының ядросын α – бөлшектермен атқылаған кезде, белгісіз элемент және протон түзіледі. Реакцияны жазып, белгісіз элементті анықтау керек.
Берілгені:,, .
Табу керек: - ?
Шешімі: Ең алдымен, ядролық реакцияны жазу керек:
теңдеу бойынша, массалық сандар мен зарядтар шамасы өрнектің оң және сол бөлігінде де бірдей болуы керек: 14 + 4 = 1 + A, 7 + 2 = 1 + Z,
сонда:
A = 17, Z = 8. Элемент символын жазатын болсақ:, Менделеев кестесінен оттегінің изотопы екені шығады:
16. ядролық реакцияның табалдырық энергиясын және реакция энергиясын анықтау керек.