Қына – саңырауқұлақ пен балдырлардың симбиозы

229
Комменсализм
(лат. ком – бірге, менса – стол, трапеза) – серіктестік. 
Бірге тіршілік ететін түрдің біреуі пайда тауып, екіншісі оған мән 
бермейтін симбиоздың кең тараған түрі. Ашық мұхитта ірі теңіз жануар-
ларына (акулалар, дельфиндер, теңіз тасбақалары) ұшқыш балықтар жиі 
еріп жүреді. Акулалар немесе дельфиндердің жоғары жылдамдықпен 
жүзуінен бұл жануарлардың денесіне жанасатын тербеліс қабаты пай-
да болады. Осы тербеліс қабатына түскен ұшқыш балықтар да олардың 
жылдамдығымен бірдей жылдамдықпен жүзеді. Олар өздері еріп жүрген 
жануарлардың тамағының қалдығымен және олардың паразиттерімен 
қоректенеді. Одан басқа ірі жыртқыштармен жа қын жүруі оларды басқа 
жыртқыштардың шабуылынан қорғайды. Акулалардың өздері ұшқыш 
балықтарға тиіс пейді. Бірлесіп тіршілік етудің нәтижесінде негізінен 
ұшқыш балықтар көп пайда көреді. 
Қорқау қасқырлар арыстанның қоректенуінен қалған қалдықты 
жейді. Түрлердің арасындағы мұндай қарым-қатынастар 
«табақтас»
деп аталады. Оның әртүрлі формасы болуы мүмкін. 
Пәтерлестік­(квартирантство)
ағзалардың кейбіреуіне өзге жануар 
түрінің денесі немесе солардың мекен орны баспана болады. Балық 
шабақтары ірі медузалардың шатыр ша сының астына жасырына отырып, 
олардың атпа жасушаларынан қорғана алады. Әсіресе «сайқымазақ» – 
мыл қау балықтардың тіршілік әрекеті қызық. Олар акти ниялардың 
қармалауыштарында тіршілік етеді, бірақ ол өзін шағып алудан қорғану 
үшін қулық жасайды. Балықтар алғашында өзін жай ғана шақтырып 
алады (111-сурет). Содан соң актиния сияқты сілемей түзеді. Сол 
кезде актиния оларды өзіне жақын деп санайды да, қорғай бастайды. 
Құстардың ұясы мен кемі рушілердің індерінде тіршілік ететін көптеген 
бунақ дене лілер өздеріне қолайлы жағдай жасай отырып, сол жер дегі 
тағам қалдықтарының ыдырау өнімдерін қорек етеді.
111-сурет.

жүктеу/скачать 5,61 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: