Алматы «Сардар» баспа үйі


д//а//й/  адақ//азақ//айақ)



Pdf көрінісі
бет127/144
Дата01.06.2020
өлшемі1,52 Mb.
#71999
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   144
д//а//й/  адақ//азақ//айақ)  заңдылығы  бойынша  азғыр  сөзі  ескі  түркі 
тілдеріне  тəн  ерекшеліктерге  байланысты  жасалынған:  адғыр  (көне 
түркі тілдерінде) азғыр (ескі түркі тілдерінде), айғыр (жаңа т.т.). 
Қ.Жұбановтың  зерттеулері  бойынша,  айғыр  сөзі  ай  (ат)  деген 
негізгі түбірге «еркек» деген мағына беретін көне түркі жұрнағын (-қыр
жалғау арқылы жасалынған: ай+қыр – айғыр [салыстырыңыз: қои (қой) 
– қош+ақан, қош+қар т.т., [1, 68 ].
Айғыр сөзінің ай – деген етістік түбірінен жасалған болу керек де-
ген  Е.И.Убрятованың  пікірін  А.М.Щербак  та  қолдайды.  Негізгі  түбір
ай – етістігі ертеден бері қолданылып, «айт», «сөйле», «де» деген мағы-
на береді. 
Айғыр өз үйірін əдетте азынап кісінеу арқылы ықтырып, оқырына 
жүріп  басқарады.  Осындай  дыбыс  шығаратын  ат  (жылқы)  деген 
мағынада ай сөзінен айғыр тұлғасының жасалуы да мүмкін.
А.М.Щербак  өз  мақаласында  айғыр  сөзін: «Аіғір  «жеребец»,  ср. 
монг.  азрага  (монгол.  письм.  ajirya);  маньч.  ачжирган;  тунг.  хусэ  мо-


189


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   144




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет