Қарағанды облысы топонимдері Нұр-Сұлтан, 2020 Т. Аршабеков



Pdf көрінісі
бет147/182
Дата04.11.2023
өлшемі7,57 Mb.
#189322
1   ...   143   144   145   146   147   148   149   150   ...   182
Талды ауданы
Орталығы

Қарағайлы пос
.
ҚазКСР Жоғарғы Кеңесі Төралқасының 1977 ж. 14 қаңтардағы 
қаулысымен құрылды. Құрамына Егіндібұлақ ауданының Алғабас селолық 
кеңесі және Қарқаралы ауданының Қарағайлы поселкелік кеңесі, Ақтайлақ, 
Бақты, Қайнарбұлақ, Қырғыз, Томар, Фрунзе селолық кеңестері кірді.
218
ҚазКСР Жоғарғы Кеңесі Төралқасының 1988 ж. 20 шілдедегі каулысымен 
аудан таратылып, оның селолық кеңестері мен Қарағайлы поселкелік кеңесі 
Егіндібұлак және Қарқаралы аудандарына берілді
5
.
Тельман (Қарағанды) ауданы 
Орталығы – Токаревка поселкесі
ҚазОАК Төралқасының 1931 ж. 20 наурыздағы жарлығымен Қарағанды 
ауданының атауы орталығы Спасск заводындағы Тельман болып 
ауыстырылды.
219
1931 жылы 22 мамырда аудан орталығы Токаревка селосына 
көшірілді
7
.
1931 жылдың басында аудан құрамына: Астахов, Белояр, Больше-
Михайловокий, Веселый, Вольский, Долинский, Донецкий, Дубовский, 
Зеленобалковский, 
Колхозный, 
Кондратов, 
Константиновский, 
Краснокутский, Миньков, Пятигорское, Ростов, Самарқанд, Самар, Сарепта, 
Сейтен, Тихонов, Токарев және Тургенев селолық кеңестері кірді.
220
ҚазОАК 1931 ж. 14 мамырдағы жарлығымен Больше-Михайловский, 
Зеленая балка, Новоузенский және Тихонов селолық кеңестері Қарағанды 
жұмысшы поскеңесінің кұрамына берілді
9
.
Тельман аудандық атқару комитеті Төралқасының 1931 ж. 29 мамырдағы 
218
Қазак КСР Жоғарғы Кеңесінің ведомосгері. 1977.№8.( 1154
219
Қарағанды облыстық Мәслихатының мекеме мұрағаты.
220
Қазақстанның экімшілік-аумақтық бөлінісі бойынша аныктама. 1920-1936 жж. Алматы.1959 ж. 
216.Б. 
8
ҚОММ. 17.Қ. І.Т.4.І. 118.ГІ.


276
жарлығымен. Пятигорское селолық кеңесі Тургенев селолық кеңесімен 
бірікті.
221
Жанама мәліметтер бойынша 1932 жылы Белояров селолық 
кеңесі Сейтен мен біріккені бекітілген Телман аудандық атқару комитеті 
Төралқасының 1931 ж. 19 желтоқсандағы жарлығымен Кондратов селолық 
кеңесі Краснокут, Самар, Дубов селолық кеңестерімен бірікті.Телман 
аудандық атқару комитеті Төралқасының 1931 ж. 23 желтоқсандағы 
жарлығымен Қарлагтың «Гигант» совхозын қоныстандыру жобасының 
бекітілуіне байланысты, бұрын осы аумақта өмір сүрген тұрғындар қоныс 
аударылды: Просторное селосының европалық тұрғындары жаңа жерлерге 
көшірілді. Қазақ тұрғылықты Ақтөбе, Ақжар, Елтай, Қызылжар, Молодецкое, 
Тегісжол селоларына көшірілді. Осылайша Просторный және Сарепта 
селолық кеңестері таратылды. Осы қаулымен көшірілудің аяқталу мерзімі 
1932 ж. 1 шілдесі болып бекітілді
12
. ҚазОАК 11 сессиясынын каулысымен 
аудан Қарағанды облысының құрамына қосылды. 
1
931 ж. маусым айында жоғарыда айтылған селолық кеңестердің ішінде: 
Молодецкий, Просторный, Сейтен, Тургенев селолық кеңестері аталмайды; 
Веселый селолық кеңесінің орнына Гагарин селосы құрылды. 
1932 жылы аудан құрамына: Ақжар, Ақтөбе, Астахов, Белояр, Вольский, 
Долинка, Краснокут, Миньков, Окольный, Покорный, Ростов, Самарқанд, 
Токарев селолық кеңестері кірді.
Қарағанды облаткомының Төралқасының 1935 ж. 10 ақпандағы 
қаулысымен Ақжар, Дубовский, Елтай, Сейтен және Самарқанд селолық 
кеңестері Қарағанды қалалық кеңесінің әкімшілік бағынысты Белояр, Дон, 
Константиновский және Окольный селолық кеңестері Вишневский ауданының 
құрамына берілді. Осы қаулымен бекітіліп, Тельман аудандық селолық 
кеңесінің құрамына: Ақтөбе, Арбайтер, Астахов, Вольский, Долинка, Жаңа 
ауыл, Колхозный, Краснокут, Покорный, Ростов, Сенокосный және Токарев 
берілді.
222
1936 ж. қаңтар айында селолық кеңес кұрамына Долинка селолық 
кеңесінің орнына Ново-Долииский берілген.
БОАК Төралқасының 1936 ж. 29 шілдедегі қаулысымен аудан Қарағанды 
облысының құрамына қосылды
.
Жанама мәліметтер Долинский (Ново-Долинский) селолық кеңесінің 1938 
ж. қайта құрылғаны белгілі. Қарағанды облаткомы Төралқасының 1938 ж. 23 
наурыздағы қаулысымен егістік тапшылығына байланысты Телман атындағы 
колхоз Еркіншілік ауданына, бұрынғы Карлагтың Шахтер совхозының 
жерлеріне берілді.
223
221
ҚОММ. 15.Қ. І.Т. 5.1. 7, 7ауд.П
222
ҚРОММ. 350.Қ.123.І. 21-25.П.
223
ҚРОММ. 1109.Қ. 5.Т. 1.1. 84.П. 18.Қ. І.Т. 458.1. 40.П


277
Осындай жанама мәліметтерден 1938 жылы Телман атындағы совхоздың 
орталық усадьбасында Телман поселкесінің кұрылғаны белгілі.
ҚазКСР Жоғарғы Кеңесі Төралқасының 1940 ж. 28 желтоқсандағы 
жарлығымен Осакаров ауданының құрамына Вольский және Краснокутский 
селолық кеңестері, Литвиновское, Трудовой және Ударный ТСК бағынышты 
30 колхоз, 10 комендатура және Телман атындағы совхоз берілді.
ҚазКСР Жоғарғы Кеңес Төралқасының 1941 ж. 23 мамырдағы 
жарлығымен аудан құрамына Больше-Михайловский, Дубовский, 
Новоузенский және Самарқанд селолық кеңестері берілді, Қарағанды 
қалалық кеңесінің Ворошилов ауданына Ақжар, Елтай, Зеленобалковский, 
Миньков және Сенокосный селолық кеңестері кірді.
224
ҚазКСР Жоғарғы Кеңес Төралқасының 1941 ж. 30 маусымдағы 
жарлығымен Жаңа ауыл селолық кеңесі таратылып, оның тұрғындары Токарев 
селолық кеңесінің бағынысына берілді.
ҚазКСР Жоғарғы Кеңес Төралқасының 1941 ж. 8 тамыздағы жарлығымен 
Самарқанд селосы жұмысшы поселкесі болып өзгертіліп, Қарағанды қалалық 
кеңесінің әкімшілік бағынысына берілді.
ҚазКСР Жоғарғы Кеңес Төралқасының 1944 ж. 27 шілдедегі жарлығымен 
ауданның әкімшілік-аумақтық бөлінісіне келесі өзгертулер енгізілді: «Екпінді» 
колхозы Ақтөбе ауыл кеңесінен Ростов селолық кеңесіне; Путь Ленина» 
колхозының Андренниковка елді мекені Покорненский селолық кеңесінен 
Больше-Михайловский селолық кеңесіне.
Киров атындағы колхоздың Қызылжар елді мекені мен Арықтықкөл 
колхозы Ростов селолық кеңесінен Дубовский селолық кеңесіне 
ауыстырылды.
Больше-Михайловский селолық кеңесінің орталығы Большая Михайловка 
селосынан Андренников селолық кеңесіне көшірілді. Дубовский селолық 
кеңесінің орталығы Дубовка селосынан Қызылжар елді мекеніне көшірілді. 
Больше-Михайловский селолық кеңесі.
Дубовский селолық кеңесі Қызылжар селолық кеңесі болып өзгертілді. 
Қарағанды қаласының аумағына көшірілген Ворошилов атындағы, Калинин 
атындағы бұрынғы Большая Михайловка, Калинин, Дубовка елді мекендері 
кіретін «Новая жизнь» колхоздарының жерлері қосылды.
225
1945 ж. 1 қаңтарда аудан құрамына: Ақжар, Ақтөбе, Андренников, 
Астахов, Елтай, Зеленобалков, Қызылжар, Миньков, Новоузенка, Покорный, 
Ростов, Самарқанд, Сенокосный, Токарев селолық кеңестері кірді.
ҚазКСР Жоғарғы Кеңес Төралқасының 1946 ж. 17 маусымдағы 
жарлығымен қарамағында «Путь Ильича» колхозы, Солонички бекеті мен 
224
ҚРОММ. 1109.Қ. 5.Т. 1.1. 84.П. 18.Қ. І.Т. 458.1. 40.П.
225
ҚазКСР Жогарғы Кеңесінің ведомостері. 1944. №5-6. ҚР ОММ. 1 Ю9.Қ. 5.Т. 88.1. 211.П.


278
балласт кеніштерінің маңындағы елді мекендері бар орталығы Көкпекті елді 
мекеніндегі Көкпекті селкеңесі; қарамағында «Красная Нива» колхозы бар 
орталығы №22 поселкедегі Краснонивский селолық кеңесі; қарамағында 
Чкалов атындағы колхозы бар орталығы Саратовка елді мекеніндегі Саратов 
селолық кеңесі; қарамағында Чапаев атындағы және VІІІ партсъезд колхоздары 
бар орталығы Үштөбе ауылындағы Үштөбе селолық кеңесі; бағынысында 
Центральный және Самарқанд ТСК колхоздары бар орталығы №13 поселкедегі 
Центральный селолық кеңесі құрылды. Ірілендірілген Токарев селолық 
кеңесінің негізінде: бағынысында Майөзек кеніші, №3 шахта және Қушоқы 
геологиялық барлаушы партиясы бар орталығы Майөзек елді мекеніндегі 
Майөзек селолық кеңесі; бағынысында «1 мая» колхозы және «Тұзды» базасы 
бар орталығы Сергиополь елді мекені болып Сергиополь селолық кеңесі; 
бағынысында Нұра бекеті, ІІББМ қосалқы шаруашылығы, Токаревская 
МТБ және теміржол казармалары маңындағы елді мекендері бар орталығы 
Токаревка елді мекеніндегі Токаревка жұмысшы поскеңесі құрылды
5
.
ҚазКСР Жоғарғы Кеңес Төралқасының 1950 ж. 29 сәуірдегі жарлығымен 
Астахов цемент зауытының жанындағы елді мекен жұмысшы поселкесі 
санатына қосылып, Ақтау болып аталды. Жұмысшы поселкесі шекарасына 
Астахов зауытының жанындағы елді мекендер, Теміртау зауытындағы тас 
карьері және әк зауытының жанындағы Қарағанды теміржол құрылысы, 
Мырза теміржол бекеті және Астахов селолық кеңесінің №53 разъездіндегі 
жол казармалары кірді.
226
ҚазКСР Жоғарғы Кеңес Төралқасының 1951 ж. 1 қаңтарда аудан құрамына 
Ақтау және Токарев поскеңестері, Ақжар, Ақтөбе, Андренников, Астахов, 
Елтай, Зеленобалковский, Қызылжар, Көкпекті, Краснонивский, Майөзек, 
Миньков, Новоузенский, Покорненский, Ростов, Самарқанд, Саратов, 
Сенокосный, Сергиополь, Үштөбе және Центральный селолық кеңестері 
кірді.
ҚазКСР Жоғарғы Кеңес Төралқасының 1954 ж. 16 шілдедегі жарлығымен 
Андренников, Центральный селолық кеңестері Центральный селолық кеңесі 
болып бірігіп, орталығы – Центральный Покорное с. Зеленая балка және 
Елтай селолық кеңестері – Зеленая балка (орталығы – Зеленая Балка); Көкпекті 
және Сергиополь селолық кеңестері – Сергиополь селолық кеңесі, (орталығы 
– Сергиополь елді мекені); Краснонивский және Қызылжар селолық кеңестері 
– Қызылжар селолық кеңесі (орталығы – Қызылжар елді мекені); Миньков 
және Сенокосный селолық кеңестері – Миньков селолық кеңесі (орталығы 
– Миньков елді мекені); Новоузенский және Саратов селолық кеңестері - 
Новоузенска селолық кеңесі (орталығы – Старая Тихоновка елді мекені) 
болып бірікті.
227
226
ҚОММ. 596.Қ. 1/Ю.Т. 37.1. 70, 81.П.
227
ҚазКСР Жоғарғы Кеңесінің ведомостері.1950. №5. ҚОММ. 596.Қ. 1/Ю.Т. 40.1. 5-7, 15.П. 6


279
Осы жарлықпен Ақжар селолық кеңесінің Каганович атындағы 
колхозының елді мекендері Үштөбе құрамына, Үштөбе селкеңесінің Чапаев 
атындағы колхозы Зеленобалковский селолық кеңесінің құрамына, Ростов 
селкеңесінің «Екпінді» колхозы Самарқанд құрамына берілді
1
.
ҚазКСР Жоғарғы Кеңесінің 1955 ж. 31 мамырдағы жарлығымен Кузнецк 
және Чапаев астық совхоздарының орталық усадьбаларының поселкелерінде 
селкеңес құқығындағы аттас поскеңестер құрылды.
2
1957 жылдың 31 
шілдесінен №402 Қарағанды облыстық атқару комтетінің шешімімен №13 
поселке Центральное селосы болып өзгертілген.
3
1955 жылдың 10 желтоқсанынан облыстық атқару комитетінің №3 
шешімімен Новоузенка совхоз елді мекенімен Қарағанды қ. Шахтинск 
ауданының құрамына берілген.
228
ҚазКСР Жоғарғы Кеңес Төралқасының 1957 ж. 30 шілдедегі жарлығымен 
Кузнецк поскеңесі Ворошилов ауданының кұрамына берілді
5
.
ҚазКСР Жоғарғы Кеңес Төралқасының 1957 ж. 17 желтоқсандағы 
жарлығымен Құрма совхозының аумағы Үштөбе селкеңесінің құрамына 
қосылды Миньков селкеңесінің Петровка елді мекені Ворошилов ауданындағы 
Колхозный селкеңесінің құрамына берілді Телман ауданының құрамына 
Жаңаарқа ауданының Краснополяна және Топар селкеңестерінің аумағы 
қосылды.
229
Қарағанды облаткомының 1958 ж. 13 маусымдағы жарлығымен Миньков 
селкеңесі жабылды
7
. ҚазКСР Жоғарғы Кеңес Төралқасының 1958 ж. 28 
шілдедегі жарлығымен Миньков селосы Көкпекті поскеңесінің құрамына 
қосылды (орталығы №1 с/з).
1959 жылы 1 шілдеде аудан құрамына Ақтау және Токарев поскеңестері 
және Ақжар, Ақтөбе, Зеленобалков, Кызылжар, Көкпекті, Краснополяна, 
Майөзек, Новоузенка, Покорный, Ростов, Самарканд.
ҚазКСР Жоғарғы Кенес Төралқасының 1964 ж. 31 желтоқсандағы 
жарлығымен Телман ауданы бұрынғы шекарасында құрылды. Ал Ақбастау

Ақжар, Бабаев, Дмитриев, Калинин, Көкпекті, Кузнезцк, Пушкин, Ульянов, 
Үштөбе, және Хорошевский селкеңестері қайта құрылған Ульянов ауданына 
берілді.
Аудан құрамында Дзержинский, Дубовский, Ильичев, Калинин, 
Қарағанды, Қаражар, Құрма, Ленин, Покорненский, Ростов, Топар селкеңестері 
және Токарев поскеңесі қалды.
Қарағанды облаткомының 1965 ж. 11 қаңтардағы шешімімен Теміртау 
қалалық кеңесіне Ақтау поселкесі және Березняковский селкеңесі берілді. 
Есенгелді және Самар селкеңестері Нұра ауданына, Майөзек селкеңесі және 
228
ҚазКСР Жоғарғы Кеңесінің ведомостері.1955. №5. ҚОММ. 596.Қ. 1/Ю.Т. 40.1. 5-7, 15.П. 
6
229
ҚазКСР Жоғарғы Кеңесінің ведомостері.1957. №5. ҚОММ. 596.Қ. 1/Ю.Т. 40.1. 5-7, 15.П. 6


280
Нұра бекеті Қарағанды қалалық кеңесіне берілді
2
.
Қарағанды облаткомының 1965 ж. 13 шілдедегі шешімімен Қаражар 
селкеңесі жабылып, Қаражар совхозының елді мекені Шахтинск қаласының 
Шахан поскеңесіне, №3 совхоздың е.м. Қарағанды қаласының Киров ауданына 
берілді. Осы шешіммен әкімшілік бағынысына Самарканд совхозы және 
оның Андренников бөлімшесі берілген орталығы Центральное селосындағы 
Самарқанд селкеңесі құрылды. Құрамында Калинин атындағы совхоз, оның 
Астаховка бөлімшесі мен Астаховка теміржол бекеті қалған. Орталығы 
Покорное селосындагы Покорненский селкеңесінің аумағы анықталды. 
Құрма селкеңесінің бұрынғы Талдықұдық геологиялық барлау партиясының 
поселкесі Абай қаласының Қарабас поскеңесіне берілді.
1965 жылдың 10 қарашасынан Қарағанды облыстық атқару комитетінің 
шешімімен Қарағанды совхозы Қарағанды селолық кеңесінің әкімшілік 
қызмет көрсетуіндегі техникум Шахтинск қ. Долинский поскеңесінің 
әкімшілік қарамағына берілген. (ҚОММ.Қ.596.Т. 1/10.1.240.Б.56.)
Қарағанды облаткомының 1966 ж. 11 қаңтардағы шешімімен 
Березняковский селкеңесі жабылып, Березняки совхозы Ростов селкеңесіне 
берілді
230
.
ҚазКСР Жоғарғы Кеңес Төралқасының 1966 ж. 23 наурыздағы жарлығымен 
ауданда орталығы Қаражар селосы болып, Қаражар селкеңесі және орталығы 
Новая Узенка селосы болып Новоузенский селкеңесі құрылды.
Қарағанды облаткомының 1967 ж. 8 тамыздағы шешімімен Майөзек 
селкеңесінің Қушоқы елді мекені қалалық поселке санатына қосылды. Ал 
Майөзек селкеңесі көркейтіліп Қушоқы атауымен поскеңес болды, әкімшілік 
бағынысына Майөзек елді мекеніне берілді.
231
1968 ж. 1 қаңтарда аудан құрамында Дзержинский, Дубовский, Есенгелді, 
Ильичевка, Қарағанды, Қаражар, Құрма, Леиин, Новоузенский, Покорный, 
Ростов, Самарканд, Самар селкеңестері және Ақтау, Қушоқы, Токарев 
поскеңестері болды.
Қарағанды облаткомының 1970 ж. 9 сәуірдегі шешімімен аудан құрамы 
Ульянов ауданының Ақбастау селкеңесіне берілді.
Осы шешіммен бұрын ешбір әкімшілік-аумақтық бірліктің кірмеген 
Дубовка елді мекені Саран қалалық кеңесінің әкімшілік бағынысына берілді.
Қарағанды облаткомының 1970 ж. 11 тамыздағы шешімімен Құрма 
селкеңесі жабылып, оның аумағы Ақбастау селкеңесінің құрамына қосылды.
232
ҚазКСР Жоғаргы Кеңес Төралқасының 1970 ж. 9 қазандағы жарлығымен 
ауданда орталығы Көксу селосы болып Көксу селкеңесі құрылды
10
.
230
ҚазКСР Жоғарғы Кеңесінің ведомостері. 1966.№8. ҚОММ. 596.Қ. 1/10.Т. 240, 1. 57.П
231
ҚазКСР Жоғарғы Кеңесінік ведомостері. 1970.М39
232
ҚазКСР Жоғарғы Кеңесінік ведомостері. 1970.М39


281
Қарағанды облаткомының 1972 ж. 23 ақпандағы шешімімен Ақтау 
поселкесі Теміртау қалалық кеңесінің әкімшілік бағынысына берілді
11
.
ҚазКСР Жоғарғы Кеңес Төралқасының 1972 ж. 10 наурыздағы жарлығымен 
Қушоқы поселкесі және Покорненский селолық кеңесі Молодежный 
ауданының құрамына берілді.
Қарағанды облаткомының 1972 ж. 15 наурыздағы шешімімен аудан 
құрамы Молодежный ауданының Покорный селкеңесіне берілді.
ҚазКСР Жоғарғы Кеңес Төралқасының 1973 ж. 21 наурыздағы жарлығымен 
Мичурин ауданының құрамына Ақбастау, Дзержинский, Есенгелді, Ильич, 
Қарағанды, Көксу, Самар және Топар селкеңестері берілді. Осы жарлықпен 
Топар селкеңесінің атауы Құлайғыр селкеңесі болып өзгертілді.
233
Аудан құрамында Дубовский, Қаражар, Ленин, Новоузенский, 
Покорненский, Ростов, Самарқанд, селкеңестері және Токарев поскеңесі 
қалды.
ҚазКСР Жоғарғы Кеңес Төралқасының 1973 ж. 21 желтоқсандағы 
жарлығымен ауданда орталығы Березняки селосы болып Березняковский 
селкеңесі; орталығы Гагарин атындағы совхоздың орталық усадьбасының 
поселкесі болып Гагарин селкеңесі құрылды. Осы жарлықпен Гагарин 
атындағы совхоздың орталығы Гагаринское селосы атауына ие болды.
ҚазКСР Жоғарғы Кеңес Төралқасының 1974 ж. 23 тамыздағы жарлығымен 
ауданда орталығы Ақтөбе селосы болып Ақтөбе селкеңесі құрылды
4
.
Қарағанды облаткомының 1981 ж. 24 тамыздағы шешімімен аудан 
кұрамына Молодежный ауданының Тұзды селкеңесі берілді
5
.
Қарағанды облаткомының 1983 ж. 13 шілдедегі шешімімен Дубовка 
селкеңесінің Жұмабек селосы Мичурин ауданының Құрма селкеңесінің 
аумағына берілді.
234
Қарағанды облаткомының 1986 ж. 23 сәуірдегі шешімімен Тұзды 
селкеңесінің Жаңа ауыл селосы Теміртау қаласының Металлургический 
аудандық кеңесінің әкімшілік бағынысына берілді.
1989 ж. 1 қаңтарда аудан құрамында Токаревка поселкесі және Ақтөбе, 
Березняковский, Гагарин, Дубовский, Қаражар, Леиин, Новоузенский, 
Покорный, Ростов, Самарқаңд, Тұзды селкеңестері болды.
Қарағанды облаткомының 1990 ж. 23 мамырдағы шешімімен Молодежный 
ауданының құрамынан Қушоқы жұмысшы поселкесі жэне Қушоқы 
поскеңесінің Майөзек елді мекені берілді.
235
Қарағанды облаткомының 1991 ж. 12 маусымдағы шешімімен
ірілендірілген Ростов селкеңесінің жерінің негізінде аудан аумағында 
233
ҚазКСР Жоғарғы Кеңесінің ведомостері. 1972.М39
234
ҚазКСР Жоғарғы Кеңесінің ведомостері. 1983.М31
235
Қазақ КСР Жоғарғы Кеңес ведомостері. 1981. №( 1391)


282
орталығы Молодецкое селосы болып Жаңаталап селкеңесі құрылды
9
.
Қазақстан Республикасы Президентінің 1997 ж. 23 мамырдағы №3528 
жарлығымен аудан жабылды.
236
Қазакстан Республикасының 1997 ж. 23 мамырдағы №865 қаулысымен 
аудан аумағы Бұқар жырау ауданының құрамына берілді.
Берілу сәтінде аудан құрамына Токаревка, Қушоқы жұмысшы поселкелері 
Ақтөбе, Березняковский, Гагарин, Дубовский, Жанаталап, Қаражар, Ленин, 
Новоузенский, Покорный, Ростов, Самарқанд, Тұзды селолық аймақтары 
секілді әкімшілік-аумақтық бірліктер кірді
12
.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   143   144   145   146   147   148   149   150   ...   182




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет