БАЛАЛАРДЫҢ АНТРОПОМТЕРИЯЛЫҚ ИНДЕКСТЕРІНІҢ КӨРСЕТКІШТЕРІ (А. Ф. Тур, 1967)
ИНДЕКСТЕР
АНЫҚТАЙТЫН ФОРМУЛАЛАР
Көрсеткіштердің жасына
сәйкес мөлшері
1 жасқа
дейін
2–3 жас 6–7 жас
Чулицкая І (см)
Қарының 3 шеңбері + сан
шеңбері + балтыр шеңбері
– дене ұзындығы
25
20
15-10
Чулицкая ІІ, (см) Аяқ ұзындығы – тұлға ұзындығы
+ 2 +4
+ 6 +8
–
Эрисман, (см)
Кеуде қуысы шеңбері – дене
ұзындығының жартысы
13,5+10
+9 +6
+4 +2
Бругш
Кеуде қуыс шеңбері х 100
дене ұзындығы
65 -68
64 -60
63 - 53
Пирке
(Бедузи)
Дене ұзындығы – отырғызып
өлшенген де
н е
ұ зындығы х 100
отырғызып өлшенген
дене ұзындығы
54-58
69-71
80- 84
Салмақ-бой
индексі немесе
Кетле-2 индексі
Кг-мен есептелген дене салмағы-
ның метрмен есептелген ұзынды-
ғының квадратына қатынасы.
Өмірінің бірінші жылдарында сегменттер қатынасы 1,7 : 1 - 1,5 : 1 тең болады.
Жыныстық өсу кезеңде бұл көрсеткіш бірге жақындайды. Бой ұзындығының (тікесінен
тұрған баланың дене ұзындығы) тұлға ұзындығына (отырған баланың дене ұзындығы)
қатынасы да кең қолданылады.
Дене ұзындықтарының арасындағы қатынастарының өзгеруімен қатар пропорция-
ның жасқа байланысты өзгеруі дене ұзындығы мен басқа көлденең мөлшерлерге (мысалы,
бас шеңбері мен дене ұзындығының қатынасы, кеуде шеңберінің дене ұзындығына
қатынасы) қатынасына өз әсерін тигізеді. Түрлі индекстерді қолдану арқылы
(2 кесте) баланың дене құрылысының үйлесімділігінің дәрежесі және биологиялық жасы туралы
мәліметті анықтай түседі. Дене құрылысының үйлесімділігі және баланың қоректік
жағдайы туралы шамаланған мәліметті Эрисман және Чулицкая индекстерін қолдану
арқылы алуға болады.