Балашт ү с І п қ алие в б а л алара у р у л а р ы

685 
жергілікті жағдайға бейімдеу және жоспарлау үшін, қоян-қолтық іс-әрекеті болу керек. 
Негізгі қадамдары болып есептеледі:

Денсаулықтың ұлттық саясат деңгейінде балалардың денсаулығы мен дамуы 
мәселесіне кешенді көзқарас қабылдау.

БШАИЖ -дің стандартты клиникалық басшы қағидаларын , елдің қажеттілігіне, қолда 
бар дәрілерге, іске асып жатқан саясатқа, сонымен қатар жергілікті тағамдық 
өнімдерге және жергілікті ел сөйлейтін тілге бейімдеу керек.
• Балаларды тексерудің және емдеудің жаңа әдістеріне, сонымен қатар ата-анасына 
тиімді кеңес беру мәселелері бойынша денсаулықсақтау қызметкерлерін дайындап, 
жергілікті клиникаларда көрсетілетін көмек сапасын артыру.

Қажетті қымбат емес дәрілер мен қарапайым құрал-жабдықпен қамтамасыз етіп, 
сапасы жоғары көмек көрсетуге мүмкіндік жасау.

Емханалық науқастарға арналған клиникада емделуге жағдайы күрделі болып келетін 
ауруларды емдейтін ауруханаларда, бұндай науқастарға ауруханаларда медициналық 
көмектерді күшейту.

Елді мекендер (община) деңгейінде аурулардың алдын алу, отбасыларына ауру бала-
ларға күтім жасауға көмек көрсету үшін және қажет болғанда балаларды клиника және 
ауруханаларға жіберу үшін қолдау механизмдерін жасау. БШАИЖ 75 елде енгізілген. 
БШАИЖ-ді енгізу денсаулықсақтау жағдайына айтарлықтай әсер етуі ықтимал. 1993 
жылы жарияланған Дүниежүзілік даму Банкі есебінде балалық шақ ауруларын 
интеграцияла жүргізуді енгізу, аурышаңдық салмағына айтарлықтай әсер ететін 
мүмкіндігі бар стратегия ретінде қарастырылған. 
БШАИЖ алдын алу және емдеу шараларынада ықпал етеді. Емдеу шараларына 
қосымша БШАИЖ стратегиясы профилактикалық шараларға, алдын ала егуге және 
балалармен сәбилердің тамақтану деңгейін, табиғи тамақтандырумен бірге, көтеруге 
мүмкіндігін және маңыздылығын ерекше атап өтеді. БШАИЖ тәжрибесінің экономиялық 
тұрғыданда маңызды болып келеді. 
Балалық шақ кезеңіндегі ауруларды дұрыс жүргізбеу, өзіде аз экономикалық 
ресурстарды пайдасыз шашуға әкеледі. Басынан оқыту және қайта құруға финанстық 
ресурстарды көбейтуге тура келетін болғандықтан, БШАИЖ стратегиясын енгізу 
финанстық ресурстарды экономия жасауға мүмкіндік береді.
БШАИЖ теңдіктің болуына ықпал етеді. Дүние жүзінде дамыған мемлекеттерде бар-
лық балардың қарапайым және қол жететін профилакткалық және емдік ие және оларды 
ЖРИ, диареядан, қызылшадан, маляриядан, қоректену бұзылыстарынан өлімнен сақтап 
қалады. Ал дамып келе жатқан елдерде миллиондаған балалар оған қол жеткізе алмай өліп 
кетуде. БШАИЖ стратегиясы бұндай теңсіздікті жояды. (WHO|CHS| CAH| 98.1A. 1999). 
Қазіргі кезде БШАИЖ-ден, сарапшылардың клиникалық зерттеу нәтижелеріне 
негізделген, клиникалық ұстаным дайындалған: БШАИЖ оқу құралы, қалта анықтамасы 
«Балаларға ауруханалық көмек көрсету» және басқалар. Онда тиімді және қол жеткізіуге 
болатын дәрілерді қолдануды қамтитын синдромдық көзқараспен, дәлелді фактылырға 
негізделген, ауруларды бағалау және жүргізу уағыздалады. Ұстаным ауыр дерт бар екніне 
меңзейтін белгілерді бағалау әдістерін, баланың қоректік жағдайын және алдын ала егу 
статусын және тамақтану жағдайын бағалау; ата-анасын үйде балаларды күтуге үйрету; 
тамақтандыру мәселелерін шешу әдістері бойншы кеңес алуға; сонымен ауруханаға 
қайтадан қандай жағдайда келу керектігі бойынша кеңес беру мәселелерін шешу бойныша 
кеңестер берілген. Ата-анасының берілген кеңестерді түсіну деңгейін тексеру бойынша, 
сонымен қатар бірінші емдеу шараларын көрсету туралы ұсыныстар берілген.
Науқас балада жекеленген белгілердің қосарлануын бағалағанда диагнозға әкелмей-
ді, бір немесе бірнеше жіктемелерге әкеледі. БШАИЖ жіктемесі әрекетке бағытталған 
және медицина қызметкеріне, бала шұғыл ауруханаға жіберуге мұқтажба, жоқпа, баланы 
бірінші деңгейдегі медицина мекемесінде (мысалы, ішкізіп емдейтін антибиотик 
көмегімен), немесе ешқандай қауіпсіз үйде емдеуге болама анықтауға мүмкіндік береді.

686 
Науқастарды интеграциялап жүргізу процессі қарапайым клиникалық белгілер және
эмпириялық ем көмегімен науқастарды анықтауға негізделеді. Мүмкіндігінше аз 
клиникалық белгілер пайдаланған жөн.
Науқастарды жүргізудің БШАИЖ -дің толық процессі келесілерді қамтиды:

Бірінші қауіпті белгілердің болуына тексеріп (немесе сәбиде бактериальдық болу 
мүмкіндігін), таралған аурулар туралы сұрақ қойып, баланы тексеріп, сонымен қатар 
қоректік жағдайын және алдын ала егу статусын тексеріп, баланың жағдайын бағалаңыз. 
Бағалау процессі денсалығында басқа мәселер бар жоғына тексеруді қамтиды.

Бөлінудің түсті жүйесі бойынша баланың ауруына жіктеме жасаңыз. Көптеген 
балаларда бірден бірнеше ауру байқалуы мүмкін болғандықтан, олрадың әрқайсысы ол 
төмендегілерді талап ететініне сәйкес жікткледі:
- ауруханаға жіберер алдында шұғыл емді және баланы ауруханаға жіберуді (сары түсті 
бағана), немесе
- арнайы медициналық емді немесе кеңес беруді, немесе 
- үйде емделу туралы жәй кеңесті (жасыл түсті бағана).
БАҒАЛАУ ЖӘНЕ ЖІКТЕУ ПРОЦЕССІН ҚОРЫТУ 
Баланың анасын немесе баланың басқа күтушісін баланың мәселелері туралы 
сұрастырыңыз* 
Егер бұл осы мәселе бойынша алғашқы кездесу болса, төменде берілген сатыларды 
орындаңыз
Қауіптің негізгі белгілерінің бар жоғын тексеріңіз
Сұра: 
- бала емшек емеме немесе сусын іше алама? 
- кезкелген тамақ ішкеннен немесе сусын ішкеннен кейін құсама? 
- балада құрысу байқалдыма? 
Қараңыз – балада летаргия барма, немесе санасы жойылғанба? 
Анасынан немесе баланың басқа күтушісі-
нен негізгі төрт белгі туралы сұраңыз: жө-
тел немесе қиын тыныс алу, диарея, қызба, 
тамағының ауруы, және құлағындағы 
мәселелер. 
Егер балада негізгі белгі анықталса: 
- баланы одан әрі негізгі белгіге жататын 
симптомдар бойынша тексеру жүргізіңіз.
- ауруда анықталған немесе анықталмаған 
белгілер
Қоректенуінің бұзылу және анемия белгілерінің болуына тексеріңіз, баланың тағамдық 
статусын жіктеңіз. 
Баланың алдын ала егу статусын тексеріп, оған бүгін алдын ала егу қажетпе, жоқпа 
тексеріңіз.
Басқа мәселелер бойынша тексеріңіз. 
Содан соң жоба бойынша: емін анықтаңыз, баланы емдеңіз және анасына кеңес беріңіз.
* Анасымен сөйлескенде жағымды қатынас жасау керек. Қатынастың дұрыс 
дағдылары қамтиды: 
- Анасының айтқанын ұқыпты тыңдау.
- Анасына түсінікті сөздер қолдану. Сіз берген сұрақты анасы түсінбесе, ол кісі дұрыс 
бағалауға және баланың ауруын жіктеуге қажетті мәліметті толық бере алмайды. 
- Анасына сұраққа жауап беруге уақыт беріңіз. 
- Егер анасы жауптарына сенімді болмаса қосымша сұрақ қойыңыз.

687 

Барлық ауруларын түгел жіктегеннен кейін балаға қажетті арнайы ем түрін 
анықтаңыз. Егер бала шұғыл түрде ауруханаға жіберуді қажет етсе ауруханаға жіберер 
алдын-да қажетті емін жасаңыз. Егер баланы үйде емдеу қажет болса, емнің 
интеграциялаған жоспарын жасаңыз, медициналық мекемеде дәрінің алғашқы дозасын 
беріңіз. Егер балаға алдын ала егуді жасау керек болса, жасаңыз.

Емі бойынша, баланы күтішіні, дәріні қалай ішкізу керек, тамақты қалай беру және 
сусынды қалай ішкізу керек, сонымен қатар жергілікті инфекцияны үйде қалай емдеу 
керек екндігіне үйретуді қоса отырып, тәжрибелік ұсыныстар жасау қажет. Баланың 
күтушісінен, болашақта баланы белгілі бір мерзім бойына дұрыс бақылап отыру үшін, 
медициналық мекемеге хабарласып тұруын өтініңіз, сонымен қатар медициналық 
мекемеге шұғыл түрде қайтып келуді қажет ететін белгілерді анықтауды үйретіңіз және 
ол белгілер пайда болса міндетті түрде қайтып келу керек екенін түсіндіріңіз.

Тамақтануын, табиғи тамақтану тәжрибесін қамти отырып, бағалаңыз. Барлық 
анықталған мәселелерді шешу үшін Кеңес беріңіз. Содан соң анасының өзінің денсаулығы 
мәселелері бойынша кеңес беріңіз. 

Тиісті мерзімде баланы кейін медицина мекемесіне әкелгенде, одан әрі бақылау 
жасап, қажет болса, қайтадан бағаналар бойынша баланың жағдайын бағалаңыз.
БШАИЖ ұстамасы бәрін бірдей қамти алмайды, дегенмен науқас баланың медицина 
мекемесіне түсуінің себептерінің негізгілерін қамтиды. Медициналық мекемеге 
созылмалы мәселермен немесе сирек кездестен аурулармен қайта келген балалар арнайы 
емді қажет етуі мүмкін. Науқастарды жүргізу тиімділігі от басыларының өз ауырған 
балаларымен қандай деңгейде мерзімінде келгеніне байланысты. Егер медицина 
мекемесіне келер алдында баланың жағдайының ауырлауын күтсе, немесе дайындығы 
төмен мамандар көмегіне жүгінсе, баланың өміріне туыатын қауіп арыта түседі. Сонымен, 
отбасына ауырған баламен медициналық көмекке қай кезде жүгіну керектігін үйретуде, 
науқас баланы жүргізудің бір маңызды бөлігі болып келеді.
АУРУ БАЛАЛАРДЫ АУРУХАНАДА ЖҮРГІЗУ САТЫЛАРЫ 

жүктеу/скачать 11,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: