Балашт ү с І п қ алие в б а л алара у р у л а р ы

676 
Тургоры 
Кілегей 
қабаттары 
Көз алмасы 
Үлкен еңбегі 
Пульс 
Қан қысымы 
Бұлшық ет
тонусы 
Тарамыс 
рефлекстері 
Сарысудағы 
Натрий, 
ммоль/л 
Төмендеген 
Құрғақ 
Шүңірейген және 
жұмсақ 
Төмен түскен 
Жиіленген 
Төмен 
Ерекшеліксіз 
Сол сияқты 
130- 150 
Айқын төмендеген 
Шамалы ылғалды 
Шүңірейген және 
жұмсақ 
Төмен түскен 
Жиіленген, толықсу 
әлсіз 
Айтарлықтай төмен 
Күрт төмендеген 
Гипорефлексия 
130-ден 
Жеткілікті 
Айтарлықтай құрғақ 
Шүңірейген, көлемі 
кішірейген 
Тегістелген 
Жиіленген, толуы мен 
кернеуі қалыпты 
Қалыпты немесе жоғары 
Арытқан 
Рефлекстері жоғары 
150-ден жоғары 
 
Изонатриемиялық дегидратация
– 70% жағдайда ішек инфекциясында 
кездеседі. Жасушадан тыс аймақтағы су мен натрий тепе-тең жойлады, қалған сұйықтық 
изотониялық болады, жасушадан тыс сұйықтық мөлшері өзгермейді.
Гипонатриемиялық дегидратация 
диареялық суздану байқалатын науқастар-
дың 10%-да көп мөлшерде қайталап құсқанда байқалады. Бұл жасуша сыртындағы 
сұйықтықты гипотониялыққа және осмостық жолмен жасуша сыртындығы сұйықтықтың 
жасуша ішіне ығысып, жасуша ішілік сұйқтықтың ұлғаюына әкеледі.
Гипернатриемиялық дегидратация 
диареялық сусыздану байқалатын науқаста-
рдың 20%-да байқалады және судың, натрийге қарағанда, көп мөлшерде жойылу әсерінен 
болады. Бұл нәжісінің көп болып, іші өтуі, қызба және ентігу байқалатын балаларда 
болады. Дегидртацияның бұл түрінде жасуша сыртындағы сұйықтықтың осмолярлығы 
арытады да, клетка ішіндегі сұйықтықтың жасуша сыртына ығысуына әкеледі де, жасуша 
ішілік сусыздану байқалады. Ұзақ уақыт шөлдің болмауы және диурездің қалыпты болуы 
тән.
Метаболикалық ацидоз, 
әдетте, дегидратацияның ағымын асқындырады, бірақ 
тыныс алудың тереңдігі мен жиілігінің көбеюі оның компенсациялануына ықпал етеді.
Диарея байқалатын науқастарда 
алкалоз
, әдетте бүйрек түтікшелерінің функциясы 
бұзылғанда, көп мөлшерде құсу немесе зәрмен хлоридтер көп жойылу салдарынан болады
Диагноз 
келесілер нәтижесінде негізделеді:
- ауру тарыхын дұрыс жинау; 
- эпидемиялық мәліметтер; 
- науқасты және оның нәжісін ұқыпты қарау; 
- клникалық- лабораториялық зерттеулер (копрограмма, қанның жалпы анализі); 
- бактериологиялық зерттеу (барлық жағдайларда нәжісін себу, 3 күннен артық қызба 
байқалса – қанды себу); 
- 
серологиялық мәліметтер (ішек инфекциясы басталғаннан кейін екінші апта 
басынан бастап). 
Ажырату диагнозы
бірнеше аурулармен жүргізіледі.
«Іш бүлігі» клиникалық көрінісі байқалатын аурулар – 
аппендицит, инвагинация 
және іш түйілуінің басқа түрлері, іш жарақаты, қысылып қалған жарықтар, перитониттер. 
Бұл ауруларға диспепсияның клиникалық көрінісі болмай, іштің ұстама тәрізді ауруы, 
жергілікті «іш пердесінің тітіркену» белгілерінің анықталуы тән болады. Кезкелген кұмян 
туған жағдайда оташы маманның кеңесіне жүгіну керек.

677 
Дәрімен емделіп жатқан балаларда 
дәрілік генезді диспепсиялық синдром. 
Дәріні ала 
бастаумен байланыс, дәрінің фармакокинетикалық және жағымсыз әсерлерінің көрінісін
білу көмектеседі. 
Тағамдық алергияда байқалатын 
аллергиялық диареяға
, әдетте терідегі бөртпелердің 
(бөртпе, есекжемнің, Квинке ісігінің) және аллергияның басқа көріністерінің (риниттер, 
конъюктивиттер, обструктивті синдром және басқалар) қосарлануы байқалады. Диспепси-
яның басталуы жаңа тағам бастап берумен, бұрын осыған ұқсас реакцияның болуы тән 
болады.
Баланың, әдетте жалпы жағдайы айтарлықтай бұзылмайды, дене қызуы қалыпты, 
интоксикация және токсикоз көріністері болмайды, қанда эозинофилия байқалады.
Сонымен қатар, пилероспазммен, пилеростенозбен, адреногенитальды синдроммен 
ажырату қажет 
(149 кесте).
 
149 КЕСТЕ 
ПИЛЕРОСПАЗММЕН, ПИЛЕОСТЕНОЗБЕН ЖӘНЕ АДРЕНОГЕНИТАЛЬДЫ 
СИНДРОММЕН АЖЫРАТУ БЕЛГІЛЕРІ 
Белгілері 
Пилероспазм 
Пилеростеноз 
Адреногенитальды
синдром 
Басталуы 
Асқазан 
перистальтикасы 
Қалқа пальпациясы
Тері пигментациясы
Сарысудағы натрий 
Сарысудағы калий
Сарысудағы хлор 
ҚСЖ 
Зәрмен натрий 
экскрециясы 
17-кетостероидтар 
экскрециясы 
Асқазанды 
рентгенологиялық 
Өмірінің алғашқы 
күндері 
Көп емес, сирек 
байқалады 
Жоқ 
Болмайды 
Қалыпты 
Қалыпты 
Қалыпты
Өзгерістер жоқ 
Өзгермейді 
Өзгермейді 
Өткізгіштігі 
бұзылмаған 
Өмірінің 2-3 
аптасында
Құм сағат тәріздес 
түрі тән 
80-90% жағдайда 
мүмкін болады 
Болмайды 
Төмендеген 
Төмен 
Төмен 
Метаболикалық 
алкалоз 
Өте төмен 
Төмендеген 
Асқазанда контрасты 
заттың 24 сағатқа 
дейін байқалуы 
Өмірінің бірінші 
аптасында
Кейде байқалады 
Жоқ 
Байқалады 
Деңгейі төмен 
Қалыпты 
Деңгейі төмен 
Метаболикалық ацидоз 
Күрт төмендейді 
Күрт арытқан
(Қалыпты жағдайда 
тәулігіне 0,5-1 мг) 
Эвакуациясы баяулаған 
Емі 
үйде немесе ауруханада жүргізіледі. 
Ауруханаға жатқызу көрсеткіштері:
1.
Клиникалық: 
- барлық ауыр және орташа ауыр дәрежедегі түрлері; 
- пероральды регидротация жасаудың мүмкін болмауы (мысалы, құсуға байланысты) 
немесе оның тиімсіз болуы; 
- Өте әлсіреген және қосрланған аурулармен жағдайы ауырлатылған балаларда кезкел-
ген ішек инфекциялары; 
- дизентерияның жеделдеу және созылмалы түрлерінің өршуі байқалатын балалар. 
2. Эпидемиялогиялық: 
- науқастың мекен- жайында қажетті эпидемияға қарсы шараларды және күту тәртібін 
сақтау мүмкін болмағанда; 
- жатаханада тұратын балаларда дизентерия байқалғанда; 
- тағам өнімдерін шығаратын өндірістерде немесе соларға теңестірлген мекемелерде жұ-
мыс жасайтын балаларда (қатынаста болған, рәсімделеген топтарға кіретін адамның 

678 
өзі жұмыстан босатылатын болса, 6 жасқа дейінгі балаларды үйде қалдыруға болады) 
қоздырғышы анықталған ішек инфекциясы (дизентерия, энтеропатогенді ішек 
таяқшасы) анықталғанда. 
Ішек инфекциясы байқалатын балаларды 
емдеу қағидалары
:
1.
Регидратация – дегидратация мен ацидозды жою үшін, жойылған су мен
элетролиттердің тез орнын толтыру. 
2. Реалиментация-физиологиялық мұқтаждығын қамтамасыз ету және екіншілік гипо-
трофияның алдын алу үшін тиімді там атандырумен қамтамасыз ету. 
3. Белгілеріне сай ем – ішектің бұзылған фукнциясын қалыптастыру. 
4. Этиотропты ем – инфекция қоздырғыштарын жою. 
Регидратацияны
ішкізіп немесе парентерально жүргізеді (135 сурет). 
БІРІНШІЛІК РЕГИДРАТАЦИЯ 
(су-тұз жетіспеушілігін қалыптастыру) 
Глюкозатұзды ертінді per os
Тиімділігі байқалмайды 
135 сурет. 
Ерте жастағы балалардағы сусыздануда (эксикозда) регидратация 
жүргізу жобасы. 
Парентеральды регидратация жүргізуге көрсеткіштер:
1. балада гиповолемиялық шок белгілері байқалатын сусызданудың ІІІ, сонымен қатар ІІ 
дәрежесі;
2. эксикоздың кезкелген ауырлық дәрежесінің ауыр токсикозбен қосарлануы; 
3. оральдық регидратация жүргізгенде жойылмайтын олигоурия, анурия; 
4. тіптен асқазанынын жуғаннан кейінде тоқтамайтын құсу; 
5. тәулік бойына жүргізілген оральды регидратацияның тиімсіздігі; 
6. оральды регидратация басталғаннан кейін 2 тәулік бойына нәжістің мөлшерінің артуы. 
Оральды регидратация құрамына біріншілік (толықтырушы), екіншілік (қолдаушы) 
және тағам жетіспеушілігін компенсациялау кіреді.
Біріншілік регидратация емдеуді бастау кезінде байқалатын су мен тұздың
жетіспеушлігін жоюға бағышталады.
су-тұз балансын 

жүктеу/скачать 11,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: