Ботакөз Лесбекқызы мен Мадина Тулкунқызы Сандар тізбегі



бет7/28
Дата17.01.2020
өлшемі4,59 Mb.
#56037
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   28
Байланысты:
алматы китап2019 ж мадина2 (Восстановлен)
алматы китап2019 ж мадина2 (Восстановлен)

Яғни 8,4,2,6 осы төрт цифр қайталана беретін тізбектегі 227-ші цифр керек. Осы төрт цифр қайталанғандықтан, біз 227-ні 4-ке бөлеміз. Сонда 227:4=56 және 3 қалдық. Яғни "3 қалдық" деген сөз 8,4,2,6 сандарының үшіншісі деген сөз. Сонымен 298227 саны 2 цифрмен аяқталады: 298227= ...2



Жауабы : Д) 2



11-МЫСАЛ. 542349123 саны қандай цифрмен аяқталатынын табыңыз.

А ) 9 В) 1 С) 3 Д) 8 E) 5



Шешуі :Негіздің сонғы цифры және дәреже ғана мағызды.Сонда біз ...9123 саны қандай цифрмен аяқталатынын тапсақ жеткілікті. Жоғарыдағы ережеге сәйкес 9 санының тақ дәрежелері 9-бен аяқталады, ал жұп дәрежелері 1-мен аяқталады.


Дәрежелі сан

91

92

93

94

95

96

...

9123

Сонғы цифры

9

1

9

1

9

1

...

?

Сонымен 123-тақ сан болғандықтан ...9123 саны 9 цифрымен аяқталады: 542349123= ...9



Жауабы : А) 9
Бірнеше натурал санның ең үлкен ортақ бөлгіші (ЕҮОБ)
Ең алдымен "санның бөлгішідеген не?" сұрағына жауап берейік. Санның бөлгішідегеніміз сол саннан бір немесе бірнеше есе кіші сан. Кез келген санның шектеулі бүтін бөлгіштері бар.

Мысалы: 12 санының бөлгіштері:1, 2, 3, 4, 6, 12

20 санының бөлгіштері: 1, 2, 4, 5, 10, 20

Енді осы 12 мен 20 сандарының ортақ бөлгіштерін жазайық: 1,2,4.

Осы ортақ бөлгіштердің ең үлкені: 4 саны. Одан үлкені жоқ. Яғни 12 мен 20 сандарының ең үлкен ортақ бөлгіші: 4 саны. ЕҮОБ (12,20) = 4



m және nсандарының ең үлкен ортақ бөлгіші (ЕҮОБ) деп сол сандардың ортақ бөлгіштерінің ең үлкенін айтады. Келесі түрде белгіленеді:

• ЕҮОБ (m, n);

• (m, n).


‒ ЕҮОБ – ті табуды қай кезде қолданамыз?

‒ ЕҮОБ – ті табуды бөлшектерді көбейткенде және бөлгенде сандарды қысқарту үшін қолданамыз.



Сандардың ең үлкен ортақ бөлгішін табу үшін:

  1. Оларды жай көбейткіштерге жіктеу

  2. Тек ортақ көбейткіштердің дәрежесі кішісін таңдау

  3. Таңдалған көбейткіштерді бір-біріне көбейту

  4. Шыққан мен – сол сандардың ең үлкен ортақ бөлгіш болады.


1-МЫСАЛ. ЕҮОБ (175,105) = ?

Шешуі :

1. 175 мен 105 сандарын жай көбейткіштерге жіктеу керек:


175

35

7



1

5

5

7



105

35

7



1

3

5

7






  1. = 52 • 8 және 105 = 3 • 5 • 7

2. тек ортақ көбейткіштердің дәрежесі кішісін таңдау:

175 = 52 • 8 және 105 = 3 • 5 • 7

Екеуінеде ортақ 5 және 7 саны бар. Біреуінде 52, ал екіншісінде 5. Біз дәрежесі кішісін таңдаймыз. Яғни 5-ті 7 саны екеуінде де бар.Сондықтан бір ғана 7 санын таңдаймыз.

3.таңдалған көбейткіштерді бір-біріне көбейту: 5•7=35

4.шыққан мән-сол сандардың ең үлкен ортақ бөлгіші болады.

Жауабы: ЕҮОБ (175,105) = 35
Екі немесе одан да көп сандарды жай көбейткіштерге жіктегенде 1 санынан өзге ортақ көбейткіштері жоқ болса, онда олар өзара жай сандардеа аталады. Өзара жай сандардың ЕҮОБ-і 1-ге тең.
2-МЫСАЛ. ЕҮОБ (9,14) = ?

Шешуі :


9

3

1



3

3


14

7

1



2

7

9= 32 және 14 = 2 • 7

Бұл 9 және 14 сандары өзара жай сандар. Бұл сандардың 1-ден басқа ортақ көбейткіштері жоқ. Екеуі де тек 2 санына ғана бөлінеді. Яғни ЕҮОБ (9,14) = 1



Жауабы : ЕҮОБ (9,14) = 1
Кітап беті
Күнделікті өміріміздегі кітаптардың беттері цифрлармен нөмірленеді. Есеп шарты бойынша кітап бетін нөмірлеуге пайдаланылған цифрлар саны берілген болса, сол кітаптың неше беттен тұратынын табуға болады. Оның формулалары төмендегідей:

(n-кітаптың беттерін нөмірлеу үшін пайдаланылған цифр және 189 < n ≤ 2889).



Егер кітап 1-беттен басталса:
Егер кітап 3-беттен басталса:


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   28




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет