9-10. МОНОПОЛИЯЛЫҚ БӘСЕКЕ ЖӘНЕ ОЛИГОПОЛИЯ
1. Қысқаша теориялық материалдар
1 Олигополия туралы түсiнiк.
Олигополиялық және монополиялық бәсеке таза монополияға қарағанда өмiрде жиi кездеседi. Олигополияның негiзгi сипаттамасы мынадай: өнiм өндiрумен азғантай фирмалар айналысады, бiрақ олардың әрқайсысы өнiм көлемiне немесе бағаға өздерiнiң iс-әрекетiмен әсер ете алады. Олигополиялық саладағы фирмалардың өнiмдерi стандартталған немесе дифференцияланған (сараланған) болып келедi.
Олигополия жағдайындағы фирмалар бiр-бiрiмен өзара тәуелдi болады. i.
Олигополия болуының себептерi мынадай:
Масштаб тиiмдiлiгi. Мысалы, АҚШ-ғы «Үлкен үштiк» деп аталатын фирмалар - Дженерал Моторс, Форд, Крайслер – елдегi шығарылатын барлық автомобильдердiң 90 % -ын шығарады.
Салаға енудiң қиындылығы. Патент болу керек, кейбiр өнеркәсiптiк шикiзаттар iрi бiрнеше фирмалардың қолында болуы керек, сол сияқты жарнамаға мол қаражат қажет.
Бiрнеше немесе екi фирмалардың бiрiгуi. Мұндай бiрiгу кезiнде олардың нарықтағы үлесi ұлғая түседi, ал мұның өзi масштаб тиiмдiлiгiне жағдай жасайды. Екiншi жағынан, iрiленген фирма ресурс сататын фирмаға өз шарттарын, талаптарын қоюы мүмкiн. Соның арқасында ресурстар мен шикiзаттарды арзан бағамен сатып алу мүмкiндiгi туады.
Баға белгiлеу кезiнде олигополстер мынадай 4 модельдiң бiреуiн таңдауы мүмкiн:
А) Фирмалардың астыртын келiсулерi;
В) Баға белгiлеушi озық фирма;
С) Шығын және «плюс» принципi бойынша;
D) Сұраныстың сынық қисығы.
Достарыңызбен бөлісу: |
