Механикадан
үдеу беретін күш Ньютон деп аталады. 14.2- сурет 14.3- сурет
жүктеу/скачать 3,47 Mb. Pdf көрінісі
|
5 Зертханалық жұмыс, Линзалар
| 2
үдеу беретін күш Ньютон деп аталады. 14.2- сурет 14.3- сурет 1.3 Әсер және кері әсер заңы Әр бір әсер өзіне тең және қарам-қарсы кері әсерді келтіріп шығарады. Басқаша айтқанда екі дененің бір - біріне әсерлері өзара тең және қарам-қарсы бағытталған (14.2-сурет). А дененің В денеге көрсететін әсері болса үшінші заңға сәйкес, В - ның А -ға көрсететін әсері болады. Бұл заңнан денелер тепе-теңдікте тұр деген қорытынды шықпайды. Себебі бұл күштер әртүрлі денелерге қойылған. Осы заң екі дененің тек бір-біріне деген өзара әсерін сипаттайды. 1.4 Күштердің еркіндік заңы Материялық нүктенің бірнеше күш әсерінен алатын үдеуі, оның әрбір күштің жеке әсерінен алатын үдеулерінің геометриялық қосындысына тең (14.3-сурет), яғни: . (14.4) (14.4) теңдіктің екі жағын m санына көбейтеміз, онда .Демек, . (14.5) (14.5) өрнек бірнеше күш әсер ететін материялық нүкте үшін динамиканың негізгі теңдеуі болып есептелінеді. (14.5) өрнекті (14.1) өрнекпен салыстырсақ, онда одан байқайтынымыз нүктеге бірнеше күш қойылған болса, (14.1) дегі Ғ күшін осы күштердің тең әсер етуші күші деп қарауға болады. 2 Қозғалыстың дифференциалдық теңдеуі. Динамиканың негізгі мәселелері Еркін нүкте күшінің әсерінен қозғалыста болсын (14.4-сурет).Бұл жағдайда динамиканың негізгі теңдеуі (14.1) түрінде жазылады. (14.1) теңдеудегі үдеу векторын радиус - векторы арқылы өрнектейміз: . (14.7) 14.4 - сурет (14.7) - ні (14.1)-ге қойсақ, онда (14.8) келіп шығады. (14.8) теңдеуі еркін нүкте қозғалысының дифференциал теңдеуінің векторлық өрнегі. (14.8) векторлық өрнектің Декарт координата өстеріндегі проекциялары төмендегідей болады: (14.9) Бұл өрнектерде арқылы күшінің координата өстеріндегі проекциялары белгіленген, x,y,z арқылы радиус- вектордың проекциялары, яғни М нүктенің координаттары. (14.9) теңдеулер, қисық сызықты қозғалыстағы нүкте қозғалысының дифференциал теңдеулері координат әдісімен берілген делінеді. Егер нүктенің қозғалыс бағыты мен күш бағыты бір түзу бойымен болса, нүкте қозғалысы түзу сызықты болады. Бұл жағдайда нүктенің қозғалыс бағыты үшін О х өсін алсақ, оның диффренциал теңдеуі төмендегідей жазылады: (14.10) Егер нүктенің қозғалысы жазықтықта болса, онда (14.9) теңдеулердің алғашқы екеуі (қозғалыс О хү жазықтығында) жазылады. (14.1) теңдеулердің табиғи координата өстеріндегі проекциялары төмендегідей болады (14.5-сурет): (14.11) Кинематикадан бізге белгілі: =d /dt, жүктеу/скачать 3,47 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|