І. Қазақ тілі грамматикасының кейбір мәселелері Қазақ тiлihiң Ғылыми куpсы жөhihеh лекциялаp



Pdf көрінісі
бет54/182
Дата21.05.2022
өлшемі1,97 Mb.
#144378
түріЛекция
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   182
Байланысты:
zhubanov k kazak tili grammatikasynyn keibir mseleleri (1)










vii- 
tu- kuxum- punku- rijgani- jugri- wa- nty- m (у) 
деген 
қасапшылар
деген бір сөзді ғана білдіреді. Мұндай тіл инкорпорациялық 
тілдер деп аталады.
түбір «1» 

пышақ 
1 мен 5-тің арасы алшақ 
болуы бәрі бір сөз дегені 
vii rijgani 

сою асыранды
қодас 
деуі басқа сиырдан 
айыру 
үшін айтылған. 
Қара мал
дегендегі 
«қара» 
түс емес. 
түбір «2» 

қара 
түбір «3» 

қодас 
түбір «4» 

асыранды 
түбір «5» 

кесу 
түбір «6» 

отыру 
қосымша «7» 

келер шақ 
қосымша «8» 

есімше 
қосымша «9» 

көптік 


Выход-вход-ход
– көмекші етістік. «
Әкел
» сөзінің түбірі 
кел
деп қате айтамыз 
(кейде осылай түбірді жалғау деп, жалғауды түбір деп алжасамыз). Сөз осылайша 
ізін жасырмаса тіл ілгерілемес еді. 
Қарт
сөзінің соңындағы 
т
дыбысын алып 
тастағанда сөз болмайды деуіміз бекер. Оны 
қарт
күйінде тұрған сөзден басқа сөз 
болады деуіміз керек.
Түбір мүшенің өзгешелігі 
Сөз – хабардың белгілі бір бітім бөлшегі.
а) біз хабарласу үшін сөйлейміз; 
ә) хабарласу жеке сөздерден құралады.
Сөзбен берілген хабардың өзге хабарлардан өзгешелігі мұнда зат пен оның 
ісін, зат пен оның сипатын айыра таңбалаймыз. Демек, түбір сөз заттың не істің әр 
алуан түрін, не зат пен істің сипатының түрлерін айырып көрсететін таңба (заттың 
тек өзін, сипаттың тек өзін ғана білдіреді). Сөздердің топқа айырылу себебі осыдан 
(зат есім, есімдік, сын есім...). 
Сөйлеу дегеніміз белгілі бір заттың, істің, сипаттың аттарын белгілі 
тәртіппен тізіп, бірімен бірін байланыстырып барып, солар арқылы хабар беру. 
Сөйлегенде іс пен сипатты белгілі бір заттарға апарып таңамыз. Сөз түбірі басқа 
бір сөздермен үйлесуге ыңғайлана, икемделе жасалған (
қызылдар, қағаз, таяқ
деген сөздердің аттарына басқа бір сөздердің аттарына үйлесерлік болып 
жалғанады, 
оқу
– 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   182




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет