Техникада заттың формасы туралы ойша түсінікті сызу бетіне түсіруде ортогональ проекциялармен қатар аксонометриялық проекциялар деп аталатын кесінділер де кең түрде қолданылады. «Аксонометрия» грекше «өстер бойынша өлшеу» деген сөз.
Аксонометриялық проекцияның ортогональ проекциядан негізгі бір артықшылығы оның көрнекілігі мен өлшеуге қолайлығында. Сол себепті аксонометриялық проекциялар кескіндеу техникасында барған сайын кең тарап келеді.
Ортогональ проекцияларда геометриялық денелердің проекциялары негізінен өз ара перпендикуляр екі жазықтыққа (П1, П2)түсірілетін болса, аксонометриялық проекцияларда денені координаталар өстерімен байланыстыра отырып, оның проекциясын ез ара параллель проекциялаушы сәулелер көмегімен тек бір ғана жазықтыкқа түсіреді. Бүдан алынған проекция заттың кескінін көрінекті түрде береді, өйткені ол заттың көлемдік проекциясын оңай елестететін үш өлшемін де (биіктігін, үзындығын және енін) бейнелейді. Дененің аксонометриялық проекциясының кернекі болатындығы және жеңіл түрде елшенетіндігі міне осында.
Заттың аксонометриялық проекциясы түсірілген жазықтыкты аксонометрия жазықтығы, ал ондағы проекцияны аксонометриялық проекция деп атайды.
Заттың аксонометриялық проекциясы түсірілген жазықтықты аксонометрия
жазықтығы аксонометриялық проекция деп атайды.
Егер бір нүктеден шығатын үш түзу өз ара доғал бұрыштар жасайтын болса, онда оларды өстер ретінде қабылдауға болады.
Тік бұрышты изометриялық проекцияда бұрмалау коэффициенттері өз ара тең болады. Бұрмалау коэффициенттері барлық үш өсі бойынша X, Z, Y
0,82-ге тең (p = q = r). Практикада бұрмалау коэффициенттерің 1-ге тең етіп алады. Өстер бір бірімен 120°-қа тең бұрыштар жасайды.
Тік бұрыштыдиметриялық проекцияда бұрмалау коэффициентерінің екеу өз ара тең де, ал үшіншісі айырықшалады (p = q ≠ r). Демек, X, Z өсі бойынша 0,94 (1-ге тең етіп алады), ал Y өсі бойынша 0,47 оны 0,5-ге тең етіп алады.
Тік бұрышты диметриялық проекцияда X өсі бойынша бұрышы 7°10' болады, ал Y бойынша бұрышы 41°25', Z өсі вертикальдық болып қалады№
Прямоугольной изометрией называется аксонометрическая проекция, у которой коэффициенты искажения по всем трем осям равны, углы между аксонометрическими осями равны
Прямоугольной диметрией называется аксонометрическая проекция с равными коэффициенты искажения по всем двум осям.
Өзінді тексеруге арналған сұрақтар 1. Изометрия проекциясының бұрмалау коэффициенттері қандай?
2. Диметрия проекциясының бұрмалау коэффициенттері қандай?
3. Изометрия проекциясында эллипсты қалай салады?
Ұсынылатын әдебиет:
1. Есмұханов Ж. М. Сызба геометрия есептері.– Алматы.: 1995, 272 б.
2. Акпанбетов Ғ. Сызба геометрия.- Алматы, 150 б.
3. Начертательная геометрия. / Под ред. Крылова Н.Н.-М.:1990, 240 с.
4. Левицкий В.С. Машиностроительное черчение. – М.: 1988.- 351 с.
